Ścieżki przedmiotowe w edukacji 10. X. 2006 r. Spotkanie szkoleniowo-informacyjne dla nauczycieli Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Józefa Nojego w Czarnkowie opracowała mgr Anna Zalewska

Ścieżki edukacyjne To zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach przedmiotów (bloków przedmiotowych) lub w postaci odrębnych zajęć.

kształcenia ogólnego dla szkół ponadgimnazjalnych Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół ponadgimnazjalnych ( Rozp. MENiS z 06.XI.2003):

W liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i technikum obok przedmiotów wprowadza się następujące ścieżki edukacyjne: Edukacja czytelnicza i medialna Edukacja ekologiczna Edukacja europejska Edukacja filozoficzna Edukacja prozdrowotna Edukacja regionalna- dziedzictwo kulturowe w regionie Wychowanie do życia w rodzinie

W zasadniczej szkole zawodowej obok przedmiotów wprowadza się następujące ścieżki edukacyjne: Edukacja prozdrowotna Edukacja europejska Wychowanie do życia w rodzinie

Zajęcia „ Wychowanie do życia w rodzinie” są realizowane zgodnie z odrębnymi regulacjami prawnymi.

Dyrektor szkoły: Odpowiedzialny jest za uwzględnienie problematyki ścieżek edukacyjnych w szkolnym zestawie programów nauczania. Za realizację ścieżek edukacyjnych odpowiedzialni są: nauczyciele wszystkich przedmiotów, którzy do własnego programu włączą odpowiednio treści danej ścieżki.

Ścieżki mogą być realizowane: Na lekcjach wychowawczych, Jako projekt uczniowski na zajęciach pozalekcyjnych, Na lekcjach przedmiotowych: Ścieżka może stanowić temat całej lekcji, Ścieżka może stanowić fragment lekcji.

Do realizacji ścieżek edukacyjnych niezbędna jest: współpraca wszystkich nauczycieli w wyborze: treści programowych modelu ścieżek edukacyjnych

Modele realizacji ścieżek edukacyjnych Model linearny- jednoprzedmiotowy: jest realizowany przez jednego lub więcej nauczycieli w obrębie zajęć z oddzielnego przedmiotu np: edukacja ekologiczna, edukacja prozdrowotna, edukacja regionalna.

Zalety i wady Zalety: podkreślenie integralności tematyki, kształtowanie holistycznej wizji świata, większa swoboda w planowaniu i realizacji, Wady: obciążenie ucznia dodatkowymi zajęciami, wysokie wymagania wobec nauczyciela, konieczność posiadania głębokiej wiedzy z wielu dziedzin.

Model rozbieżny- wieloprzedmiotowy, jest realizowany na kilku przedmiotach przy zachowaniu ich autonomii, ale bez synchronizacji czasowej, tzn. na lekcjach, na których temat pokrywa się z treścią danej ścieżki.

Zalety i wady Zalety: - kształcenie u nauczycieli umiejętności pracy zespołowej, łatwość przygotowania- każdy pracuje w swoim zakresie wiedzy merytorycznej, swoboda realizacji- dowolność w czasie, Wady: rozproszenie treści w czasie, brak logicznego ciągu lekcji, utrudnione dostrzeganie związków.

Model przepływowy- międzyprzedmiotowy jest realizowany przez wszystkich nauczycieli w uporządkowany sposób, jest on ograniczony czasem, co utrudnia wdrażanie jego w dużych placówkach.

Zalety i wady Zalety: - nauka planowania i koordynacji pracy zespołowej, łatwość przygotowania lekcji- w ramach kompetencji nauczyciela, Wady: trudności w rozplanowaniu czasowym, wielka wrażliwość na „ poślizgi” czasowe zajęć poszczególnych przedmiotów, konieczność monitoringu.

Model odrębny- zagadnienia edukacji całkowicie wykraczają poza programy nauczania tradycyjnych przedmiotów ( wystawy, konferencje, sesje naukowe).

Założenia programowe szkół ponadgimnazjalnych. Kształcenie i wychowanie. Ranga i wartość ścieżek edukacyjnych polega na tym, że: mają duże znaczenie wychowawcze, przyczyniają się do wzajemnej współpracy nauczycieli, oraz myślenia w kategoriach interdyscyplinarnych.

