WSTĘP Zintegrowany system wsparcia ekonomii społecznej (projekt systemowy, Priorytet I, Działanie 1.2 PO KL) - Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich (lider) - Fundacja BARKA - Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) - Fundacja Inicjatyw Społeczno - Ekonomicznych (FISE) - Instytut Spraw Publicznych - Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy - Małopolska Szkoła Administracji Publicznej - Fundacja Fundusz Współpracy

HISTORIA SPOŁECZNIE ODPOWIEDZIALNYCH ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W PRAWIE EUROPEJSKIM

HISTORIA - PRAWO UE Uregulowania dotyczące zamówień publicznych na poziomie UE są związane z ewolucją podejścia do polityki społecznej w ogóle, podkreślania znaczenia zrównoważonego rozwoju oraz zwrócenia uwagi na to, iż działania rynkowe powinny uwzględniać kwestie społeczne. W ostatniej dekadzie dodatkowo obserwujemy zwrócenie szczególnej uwagi, na realizowanie zasady zrównoważonego rozwoju, tj. założenia, iż zarówno rozwój gospodarczy, spójność społeczna jak i ochrona środowiska naturalnego powinny stanowić jedno strategiczne podejście.

HISTORIA - PRAWO UE Zielona księga na temat zamówień publicznych Komunikat interpretacyjny KE ws. prawa wspólnotowego dotyczącego zamówień publicznych oraz możliwości uwzględnienia kwestii środowiskowych w zamówieniach publicznych (COM 2001/ Komunikat interpretacyjny KE ws. prawa wspólnotowego dotyczącego zamówień publicznych oraz możliwości uwzględnienia kwestii społecznych w zamówieniach publicznych (COM 2001/5662) Dyrektywa 2004/18/WE1 dot. kontraktów na prace publiczne, kontraktów na dostawy publiczne i kontraktów na usługi publiczne Dyrektywa 2004/17/WE2 dotycząca sektora wodnego, energetycznego, transportowego i pocztowego.

HISTORIA KLAUZULE SPOŁECZNYCH W PRAWIE POLSKIM

HISTORIA - PRAWO POLSKIE rozpoznanie tematu klauzul społecznych jako instrumenty wspierającego przedsiębiorczość społeczną w ramach realizacji Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL Biała Księga Prawa Przedsiębiorczości Społecznej w Polsce postuluje wprowadzenie klauzul społecznych w Polsce – wspólne dyskusje pomiędzy środowiskami ekonomii społecznej a Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej i Ministerstwem Rozwoju Regionalnego 2009 – wprowadzenie klauzul społecznych do Prawa zamówień publicznych... dalsza liberalizacja przepisów

CZYM SĄ KLAUZULE SPOŁECZNE?

KLAUZULE SPOŁECZNE W PZP Klauzule społeczne - wyjątek od reguły, dopuszczalny w unijnym prawie zamówień publicznych, ze względu na istotne aspekty społeczne. Instytucja zamawiająca może określić dodatkowe wymagania, przez co w pewnym sensie ogranicza możliwość realizacji danego zamówienia tylko dla podmiotów, które spełnią te warunki.

KLAUZULE SPOŁECZNE W PZP Art. 29, ust. 4 PZP (wprowadzony nowelizacją ustawy o spółdzielniach socjalnych): Zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, dotyczące: 1) zatrudnienia osób: bezrobotnych lub młodocianych w celu przygotowania zawodowego, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, niepełnosprawnych, o których mowa w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, innych niż określone w lit. a lub b, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym

art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym: bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, uzależnieni od alkoholu, po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego, uzależnieni od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej, chorzy psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego, zwalniani z zakładów karnych, mający trudności w integracji ze środowiskiem, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, uchodźcy realizujący indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej.

KLAUZULE SPOŁECZNE W PZP 2) utworzenia funduszu szkoleniowego, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym wpłaty pracodawców stanowić będą co najmniej czterokrotność najniższej wpłaty określonej w tych przepisach; 3) zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz funduszu szkoleniowego, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do wysokości określonej w pkt. 2.

KLAUZULE SPOŁECZNE W PZP Instrument, dzięki, któremu zamawiający może uwzględnić w warunkach realizacji zamówienia dodatkowe cele społeczne. Są to cele dodatkowe oznacza, iż klauzule dotyczą etapu wykonania zamówienia i nie mogą być związane ze: - specyfikacjami technicznymi, - kryteriami wyboru - kryteriami udzielania zamówień. Klauzule społeczne dotyczące wykonania zamówienia muszą być powiązane z zadaniami niezbędnymi do wyprodukowania towarów / świadczenia usług/ wykonania robót określonych w zamówieniu.

