Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 - 2013 Janusz Rowiński Zakład Ekonomiki Przemysłu Spożywczego 12 - 13 grudzień 2005, Warszawa

POROW 2007 - 2013 Plan wystąpienia Uwagi wstępne, Stan prac planistycznych, Czy działania, proponowane w Rozporządzeniu Rady 1698/2005, zapewniają optymalny rozwój polskich regionów wiejskich i polskiego rolnictwa? Wnioski.

POROW 2007 - 2013 Uwagi wstępne POROW nie jest pełnym programem rozwoju regionów wiejskich lecz jedynie jego częścią, współfinansowaną z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Rozwój regionów wiejskich będzie również finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Europejskiego Funduszu Rybołówstwa.

POROW 2007 – 2013 Uwagi wstępne - cele Poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa poprzez wspieranie restrukturyzacji, rozwoju i innowacji, Poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich poprzez wspieranie gospodarowania gruntami, Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz wspieranie różnicowania działalności gospodarczej.

POROW 2007 - 2013 Stan prac planistycznych Podstawą opracowania POROW jest Rozporządzenie Rady (WE) 1698/2005 z 20 września w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), Rozporządzenie Rady nie zawiera informacji o wysokości środków, którymi będzie dysponował Fundusz w okresie 2007– 2013. Rada nie jeszcze nie przyjęła”Strategicznych Wytycznych Wspólnoty”, w sprawie polityki rozwoju obszarów wiejskich w okresie 2007 – 2013. Znany jest jedynie jego projekt.

POROW 2007 - 2013 Stan prac planistycznych Prace planistyczne [Krajowy Plan Strategiczny dla Obszarów Wiejskich (KPS) i POROW– wersje wstępne] są w Polsce prowadzone choć Komisja i Rada UE nie zakończyły prac nad podstawowymi dokumentami programowymi i nie jest znana wysokość środków, którymi będzie dysponowała Polska w latach 2007-2013. W takiej samej sytuacji znajdują się wszystkie inne państwa członkowskie, Wstępne wersje KPS i POROW zostały przekazane do oceny ex – ante, która zakończy się w lutym 2006 roku.

POROW 2007 - 2013 środki finansowe mln EUR - (zobowiązania) 2007 2007 -2013 Ogółem 2 728 21 647 (100,0) z tego środki publiczne 2 326 18 460 (85,3) środki prywatne 402 3 187 (14,7) w tym budżet UE 1 713 13 593 (62,8) budżet państwa polskiego 488 3 869 (17,9) budżety samorządów 126 998 (4,6) Środki ogółem w latach 2004 – 2006 - 5 362 mln EUR (1 787 mln EUR rocznie).

POROW 2007 - 2013 środki finansowe - mln EUR - zobowiązania (c.d. 2) Ogółem budżet UE Ogółem 21 647 (100,0) 13 593 (100,0) Wsparcie konkurencyjności 11 137 (51,4) 6 241 (45,9) Poprawa stanu środowiska 5 759 (26,6) 4 607 (33,9) Poprawa jakości życia + LIDER 4 026 (18,6) 2 201 (16,2) Pomoc techniczna 725 (3,3) 544 (4,0)

POROW 2007 - 2013 priorytety polskiego programu UE Polska Wsparcie konkurencyjności min.10% 45,9% Poprawa stanu środowiska min. 25% 33,9% Poprawa jakości życia + LIDER min. 12,5% 16,2% (Na poprawę jakości życia ma być przeznaczone co najmniej 10%, natomiast na program LIDER w nowych państwach członkowskich średnio 2,5% w latach 2007 – 2013, przy czym udział LIDERA ma stopniowo rosnąć, by osiągnąć 5% w ostatnich latach.

POROW 2007 – 2013 Poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa Upowszechnienie wiedzy rolniczej i wzrost umiejętności zawodowych. Kształcenie zawodowe i działania informacyjne, Pomoc młodym rolnikom, Wcześniejsze emerytury dla rolników i robotników rolnych, Usługi doradcze dla rolników i właścicieli lasów, Usługi w zakresie zarządzania gospodarstwem rolnym i leśnym, zastępstwa w pracy.

POROW 2007 – 2013 Poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa Restrukturyzacja, modernizacja i zwiększanie środków trwałych. Modernizacja gospodarstw rolnych, Działania zwiększające wartość gospodarczą lasów, Działania zwiększające wartość dodaną produktów rolnictwa i leśnictwa, Prace nad nowymi produktami i technologiami w gospodarce żywnościowej i leśnictwie, Rozwój infrastruktury związanej z rolnictwem i leśnictwem, Odtwarzanie potencjału rolnictwa po klęskach żywiołowych i działania zapobiegawcze.

POROW 2007 – 2013 Poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa Poprawa jakości produkcji i produktów rolnych. Dostosowanie rolników do norm unijnych, Pomoc rolnikom uczestniczącym w systemach jakości żywności, Pomoc grupom producentów (działalność informacyjna i promocyjna w ramach systemów jakości żywności), Środki przejściowe dla nowych członków Pomoc restrukturyzującym się gospodarstwom niskotowarowym, Pomoc w tworzeniu grup producentów.

