RYZYKO BŁĘDÓW W KONTRAKCIE Wykład IV „ ... Za co to biją w tyłek, gdy pobłądzi głowa? - Za to, że głowa, błądząc, rozum w tyłku chowa ... „   Jan Kochanowki

MOŻLIWE MIEJSCA WYSTĄPIENIA BŁĘDÓW W ZALEŻNOŚCI OD FORMY KONTRAKTU kontrakt wielodokumentowy – zbiór dokumentów, odzwierciedlających przebieg transakcji tzn. oferta=> kontroferta=>uzgodnienie negocjacyjne=>zamówienie=> potwierdzenie zamówienia => uzgodnienia dodatkowe znaczenie standardowych (ogólnych) warunków umowy sprzedaży-kupna podawanych jako załączniki do odpowiednich dokumentów kontrakt jednodokumentowy – umowa sporządzona w formie jednego aktu prawnego, określającego wszystkie warunki wzajemnych świadczeń

ZNACZENIE MOŻLIWOŚCI USTALENIA WŁAŚCIWEJ INTERPRETACJI TREŚCI KONTRAKTU Sprzedaż w obrocie międzynarodowym: jest zazwyczaj regulowana konwencjami (umowami) międzynarodowymi, gdy brak jest regulacji międzynarodowej - stosuje się: prawo właściwe dla danej transakcji (prawo krajowe) prawo właściwe dla transakcji wskazują normy ustawy - Prawo prywatne międzynarodowe (w większości przypadków możliwy jest wybór prawa właściwego przez strony - art. 25 § 1 p.p.m.) gdy prawem właściwym jest prawo polskie - stosuje się przepisy k.c. o sprzedaży istotne znaczenie mają zwyczaje i prawo zwyczajowe oraz prawo umowne

CISG Convention on International Sales of Goods KONWENCJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r. ma zastosowanie do umów sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby handlowe w różnych państwach: jeżeli państwa te są sygnatariuszami konwencji lub jeżeli normy międzynarodowego prawa prywatnego wskazują na ustawodawstwo państwa - sygnatariusza konwencji, jako prawo właściwe. obowiązuje od 1.06.1996 (Dz.U.1997 r. nr 45, poz. 286)

CISG nie stosuje się do sprzedaży: towarów zakupionych do użytku osobistego, rodzinnego lub do użytku w gospodarstwie domowym; na licytacji; w drodze egzekucji lub w inny sposób przez organy wymiaru sprawiedliwości; udziałów, akcji, tytułów inwestycyjnych, papierów wartościowych lub pieniędzy; okrętów, statków, poduszkowców i statków powietrznych; energii elektrycznej

CISG reguluje: zawarcie umowy sprzedaży prawa i obowiązki sprzedającego i kupującego wynikające z umowy. formę umowy zawarcie umowy (oferta, przyjęcie) odstąpienie od umowy środki ochrony prawnej w razie naruszenia umowy przez sprzedającego lub kupującego przejście ryzyka odszkodowanie odsetki zwolnienie od odpowiedzialności skutki odstąpienia od umowy

Konwecja Brukselska i z Lugano od 1.02.2000 r. obowiązuje w Polsce Konwencja o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń zagranicznych w sprawach cywilnych i handlowych sporządzonej w Lugano dnia 16 września 1988 r. zwana konwencją lugańską (Dz.Ust. nr 10, 2000, poz.133, www.ms.gov.pl/luguno/lugano.shtml). urzeczywistnienie idei swobodnego przepływu orzeczeń zagranicznych na terytorium jej obowiązywania. stworzona na wzór tzw. Konwencji Brukselskiej podpisanej w Brukseli 27.09.1968 r. i zawiera takie same unormowania z nielicznymi tylko modyfikacjami. obie konwencje –zwane bliźniaczymi- różnią się w zasadzie tylko zakresem ich obowiązywania; konwencja brukselska jest konwencją zamkniętą, czyli ograniczoną tylko do państw-członków Unii konwencja lugańska ma zastosowanie w państwach należących do UE oraz do EFTA