ZAMÓWIENIA ZASTRZEŻONE Art. 22, ust. 2 PZP (wprowadzony w 2009 r. w drodze nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych): Zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy, u których ponad 50% zatrudnionych pracowników stanowią osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub właściwych przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE Art. 29, ust. 4 PZP: Zamawiający może określić wymagania związane z realizacją zamówienia, dotyczące: 2) utworzenia funduszu szkoleniowego, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym wpłaty pracodawców stanowić będą co najmniej czterokrotność najniższej wpłaty określonej w tych przepisach. Pracodawcy mogą tworzyć fundusz szkoleniowy - przeznaczony na finansowanie lub współfinansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników u pracodawców. Dochody funduszu - wpłaty pracodawców, zgodnie z postanowieniami układu zbiorowego pracy lub regulaminu funduszu szkoleniowego, w wys. nie niższej niż 0,25% funduszu płac oraz inne wpłaty. PZP - utworzenie funduszu z warunkiem przeznaczania nie mniej niż czterokrotność wyznaczonego minimum, czyli 1 % funduszu płac.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE Art. 29, ust. 4 PZP: Zamawiający może określić wymagania związane z realizacją zamówienia, dotyczące: 3) zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz funduszu szkoleniowego, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do wysokości określonej w pkt. 2. W przypadku gdy pracodawca utworzył już fundusz szkoleniowy, warunek dotyczył będzie zwiększenia wpłat na jego rzecz do poziomu co najmniej czterokrotność najniższej wpłaty określonej w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, czyli do 1% funduszu płac w przedsiębiorstwie.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE Art. 36, ust. 2, pkt. 9 PZP: Zamawiający w przypadku określenia wymagań zawiązanych z realizacją zamówienia, o których mowa w art. 29 powinien te wymagania zawrzeć w fakultatywnych postanowieniach SIWZ. Zaleca się także, w celu zapewnienia przejrzystości wymagań, aby wymagania związane z realizacji zamówienia, były również zamieszczone w ogłoszeniu o zamówieniu lub w przypadku trybów, które nie wymagają publikacji ogłoszenia o zamówieniu - w zaproszeniu do negocjacji.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE Art. 36, ust. 2, pkt. 9 PZP: W przypadku wymagań dotyczących zatrudnienia określonych grup osób, w SIWZ zamawiający powinien określić: 1. Liczbę osób. Przykład: Realizacja zamówienia powinna przewidywać zatrudnienie przy wykonywaniu zamówienia co najmniej 5 osób bezrobotnych na podstawie skierowania PUP pracy zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub na podstawie właściwego dokumentu kierującego bezrobotnego do pracodawcy wystawionego przez ten organ zajmujący się realizacją zadań z zakresu rynku pracy określony w analogicznych przepisach państwa członkowskiego UE, w którym wykonawca ma miejsce zamieszkania albo siedzibę.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE 2. Okres wymaganego zatrudnienia osób. Przykład: Zatrudnienie przy realizacji zamówienia powinno trwać do końca upływu terminu realizacji zamówienia; w przypadku rozwiązania stosunku pracy przez osobę bezrobotnego lub przez pracodawcę przed zakończeniem tego okresu, wykonawca będzie obowiązany do zatrudnienia na to miejsce innego bezrobotnego.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE 3. Sposób dokumentowania zatrudnienia osób. Przykład: Wykonawca na etapie wykonywania zamówienia, przedstawia zamawiającemu: zgłoszenia ofert pracy przedstawione powiatowemu urzędowi pracy; odpis skierowania bezrobotnych przez powiatowy urząd pracy; umowy o pracę. Jeżeli wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, przedstawia: Zgłoszenie ofert pracy przedstawione odpowiedniemu organowi zajmującemu się realizacją zadań z zakresu rynku pracy w kraju pochodzenia wykonawcy lub w kraju, w którym wykonawca ma swoją siedzibę; odpis wystawionego przez ten organ dokumentu kierującego bezrobotnych do pracodawcy oraz umowę o pracę (spółdzielczą umowę o pracę)."