POROW 2007 – 2013 Poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich Zrównoważone użytkowanie gruntów rolnych. Płatności z tytułu naturalnych utrudnień na obszarach górskich, Płatności z tytułu naturalnych utrudnień na innych obszarach, Płatności dla obszarów Natura 2000 i z tytułu Dyrektywy 2000/60 WE, Płatności rolno – środowiskowe, Płatności z tytułu właściwego traktowania zwierząt, Wsparcie inwestycji nieprodukcyjnych.

POROW 2007 – 2013 Poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich Zrównoważone użytkowanie gruntów leśnych Pierwsze zalesianie gruntów rolnych, Pierwsze zakładanie systemów rolno – leśnych na gruntach rolnych, Pierwsze zalesianie gruntów nierolniczych, Płatności dla obszarów Natura 2000, Płatności leśno – środowiskowe, Odbudowa lasu po klęskach żywiołowych i pożarach oraz działania zapobiegające, Leśne inwestycje nieprodukcyjne.

POROW 2007 – 2013 Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Rozwijanie działalności nierolniczej, Tworzenie mikroprzedsiębiorstw, Wspieranie działalności turystycznej, Poprawianie jakości życia na obszarach wiejskich Wsparcie organizacji podstawowych usług dla gospodarki wiejskiej i ludności wiejskiej, Zachowanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego wsi,

POROW 2007 – 2013 Uwagi i wnioski Środki z budżetu UE przeznaczone w latach 2007 – 2013 na modernizację i rozwój rolnictwa oraz leśnictwa a także mające charakter „socjalny” i poprawiające poziom ochrony środowiska wiejskiego są bardzo poważne (1,9 mld EUR rocznie, a wraz ze środkami publicznymi krajowymi około 2,6 mld EUR), również w przypadku przyjęcia budżetu „brytyjskiego”. Jest to dla rolnictwa niepowtarzalna szansa, gdyż prawdopodobnie w następnym budżecie wieloletnim będzie dysponowało tak dużymi środkami.

POROW 2007 – 2013 Uwagi i wnioski Wykorzystanie środków zależy przede wszystkim od oceny rolników, czy rolnictwo będzie działalnością zapewniającą wystarczające dochody. W roku 2010 polscy rolnicy będą objęci wszystkimi mechanizmami WPR i ich dochody będą tak samo chronione, jak rolników innych państw członkowskich (dopłaty bezpośrednie). Jeśli oceny rolników będą negatywne to oznaczać będzie, że polscy rolnicy mają zbyt wysokie aspiracje dochodowe, produkują zbyt drogo bądź też w strukturach charakteryzujących trwałą niewydolnością dochodową. W takiej sytuacji angażowanie środków publicznych byłoby marnotrawstwem.

POROW 2007 – 2013 Uwagi i wnioski Zestaw działań, które mogą być współfinansowane z POROW, jest bardzo szeroki (35 działań + 2 dla nowych członków) . Państwo członkowskie może wybrać z nich te, które uzna za potrzebne pod warunkiem przeznaczenia środków na finansowanie poszczególnych „osi” w minimalnej, nakazanej przez Radę wysokości (po 10% „osie” 1 i 3, 25% „oś” 2). Z obowiązujących zaleceń (minimum 25% środków na poprawę stanu środowiska naturalnego i obszarów wiejskich ) wynika, że UE najbardziej zależy na ochronie środowiska.

POROW 2007 – 2013 Uwagi i wnioski Ze wstępnego podziału dokonanego przez Polskę wynika, że POROW w Polsce będzie przeznaczony przede wszystkim na współfinansowanie działań mających na celu modernizację i poprawę konkurencyjności rolnictwa (około połowy środków programu, w tym około 46% środków UE). Na modernizację i poprawę konkurencyjności leśnictwa będzie przeznaczone niewiele środków, choćby dlatego, że niektórymi działaniami nie mogą być objęte lasy państwowe.

POROW 2007 – 2013 Uwagi i wnioski Z zestawu możliwych działań POROW można stworzyć różne typy programów krajowych: (1). „socjalne”, (2). chroniące środowisko naturalne (3). zwiększające możliwości produkcyjne rolnictwa. Działania socjalne znajdują się w każdej z trzech „osi”. (w osi 1 renty strukturalne, w „osi” 2 subwencjonowanie rolnictwa w regionach o niekorzystnych warunkach naturalnych). Przeznaczenie największej sumy na „konkurencyjność i modernizację” nie przesądza o charakterze programu.

POROW 2007 – 2013 Uwagi i wnioski Polski program w latach 2007 – 2013 powinien skoncentrować się na modernizacji polskiego rolnictwa, w tym na zwiększaniu siły ekonomicznej gospodarstw. Obecny poziom zaawansowania prac planistycznych nie pozwala na szczegółową analizę zamierzeń. Program na lata 2007 – 2013 powinien uwolnić się od chęci przeznaczania środków na programy „łatwe” (co zapewnia wykorzystanie środków) i skoncentrować środki na działaniach przynoszących największe korzyści w długim okresie (niektóre z nich są „trudne”).

Dziękuję za uwagę