Integracyjna rola ścieżek Osiągnięcia określone w podstawie programowej po zrealizowaniu programów nauczania: PRZEDMIOTY Ścieżki edukacyjne:

Maturzysta powinien stać się aktywnym uczestnikiem życia społecznego: Aktywnie uczestniczy w dialogu na szerszym forum, Prezentuje i broni swoje stanowisko wobec postawionych problemów, Przejmuje odpowiedzialność za dbanie o swoje zdrowie i innych ludzi, Podejmuje działania na rzecz tworzenia zdrowego i czystego środowiska, Doskonali swoje umiejętności w procesie samokształcenia, Przygotowuje się do aktywnego udziału w strukturach regionalnych, państwowych i europejskich

Dokumentacja, realizacja i ewaluacja Program realizacji ścieżek edukacyjnych- zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną, Zapisy przeprowadzonych zajęć- dziennik lekcyjny ( data, temat, forma realizacji, czas, prowadzący) Edukacja czytelnicza i medialna: ECZM, Edukacja europejska: EEU, Edukacja ekologiczna: EEK, Edukacja prozdrowotna: EPZ, Edukacja regionalna: ERG, Edukacja filozoficzna: EFIL, Wychowanie do życia w rodzinie: WDŻR

Realizacja w szkole: Szkolny zestaw programów nauczania: Przedmioty obowiązkowe, Przedmioty nadobowiązkowe, Zajęcia pozalekcyjne, Nauczanie indywidualne, Ścieżki edukacyjne

Rozp.MENiS z 06.XI.2003 Praca nauczycieli w zespołach międzyprzedmiotowych z Podstawą programową ścieżek i programami nauczania poszczególnych przedmiotów, Dobranie treści ścieżek do realizowanego programu nauczania danego przedmiotu, Opracowanie programu realizacji ścieżek przedmiotowych z uwzględnieniem treści ścieżki, tematu lekcji, osiągnięć uczniów, czasu realizacji Wdrożenie w szkole programów ścieżek- zapisy w dziennikach lekcyjnych.

Dokumentacja robocza ścieżki: Scenariusze i materiały do zajęć Wnioski zespołów realizujących ścieżki- raport z realizacji, Opis planowanych zmian i ulepszeń

Realizacja ścieżek edukacyjnych jest celowym działaniem edukacyjnym szkoły obwarowanym zapisami w Podstawie programowej i musi podlegać monitoringowi efektywność ich realizacji, przez co rozumiemy poziom osiągnięć uczniów.

obserwacje czynności uczniów, samoocena uczniów i ocena koleżeńska, Ze względu na interdyscyplinarny charakter ścieżek oraz różnorodne formy realizacji sposoby pomiaru osiągnięć muszą być również różnorodne, np.: obserwacje czynności uczniów, samoocena uczniów i ocena koleżeńska, przedmiotowe systemy nauczania, wyniki sprawdzianów

Modele realizacji ścieżek edukacyjnych w praktyce szkolnej Ścieżka edukacyjna, jeden z elementów integracji interdyscyplinarnej w zreformowanym szkolnictwie, posiada własną podstawę programową- jasno określony zestaw celów, treści i zadań. Podstawa programowa ścieżki nie określa jednak przez kogo, w jakim wymiarze, kiedy i w jakiej formie owe założenia ścieżki mają być realizowane; kwestie te rozstrzygane są więc na poziomie szkoły. Rozwiązania przyjmowane przez pedagogów w tej materii różnią się znacznie między sobą, zarówno co do formy jak i rzetelności oraz skuteczności oddziaływania.

Podsumowanie Ścieżka edukacyjna- to rodzaj zajęć edukacyjnych o charakterze międzyprzedmiotowym, Treści ścieżek koncentrują się wokół tematyki, która nie mieści się w całości w żadnym z przedmiotów nauczania, ma szczególne znaczenie poznawcze i wychowawcze oraz służy całościowemu postrzeganiu przez ucznia otaczającej rzeczywistości,

Zadania, treści i osiągnięcia zawarte w ścieżkach edukacyjnych powinni uwzględniać nauczyciele wszystkich przedmiotów, wkomponowując je odpowiednio we własne programy nauczania, Ścieżki edukacyjne nie zostały przypisane konkretnym przedmiotom, Czas niezbędny do realizacji poszczególnych ścieżek nie został określony,

Ten sam nauczyciel może realizować treści kilku ścieżek, Konieczne jest „ podzielenie się” nauczycieli danej szkoły treściami ścieżek edukacyjnych, Zaplanowanie realizacji ścieżek edukacyjnych wymaga zespołowej pracy całej rady pedagogicznej- materiałem wyjściowym jest podstawa programowa.