Problemy złożenia oferty, jej przyjęcia i kontroferty (art Problemy złożenia oferty, jej przyjęcia i kontroferty (art. 14, 18 i 19 CISG) Powód: niemiecki producent-sprzedawca drukowanych układów scalonych; Pozwany: szwajcarski nabywca początkowa cena kupna została uzgodniona, sprzedający, zdawszy sobie sprawę, że produkcja będzie droższa, zawiadomił kupującego, że cena kupna będzie podwyższona. Kupujący zignorował zawiadomienie i odmówił jakiejkolwiek zgody modyfikującej początkową cenę kupna. Sprzedający dostarczył towary i pozwał kupującego żądając zapłaty podwyższonej ceny kupna. Orzeczenie sądu: umowa między stronami została osiągnięta, co do początkowej ceny kupna. Zawiadomienie sprzedającego do kupującego o wzroście ceny kupna było ofertą zmodyfikowania oryginalnej umowy, wobec której kupujący nie wyraził żadnej wyraźnej zgody. Zwykłe milczenie albo bezczynność nie stanowi akceptacji (artykuł 18(1)(2) CISG), o ile nie ujawni się inne postępowanie adresata oferty wskazujące na jego zgodę albo adresat oferty dokonuje czynności (artykuły 18(1) i 18(3) CISG). Kupujący nie wyraził milczącej zgody i sąd uznał, że modyfikacja ceny kupna nie została przyjęta i, że uzgodniona początkowa cena kupna była nadal ważna.

Problemy miejsca wykonania obowiązku dostawy przez sprzedającego i zgodności towarów z umową (art. 34 i 35 CISG) Sprzedający, spółka z siedzibą handlową w Włoszech, dostarczył w 1992 r. towary do francuskiego kupującego. Formularz zamówienia kupującego zawierał klauzulę określającą właściwość sądu w przypadku sporu na korzyść Commercial Court of Roubaix-Tourcoing we Francji. Faktury do kontraktu, wysłane przez włoską spółkę do strony francuskiej, odwoływały się do jurysdykcji Commercial Court of Prato we Włoszech. Uważając towary za wadliwe, francuski kupujący pozwał włoską spółkę przed Commercial Court of Roubaix-Tourcoing. Włoski sprzedający podniósł zarzut, że włoski a nie francuski sąd miał jurysdykcję. Sąd uwzględnił zarzut o jurysdykcję, francuski kupujący złożył apelację. Sąd apelacyjny w Douaí ustalił jurysdykcję zgodnie z miejscem wykonania przez sprzedającego obowiązku dostawy, jako obowiązku, na którym powództwo zostało oparte, w rozumieniu artykułu 5(1) Konwencji brukselskiej. Sąd uznał, przy sprzedaży podlegającej CISG, że miejsce dostawy było we Włoszech, będąc miejscem, w którym towary zostały przekazane pierwszemu przewoźnikowi w celu dostawy do kupującego, zgodnie z artykułem 31 CISG. Francuski sprzedający wniósł apelację od tego orzeczenia. Sąd kasacyjny odrzucił apelację.

Problem kontroli towaru przez kupującego i zawiadomienie o charakterze niezgodności towaru w rozsądnym terminie (art. 38 i 39 CISG) część I Marokański kupujący, powód, nabył surowiec do produkcji plastikowych rurek PVC od niemieckiego sprzedającego, pozwanego. Kupujący odkrył, że surowiec nie był odpowiedni do użycia w jego urządzeniach produkcyjnych, zarzucił brak jakości i pozwał o odszkodowanie. Sąd oddalił roszczenie. Uznał, że kupujący stracił prawo do powoływania się na brak zgodności, zgodnie z artykułem 39(1) CISG. Uznano wysłanie zawiadomienia do sprzedającego trzy tygodnie po dostawie, za zbyt późne. Sąd stwierdził, że jeżeli próbne przetwarzanie było konieczne dla zbadania jakości towarów, okres jednego tygodnia na kontrolę i następnego tygodnia, na zawiadomienie jest rozsądny. W odniesieniu do argumentu kupującego, że nie był w stanie zbadać towaru wcześniej, ponieważ urządzenia produkcyjne były nadal w budowie, sąd orzekł, że to nie stanowi rozsądnego usprawiedliwienia (artykuł 44 CISG).

Problem kontroli towaru przez kupującego i zawiadomienie o charakterze niezgodności towaru w rozsądnym terminie (art. 38 i 39 CISG) część II Wg takie usprawiedliwienie wymaga się, żeby kupujący działał z rozsądną starannością, w celu zapewnienia szybkiego zbadania towarów, co obejmuje terminową dostawę maszyn niezbędnych do próbnego przetworzenia. Kupujący nie zdołał dostarczyć szczegółowych informacji, iż działał z taką należytą starannością. Ponadto, brak organizacji po stronie kupującego nie był aspektem do wzięcia pod uwagę przy określaniu praktycznie możliwego terminu, w danych okolicznościach (artykuł 38(1) CISG). Stwierdzono, że sprzedający nie był świadomy faktu, że surowiec nie jest odpowiedni do produkowania plastikowych rurek w urządzeniach produkcyjnych kupującego, jako że kupujący nie poinformował sprzedającego o rodzaju wykorzystywanych urządzeń, tzn. sprzedający nie utracił prawa do powoływania się na zbyt późne zawiadomienie (artykuł 40 CISG).