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE 4. Uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełnienia przez wykonawcę wymagań. Przykład: Zamawiający ma prawo w każdym okresie realizacji zamówienia zwrócić się do wykonawcy o przedstawienie dokumentacji zatrudnienia skierowanych bezrobotnych, zaś wykonawca ma obowiązek przedstawić ją niezwłocznie zamawiającemu.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE 5. Sankcje z tytułu niespełnienia wymagań w zakresie zatrudnienia Przykład: W przypadku niezatrudnienia przy realizacji zamówienia wymaganej przez zamawiającego liczby osób bezrobotnych, wykonawca będzie zobowiązany do zapłacenia kary umownej zamawiającemu, w wysokości iloczynu kwoty najniższego wynagrodzenia wraz z należnymi składkami na ubezpieczenie społeczne oraz liczby miesięcy w okresie realizacji zamówienia – za każdego niezatrudnionego bezrobotnego poniżej liczby wymaganej przez zamawiającego, chyba że wykonawca wykaże, że przedstawił zgłoszenie ofert pracy powiatowemu urzędowi pracy albo odpowiedniemu organowi zajmującemu się realizacją zadań z zakresu rynku pracy w państwie, w którym ten wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, a niezatrudnienie osób bezrobotnych nastąpiło z przyczyn nieleżących po jego stronie; za przyczynę nieleżącą po stronie wykonawcy będzie uznany w szczególności brak na obszarze, w którym jest realizowane zamówienie i w okresie jego realizacji, osób bezrobotnych zdolnych do wykonania zamówienia lub odmowa podjęcia pracy przez taką osobę bezrobotną."

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE Powyższy katalog nie jest zamknięty. Za mawiający może wprowadzić dodatkowe warunki związane z zatrudnieniem osób, o których mowa w art. 29, ust. 4 ww. ustawy, np.: wymóg, aby zatrudnienie było realizowane na podstawie stosunku pracy, wymóg, aby zatrudnienie dotyczyło osób zwalnianych w rozumieniu ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub analogicznych przepisach państwa członkowskiego UE, w którym wykonawca ma miejsce zamieszkania albo siedzibę.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE W przypadku wymogów o charakterze szkoleniowym zamawiający w specyfikacji istotnych warunków zamówienia powinien zawrzeć zapisy dotyczące: sposobu dokumentowania przez wykonawcę utworzenia albo zwiększenia funduszu szkoleniowego. uprawnień zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań w zakresie szkoleniowym. Sankcji z tytułu niespełniania wymagań w zakresie szkoleniowym.

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE Należy podkreślić przy tym, w odniesieniu do powyżej wymienionych wskazań, iż wykonawca wraz z ofertą składa jedynie oświadczenie, że zamówienie zostanie zrealizowane zgodnie ze wymaganiami zamawiającego, natomiast dokumentację potwierdzającą spełnienie tych wymogów wykonawca będzie zobowiązany przedstawić dopiero na etapie realizacji zamówienia.

PLANOWANE ZMIANY W grudniu 2011 r. Komisja Europejska opublikowała projekty nowych dyrektyw w sprawie zamówień publicznych: Wniosek Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zamówień publicznych KOM(2011) 896 Wniosek Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych COM(2011) 895). Nowe elementy w zakresie zamówień zastrzeżonych: 1. Dodanie nowej kategorii podmiotu, dla którego można zastrzec prawo udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Poza zakładami pracy chronionej oraz realizacją zamówienia w ramach programów pracy chronionej państwo członkowskie może zastrzec prawo udziału w postępowaniu także dla wykonawców, których głównym celem jest społeczna i zawodowa integracja pracowników niepełnosprawnych i znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji.

PLANOWANE ZMIANY 2. Zdecydowane rozszerzenie tzw. grupy beneficjentów zamówień zastrzeżonych. W ramach dyrektywy 2004/18/WE zamówienia zastrzeżone - zarezerwowanie ubiegania się o zamówienie tylko dla zakładów pracy chronionej lub realizacji zamówienia w ramach programów pracy chronionej, gdzie większość zatrudnionych osób stanowią osoby niepełnosprawne. Nowa propozycja - także pracownicy znajdujący się w szczególnie niekorzystnej sytuacji. 3. Zmniejszenie wymaganej liczby pracowników. Zgodnie z nowymi regulacjami - ponad 30% zatrudnionych stanowią pracownicy niepełnosprawni lub pracownicy znajdujący się w szczególnie niekorzystnej sytuacji.

DO CZEGO SŁUŻĄ KLAUZULE SPOŁECZNE?