Problem wyznaczenie dodatkowego terminu dla sprzedającego (art Problem wyznaczenie dodatkowego terminu dla sprzedającego (art. 47 CISG) Niemiecki detalista i włoski producent odzieży zawarli umowę sprzedaży konfekcji, ze specyfikacją "odzież jesienna, dostawa lipiec, sierpień, wrzesień". Kiedy pierwsza dostawa przybyła 26 września, kupujący odmówił jej przyjęcia i zwrócił fakturę z 2 października, twierdząc iż upłynął termin dostawy. Strony weszły w spór na tle znaczenia powyższej specyfikacji. Sąd zastosował Konwencję jako prawo kraju sprzedającego, ale wziął również pod uwagę wewnętrzne prawo niemieckie, dla wypełnienia luk w kwestiach wykonania umowy. Sąd przyznał sprzedającemu pełną cenę, z wliczeniem włoskich odsetek ustawowych plus dodatkowe odsetki jako odszkodowanie. Roszczenie sprzedającego zostało uznane za uzasadnione, ponieważ dostawa została wykonana w uzgodnionym terminie. Nawet jeżeli, jak podnosił kupujący, w ciągu każdego z trzech miesięcy jedna trzecia towaru winna była być dostarczana, kupujący nie odstąpił skutecznie od umowy poprzez odmowę przyjęcia towaru, nie wyznaczywszy dodatkowego terminu w poprzednich przypadkach braku dostawy.

Problem miejsca wykonania obowiązku zapłaty przez kupującego (art Problem miejsca wykonania obowiązku zapłaty przez kupującego (art. 57 CISG) Niemiecki sprzedający, powód, dostarczył produkty higieniczne zgodnie z wyłączną umową sprzedaży do holenderskiego kupującego, pozwanego. Ogólną praktyką między stronami było to, że sprzedający ponosi koszty transakcji. Kupujący odmówił zapłaty ceny kupna argumentując, że sprzedający naruszył wyłączną umowę sprzedaży. Sprzedający pozwał kupującego o cenę kupna. Kupujący sprzeciwił się jurysdykcji sądu niemieckiego. Sąd podtrzymał, że nie ma żadnej jurysdykcji. Zgodnie z artykułem 5(1) Konwencji brukselskiej o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, jurysdykcja jest oparta na miejscu wykonania umowy. Sąd stwierdził, że miejscem wykonania zapłaty nie była siedziba handlowa sprzedającego w Niemczech. Miejsce wykonania zapłaty musiało być określone przez odwołanie się do odnośnych postanowień CISG, która miała zastosowanie w tym przypadku. Zgodnie z artykułem 57 CISG miejscem wykonania zapłaty jest siedziba handlowa sprzedającego, ale tylko, jeśli kupujący nie jest zobowiązany do zapłaty w jakimś innym szczególnym miejscu. Pierwszeństwo musi być oddane miejscu uzgodnionemu przez strony, zgodnie z artykułem 6 CISG, albo miejscu zapłaty w zgodzie z praktyką, która została ustalona między stronami, na mocy artykułu 9 CISG. Według CISG prawo miejsca zapłaty określa ponoszenie kosztów. Sąd doszedł do wniosku, że jeżeli sprzedający zwykle musiał ponosić koszty operacji, w takim razie miejscem zapłaty musi być siedziba handlowa kupującego.

Problem przejścia ryzyka (Art. 66, Art. 67, Art. 68 CISG) Argentyński kupujący i niemiecki sprzedający zawarli kontrakt, zawierający klauzulę C&F, na sprzedaż suszonych grzybów z wysyłką do kupującego. W trakcie transportu do Buenos Aires towar popsuł się i Kupujący pozwał sprzedającego o brak zgodności towaru. Zgodnie z artykułem 67 CISG, sąd stwierdził, że ryzyko przeszło do kupującego, kiedy towar został przekazany pierwszemu przewoźnikowi, w celu przekazania go kupującemu, zgodnie z umową sprzedaży. Sąd stwierdził, że klauzula C&F obligowała sprzedającego do przekazania towaru przewoźnikowi i zapłaty frachtu. Jednakże, klauzula C&F nie wpływa na przejście ryzyka. Kupujący zgodnie z klauzulą C&F w umowie sprzedaży, uzyskał polisę ubezpieczeniową od ryzyka w transporcie. Kupujący nie został zwolniony z obowiązku zapłaty cena kupna, po przejściu ryzyka, nawet w przypadku całkowitej utraty albo uszkodzenia do towaru chyba, że utrata albo uszkodzenie wynikało z działania lub zaniechania sprzedającego. Uszkodzenie towaru nastąpiło po przejściu ryzyka na kupującego, który nie wykazał, że nastąpiło to z powodu działania lub zaniechania sprzedającego. Sąd oddalił powództwo.

Problem odsetek (Art. 78 CISG) Powód, szwedzki sprzedawca koksu, który został dostarczony do firmy w byłej Jugosławii według instrukcji pozwanego, niemieckiego kupującego, domagał się zapłaty ceny kupna. Pozwany odmawiał, opierając się przede wszystkim na reklamacji firmy jugosłowiańskiej, że koks był gorszej jakości. Sąd orzekł, że dostawa koksu niższej jakości nie stanowi istotnego naruszenia umowy, które usprawiedliwiałoby odstąpienie od umowy i odmowę zapłaty. Stwierdzono, że w każdym przypadku, pozwany utracił prawo do odstąpienia od umowy, gdyż domagał się tego po upływie czterech miesięcy od dostawy, co nie może być uznane za rozsądny termin w rozumienia art. 49(2). Stwierdzono, że pozwany powinien wyrazić swój zamiar obniżenia ceny po to, aby być uprawnionym do obniżki ceny kupna, w związku z niezgodnością towaru (art. 35 i 50). Pozwany nie jest uprawniony do odszkodowania zgodnie z art. 45(1)(b), ponieważ nie udowodnił, że poniósł jakiekolwiek straty, które mógłby odliczyć od ceny kupna. Sąd nakazał pozwanemu zapłatę ceny kupna wraz z odsetkami (art. 78). Ponieważ Konwencja nie określa stopy procentowej, sąd zastosował ustawowe odsetki w wysokości 8%, zgodnie z właściwym prawem szwedzkim.

STRUKTURA I ZAWARTOŚĆ KONTRAKTU JEDNODOKUMENTOWEGO Elementy porządkowe kontraktu Podstawowe elementy kontraktu Dodatkowe elementy kontraktu

ELEMENTY PORZĄDKOWE KONTRAKTU Data i miejsce zawarcia kontraktu, Nr kontraktu, Nazwy i adresy stron zawierających kontrakt, Podpisy stron.

PODSTAWOWE ELEMENTY KONTRAKTU – CZĘŚĆ I Przedmiot kontraktu, który określa się przez podanie nazwy towaru, jego rodzaju lub typu, marki, gatunku, rozmiarów, jakości i kondycji, Ilość towaru podawana najczęściej w jednostkach wagi, objętości, długości lub sztukach, kompletach, Sposób opakowania i oznakowania towaru gdzie powinien być ustalony rodzaj zarówno opakowania jednostkowego, jak i zbiorczego na potrzeby transportu i składowania,

PODSTAWOWE ELEMENTY KONTRAKTU – CZĘŚĆ II Formuła handlowa określająca w skrótowej formie wzajemne zobowiązania sprzedającego /eksportera/ i kupującego /importera/. Podział kosztów, ryzyka, obowiązków celnych, organizowania transportu. Zalecane stosowanie formuł INCOTERMS, choć nie jest to obowiązkowe, Cena jednostkowa towaru i wartość kontraktu - cena może być w walucie kraju jednej że stron lub w walucie kraju trzeciego. Najczęściej stosowana waluta to dolar amerykański /USD/ i euro /Eur/. Wartość kontraktu to iloczyn ilości towaru i jego ceny jednostkowej, Klauzula waloryzacyjna zabezpieczająca przed stratami spowodowanymi zmianami kursu walut,

PODSTAWOWE ELEMENTY KONTRAKTU – CZĘŚĆ III Termin dostawy - jest to czas wykonania dostawy. Może być zawarty na dostawę w jednym terminie lub w kilku terminach, Waluta płatności - waluta kontraktu może różnić się od waluty płatności. Istnienie dwóch rodzajów ryzyka kursowego: pomiędzy złotym a walutą kontraktu i złotym a walutą płatności, Warunki płatności nie uwarunkowane bądź uwarunkowane. Upusty od ceny uzależnione od liczby zamawianego towaru, sposobu płatności, czy też innej jakości niż przewidywano w kontrakcie, Zasady kontroli i odbioru towaru - sformułowania dotyczące kontroli ilościowej i jakościowej towaru oraz warunki odbioru końcowego.