CELE KLAUZUL SPOŁECZNYCH Podstawowym powodem, dla którego klauzule społeczne oraz pozostałe aspekty społeczne w zamówieniach publicznych są dozwolone jest fakt, że mogą one przyczyniać się do realizacji celów w zakresie rozwoju społecznego. Zamówienia publiczne dzięki swojemu potencjałowi są w stanie skutecznie wspomagać tradycyjne mechanizmy zachęcania do sprawiedliwości i spójności społecznej oraz wsparcia ekonomii społecznej.

CELE KLAUZUL SPOŁECZNYCH Klauzule społeczne: są instrumentem pozwalającym łączyć zakup usług / towarów niezbędnych do realizacji zadań publicznych z osiąganiem dodatkowych korzyści społecznych stymulują zatrudnienie osób zagrożonych wykluczeniem zawodowym i społecznym przyczyniają się do zwiększenia doświadczenia i kompetencji pracowników zagrożonych wykluczeniem umożliwiają wyrównywanie szans na rynku pracy zwiększają skuteczność i efektywność wykorzystania środków publicznych

CELE KLAUZUL SPOŁECZNYCH Klauzule społeczne: zachęcają pracodawców do zachowań pro-pracowaniczych - zwiększaniu wpłat na fundusz szkoleniowy i tym samym zwiększenia udziału pracowników w szkoleniu ustawicznym, promują wśród zamawiających i wykonawców idee integracji społecznej i zawodowej, budują przyjazny wizerunek zamawiających, demonstrują wrażliwość społeczną władz.

KLAUZULE A SPÓŁDZIELNIE Powody braku stosowania klauzul społecznych i zamówień zastrzeżonych: brak wiedzy na temat istnienia klauzul, brak świadomości korzyści płynących z ich zastosowania, obawa przed wdrażaniem nowego, niesprawdzonego rozwiązania, obawa przed konsekwencjami złego zastosowania klauzul, brak wiedzy i umiejętności w stosowaniu klauzul w przetargach obawa, że zwiększy to koszty realizacji zamówienia, brak rozpoznania rynku potencjalnych wykonawców, ograniczona liczba przedsiębiorstw społecznych, które mogłyby ubiegać się o zamówienia publiczne.

DOBRE PRAKTYKI Kilkadziesiąt samorządów i innych jednostek, np.: samorząd Byczyny samorząd Brzezin samorząd Gdyni, Gdańska Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie Teatr Nowy z Łodzi Opolskie Centrum Onkologii samorząd Szczecina samorząd Częstochowy samorząd Torunia samorząd Wrocławia. Na razie nie zidentyfikowano przypadku zastosowania klauzuli społecznej przez podmioty administracji rządowej.

ZADANIE DOTYCZĄCE KLAUZUL SPOŁECZNYCH W PROJEKCIE "ZINTEGROWANY SYSTEM WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ"

DZIAŁANIA OPRACOWANIA SZKOLENIAPROMOCJA I UPOWSZECHNIANIE

PAKIET WIEDZY PODRĘCZNIK - wyniki analiz prawnych – przykłady polskie i zagraniczne - wyniki monitoringu stosowania klauzul społecznych w Polsce - wnioski z projektu prowadzonego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego - Better future of social economy - przykładowe zapisy w dokumentach

PAKIET WIEDZY MATERIAŁ DYDAKTYCZNY Sylabus do przedmiotu nt. klauzul społecznych: ogólnodostępny możliwy do wykorzystania na studiach z zakresu np. zamówień publicznych, ekonomii społecznej

SIEĆ TRENERÓW – 32 osoby – 2 osoby/woj. Szkolenie: klauzule społeczne w teorii klauzule społeczne w praktyce ekonomia społeczna SZKOLENIA

SZKOLENIA DLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ 800 osób z całej Polski ok. 50 osób / województwo MONITORING DZIAŁAŃ - modyfikacja podręcznika i materiałów dydaktycznych, identyfikacja problemów

PROMOCJA 1. Portal ekonomiaspoleczna.pl - informacje, artykuły 2. Informacje na stronach: - UZP, Związku Miast Polskich, Związku Powiatów Polskich, itp. 3. Publikacja artykułów w prasie (np. tygodnik Wspólnota)

PROMOCJA 4. Wysyłka podręcznika: gmin powiatów - 16 samorządów województw - urzędy centralne, inne podmioty zobowiązane do stosowania PZP 5. Konferencja ogólnopolska 6. Promocja na konwentach (np. miast, gmin), OSES 7. Broszura informacyjna

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