DODATKOWE ELEMENTY KONTRAKTU Odpowiedzialność stron w przypadku zaistnienia siły wyższej, Kary umowne - nie zawsze zamieszczana jest klauzula określająca wartość kar (w procentach wartości kontraktu lub kwota) za każdy dzień, tydzień lub miesiąc zwłoki w realizacji kontraktu. Kary umowne mogą dotyczyć zarówno zwłoki w dostawach jak i płatnościach, Prawo kontraktu - umowa powinna określać według jakiego prawa mają być rozstrzygane ewentualne sprawy, Arbitraż - kontrakt powinien określać organ arbitrażowy lub sposób jego powołania w przypadku zaistnienia sporu.

INNE ASPEKTY Kontrakt może zawierać też szereg innych elementów, w zależności od przedmiotu i skomplikowania transakcji. Przygotowując kontrakt należy przede wszystkim mieć na uwadze jego kompletność, tj. odpowiedź na pytanie czy jego postanowienia rozwiązują wszystkie istotne dla transakcji problemy

MOŻLIWOŚCI POPEŁNIENIA BŁĘDU W KONTRAKCIE Błędy formalne Błędy semantyczno-znaczeniowe Błędy merytoryczne Przekształcenie listy błędów w listę pytań!!!

BŁĘDY FORMALNE – I brak parafowania poszczególnych stron kontraktu, podpisanie kontraktu przez przedstawiciela kontrahenta zagranicznego bez odpowiednich pełnomocnictw, pieczętowanie kontraktu pieczęcią, której treść nie znajduje potwierdzenia w praktyce antydatowanie lub brak dat, brak ciągłej numeracji stron, (najlepiej od strony bieżącej i ogólnej liczby stron np. 1/4), wolne miejsca pozostawione bez widocznego uzasadnienia,

BŁĘDY FORMALNE - II brak wyraźnego tytułu umowy, brak podania nazw stron zgodnie z brzmieniem z organu rejestrującego lub wydającego licencję, brak wyraźnego końca umowy (np. zakończonego podpisami stron), skreślenia, dopiski odręczne lub inne postanowienia naniesione ręcznie bez parafy obu stron,

BŁĘDY SEMANTYCZNO - ZNACZENIOWE zamieszczenie postanowień, które mogą być różnorodne interpretowane, brak wytłumaczeń (definicji) pojęć, których znaczenie może budzić wątpliwości, zamieszczanie postanowień nieprecyzyjnych, otwartych czy dających podstawę do ich jakościowej oceny przez odbiorcę, posługiwanie się terminami, które w różnych językach mogą mieć różne znaczenie (np. tona).

BŁĘDY MERYTORYCZNE - I nieprecyzyjne określenie przedmiotu kontraktu, bez zdania jego ewentualnego rodzaju, typu, marki, gatunku, rozmiarów, jakości, itp., brak podania poziomu dopuszczalnych wahań wagonowych, objętościowych i innych w przypadku gdy towar podczas podróży takim wahaniom może podlegać, jakość lub stan towaru sprecyzowane niejasno (np. zwyczajowa jakość = regular quality), cena nie pokrywająca kosztów i nie dająca odpowiedniej marży zysku,

BŁĘDY MERYTORYCZNE – II wysokie koszty transportu, ubezpieczenia i tzw. inne, koszty mające wpływ na znaczne pogorszenie opłacalności transakcji, przejęcie na siebie tzw. „innych ryzyk” bez odpowiedniej ich wyceny, brak ubezpieczenia towaru, brak postanowień o ubezpieczeniu towaru, jeżeli nie wynika to bezpośrednio z formuły ceny (np. CIF, FOB, etc.),

BŁĘDY MERYTORYCZNE - III fakturowanie w walucie o kursie malejącym (brak uwzględnienia prognoz spadku kursu waluty fakturowania w kalkulacji eksportowej), brak kar umownych z tytułu opóźniania płatności, ryzykowna forma płatności przy dużych kontraktach, brak zabezpieczenia płatności, postanowienia kontraktu stwarzające trudności z ustaleniem momentu i miejsca przejścia prawa własności i ryzyka na odbiorcę,

BŁĘDY MERYTORYCZNE - IV zapis na prawo kraju odbiorcy, w przypadku gdy istnieje duże ryzyko zaistnienia sporu o kwoty dużej wartości, zapis na prawo kraju trzeciego o dużych kosztach prawnych, zapis na arbitraż lub sąd polubowny, co do którego można mieć wątpliwości o jego obiektywności, brak uwzględnienia klauzuli siły wyższej i innych czynników wyłączających odpowiedzialność w sytuacjach nadzwyczajnych,

BŁĘDY MERYTORYCZNE - V brak klauzuli o waloryzacji ceny w warunkach dużych wahań cen, przyjęcie nierealnego lub nadmiernie ryzykownego terminu dostawy, zawarcie w kontrakcie postanowień niejasno określających zasady kontroli lub odbioru towaru lub brak takich postanowień, brak innych ważnych dla realizacji kontraktu postanowień.

METODA LISTY PYTAŃ Kontrolka kontraktu W wyniku negocjacji otrzymuje się propozycję kontraktu z prośbą o jej zaakceptowanie i podpisanie. Czytając propozycję najlepiej posługiwać się listą pytań kontrolnych i odpowiadać na każde wg schematu: tak, nie, dlaczego nie?

PYTANIA KONTROLNE - I 1. Czy poszczególne strony są parafowane? 2. Czy zachowana jest ciągła numeracja stron? 3. Czy kontrakt jest podpisany przez osobę do tego upoważnioną? 4. Czy kontrakt jest opieczętowany pieczęcią o danych zgodnych ze stanem faktycznym? 5. Czy kontrakt nie jest antydatowany lub stwarza wątpliwości od którego momentu wchodzi w życie?

PYTANIA KONTROLNE - II 6. Czy w kontrakcie nie ma wolnych miejsc pozostawionych bez wyraźnego uzasadnienia? 7. Czy umowa posiada tytuł i wyszczególnia strony kontraktu? 8. Czy nazwy stron kontraktu podano zgodnie z brzmieniem organu rejestracyjnego lub licencyjnego? (czy to sprawdziłeś np. na innej korespondencji, itp.) 9. Czy umowa jest wyraźnie zakończona?

PYTANIA KONTROLNE - III 10. Czy są naniesione ręczne skreślenia, dopiski odręczne bez odpowiedniej parafy, czy eksporter się z nimi zgadza? 11. Czy interpunkcja jest właściwa (zwłaszcza przecinki) ? 12. Czy w kontrakcie jasno określa się podstawowe pojęcia? (nie stwarzając podstaw do wątpliwości i różnorodnych interpretacji?) 13. Czy w kontrakcie wszystkie sformułowania są zamknięte i nie dają podstaw do otwartej interpretacji?

PYTANIA KONTROLNE – IV 14. Czy terminy, miary, wagi, jednostki techniczne, itp. są zastosowane w sposób nie budzący wątpliwości dla obu stron? 15. Czy przedmiot kontraktu został określony precyzyjnie - z podaniem jego ewentualnego rodzaju, typu, marki, gatunku, rozmiarów, jakości, itp.? 16. Czy kontrakt zawiera postanowienia o poziomie dopuszczalnych odchyleń od wagi, objętości, miary, innych parametrów jeżeli towar może podlegać takim odchyleniom podczas podróży?

PYTANIA KONTROLNE - V 17. Czy jakość, stan lub kondycja towaru są jasno i precyzyjnie określone? 18. Czy proponowana cena pokryje koszty i zapewni realizację planowanej marży zysku? 19. Czy w kontrakcie zawarte są zobowiązania, które powodują powstanie kosztów o nieznanych rozmiarach? 20. Czy kontrakt jasno precyzuje obowiązki w zakresie kosztów transportu i ubezpieczenia? 21. Czy towar jest ubezpieczony w podróży?

PYTANIA KONTROLNE - VI 22. Czy w kontrakcie zawarta jest powszechnie akceptowalna formuła ceny z powołaniem się na jej źródło? 23. Czy eksportowany towar fakturowany jest w walucie o kursie malejącym? Czy uwzględniono to w kalkulacji eksportowej? 24. Czy w kontrakcie zawarte są kary za opóźnienie płatności przez kontrahenta zagranicznego? 25. Czy forma płatności nie powoduje nadmiernego ryzyka?

PYTANIA KONTROLNE - VII 26. Czy kontrakt jasno precyzuje moment przejęcia odpowiedzialności i ryzyk na kontrahenta oraz przeniesienie prawa własności? 27. Czy kontrakt ma być regulowany prawem kraju, które jest znane dla eksportera? 28. Czy termin dostawy jest realny? 29. Jeżeli ceny bardzo się wahają, czy przyjęto klauzulę o waloryzacji cen? 30. Czy kontrakt zawiera jasno sprecyzowane postanowienia o kontroli i wymogach odbioru towaru?

SPECYFIKA KONTRAKTÓW ZAWIERANYCH Z POSZCZEGÓLNYMI RYNKAMI Każdy kraj ma swoją odrębność tradycji kontraktowych Konieczność posługiwania się poradnikami dotyczącymi danego kraju Otrzymanie wzorcowych umów powszechnie stosowanych w danym kraju

KONTRAKTY Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część I Określenie towaru Najlepiej stosować zwyczaje przyjęte w handlu międzynarodowym: przy towarach giełdowych nazwa towaru i standard. Próbki, stanowią integralną część kontraktu, a sam towar powinien być co najmniej tak dobry pod względem składników jakościowych, jak to wykazuje próbka; przy towarach pochodzenia roślinnego stosowane są dodatkowe określenia, ustalające kondycję towaru w chwili jego wyładunku na miejscu przeznaczenia; towary konsumpcyjne oraz sprzęt inwestycyjny określane zwykle w sposób opisowy, częste wymaganie dołączenie specyfikacji bądź dokumentacji technicznej, atestów technicznych lub dopuszczenia na rynek.

KONTRAKTY Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część II Opakowanie towaru Wg Incoterms towar powinien być opakowany w opakowanie zwyczajowe; o ile w kontrakcie nie wymieniono szczegółowo cech opakowania, oznacza to, że strony przyjmują postanowienia zawarte w ogólnych formułach handlowych.   Ilość towaru Powinna być oznaczona w kontrakcie w sposób ścisły i nie budzący wątpliwości, jednak w zależności od rodzaju produktów, zwłaszcza w handlu towarami masowymi przyjmuje się zwyczajowo dopuszczalność pewnego odstępstwa od tej zasady, stosując procentowe określenie "od ... do".

KONTRAKTY Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część III Cena kontraktowa zwykle łącznie z formułą handlową, określającą zakres obowiązków sprzedawcy i nabywcy odnośnie kosztów transportu, koszty ubezpieczenia, koszty cła itp., najczęściej: Ex works, FOR/FOT, FOB, C&F, CIF dla długoterminowych kontraktów eksportowych istotnym klauzula rewizji cen w okresach umownych oraz zasad rewizji cen. (cena towaru w walucie  waluta płatności) => klauzula kursowa możliwość udzielenia lub otrzymania skonta, możliwość bonifikaty, tj. upustu od ceny kontraktowej, dla towaru o jakości gorszej niż ustalona w kontrakcie lub gdy występują naturalne ubytki dostarczonego towaru.

KONTRAKTY Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część IV Kontraktowy termin dostawy Niedotrzymanie ustalonego terminu traktowane szczególnie negatywnie, skutki wykraczają poza postanowienia kontraktowe. Najczęściej stosowane sposoby określania terminów dostaw: ściśle określona data dostawy, ustalony kwartał (dostawa może nastąpić do ostatniego dnia kwartału), dekada miesiąca stosowany przez firmy niemieckie numer tygodnia kalendarzowego (Kalenderwoche - KW). przy dostawach partiami termin ekspedycji kolejnej partii towaru po otrzymaniu płatności za poprzednią. okoliczności niezależne => niedotrzymanie terminu wykonania => klauzula siły wyższej.

KONTRAKTY Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część V Warunki płatności Powiązanie ryzyka i stopnia konkurencyjności Z punktu widzenia eksportera najkorzystniejsze (według kolejności) są poniższe warunki płatności: Przedpłata przed dostawą towaru Akredytywa dokumentowa, nieodwołalna, otwarta i płatna w polskim banku Akredytywa dokumentowa, nieodwołalna otwarta w banku niemieckim, potwierdzona przez bank polski Akredytywa dokumentowa nieodwołalna, otwarta w banku niemieckim bez jej potwierdzenia przez bank polski Inkaso dokumentowe Różne formy płatności kredytowych (po dostawie towaru) z odpowiednimi gwarancjami bankowymi Różne formy płatności kredytowych (po dostawie towaru) bez zabezpieczeń gwarancyjnych. W transakcjach importowych kolejność jest odwrotna.

KONTRAKTY Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część VI Kontrola i odbiór towaru kontroli ilości, kontrola jakości towaru, przeprowadzana przez odbiorcę lub instytucję, która otrzyma zlecenie, możliwość przeprowadzenia kontroli i odbioru towaru u eksportera lub importera => rozbieżne są interesy stron w tym zakresie, sposób i miejsce przeprowadzania ustalane w kontrakcie, wynikają z siły przetargowej stron.

KLAUZULE UZUPEŁNIAJĄCE KONTRAKTÓW Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część I Siła wyższa zwolnienie od odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania przez stronę, której przeszkodziły w tym okoliczności mające charakter siły wyższej, wyliczenie takich warunków, jak: powódź, strajk, lokaut, wojna, rewolucja, zamieszki itp., konieczność potwierdzenia przez odpowiednią instytucję państwową lub samorządową  

KLAUZULE UZUPEŁNIAJĄCE KONTRAKTÓW Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część II Kary umowne sankcje za niedotrzymanie terminów dostaw, płatności, szczególnie istotne w kontraktach dotyczących sprzętu inwestycyjnego, przewidujących dostawy sukcesywne lub dostawy partiami. przy dostawach towarów rynkowych kary są zwykle stosunkowo niskie w stosunku do wartości kontraktu i mogą być ustalane za każdy dzień zwłoki. przy dostawach inwestycyjnych są one wyższe i z uwagi na dłuższy okres dostawy ustalane są przeważnie za każdy rozpoczęty tydzień zwłoki.

KLAUZULE UZUPEŁNIAJĄCE KONTRAKTÓW Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część III Reklamacje Konieczność przewidywania już w trakcie negocjowania i podpisywania kontraktu możliwości powstania roszczeń odnoszących się do niewykonania lub niewłaściwego wykonania kontraktu albo niewłaściwego wykonania pewnych jego postanowień. (braki ilościowe, zła jakość towaru, niewłaściwe opakowanie, wady ukryte, niedotrzymania terminów dostaw, szkody i strat powstałe w czasie transportu itp.) Odpowiednie postanowienia dotyczące reklamacji, które określają między innymi terminy złożenia reklamacji i wymagane dokumenty.

KLAUZULE UZUPEŁNIAJĄCE KONTRAKTÓW Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część IV Klauzula arbitrażowa Nieuwzględnienie reklamacji => najczęstszy powód dochodzenia roszczeń w formie arbitrażu międzynarodowego. Umowa zainteresowanych stron o przekazaniu ewentualnego sporu do rozstrzygnięcia w postępowaniu arbitrażowym. Podstawą do rozstrzygania spraw spornych jest zawarcie w kontrakcie tej klauzuli lub późniejsza pisemna zgoda obu stron na przekazanie sprawy do arbitrażu Klauzula określa miejsce postępowania arbitrażowego, tj. siedzibę sądu oraz tryb powołania składu sędziowskiego. Klauzula ma znaczenie przy kontraktach poważniejszych (w zakresie przedmiotu i wartości dostaw).  

KLAUZULE UZUPEŁNIAJĄCE KONTRAKTÓW Z FIRMAMI NIEMIECKIMI część V Klauzula prawa właściwego dla kontraktu Interpretacja przez strony kontraktu i , jak również przez arbitrów w przypadku powstania sporu nie zawsze może być jednoznaczna. Konieczność odniesienia do bardziej szczegółowych przepisów prawnych. Brak konwencji międzynarodowej, która w jednolity sposób rozstrzygałaby sprawy dotyczące postępowania stron związane z realizacją kontraktu. Każda strona preferuje swoje prawo => stosuje się więc prawo kraju trzeciego Klauzula ma znaczenie przy kontraktach poważniejszych (w zakresie przedmiotu i wartości dostaw).

MATERIAŁY UZUPEŁNIAJĄCE Przykładowy wzór umowy w języku polskim na dostawę i montaż urządzenia („Rzeczpospolita”, dodatek „Dobra Firma” z 5.06.2001) Przykładowy wzór umowy w języku polskim na sprzedaż towarów za granicę („Rzeczpospolita”, dodatek „Dobra Firma” z 5.06.2001) Wzory umowy w h.z. w języku angielskim: http://www.jurisint.org/pub/02/en/index.htm Informacje na temat Konwencji Brukselskiej i Konwencji z Lugano http://www.curia.eu.int/common/recdoc/convention/en/index.htm Polski tekst CISG