Adam Wiśniewski Urząd Patentowy RP

Ochrona własności przemysłowej w polskich przedsiębiorstwach

Własność intelektualna pojęcie „własność” dotyczy nie tylko przedmiotów materialnych, ale również dóbr niematerialnych, będących wytworem intelektualnej twórczości człowieka prawo bezwzględne o charakterze wyłącznym

własności intelektualnej Twój świat własności intelektualnej

Własność intelektualna PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ PRAWA AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ ochrona dóbr osobistych prawo do baz danych prawo do firmy prawa do nowych odmian roślin lub ras zwierząt prawo do know how

Podstawy prawne Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.) - Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

Przedmioty własności przemysłowej wynalazki wzory użytkowe topografie układów scalonych wzory przemysłowe znaki towarowe oznaczenia geograficzne

Podmiot praw własności przemysłowej - twórca współtwórcy - uprawnieni w przypadku twórczości pracowniczej

Współtwórczość Współtwórcom przysługują wspólnie uprawnienia twórcy. Współtwórca – wyłącznie osoba, której udział w dokonaniu wynalazku lub innego przedmiotu własności przemysłowej miał charakter twórczy. Współtwórcom przysługują wspólnie uprawnienia twórcy.

Twórczość pracownicza Prawo do uzyskania praw własności przemysłowej przysługuje przedsiębiorcy, jeżeli wynalazek, wzór użytkowy lub wzór przemysłowy został dokonany w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy. Twórca i przedsiębiorca mogą ustalić inną zasadę np. powstanie wspólnego prawa.

Uprawnienia twórcy Prawo do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji przysługuje – co do zasady – twórcy. Prawo to jest zbywalne i podlega dziedziczeniu. Prawo do wynagrodzenia Prawo do wymieniania go jako twórcy w opisach, rejestrach oraz innych dokumentach i publikacjach Prawo do ochrony działalności artystycznej, wynalazczej i racjonalizatorskiej, jako dóbr osobistych

Dokonanie wynalazku przy pomocy przedsiębiorcy W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z niego we własnym zakresie. Pomoc przedsiębiorcy musi stanowić warunek istotny i bezpośredni dokonania rozwiązania.

Wynalazek – zdolność patentowa Wynalazek, by uzyskać ochronę patentową, musi posiadać charakter techniczny oraz cechować się : nowością w skali światowej poziomem wynalazczym (nieoczywistością) przemysłową stosowalnością

Wynalazek Segway – najpopularniejszy wynalazek amerykańskiego przedsiębiorcy – Deana Kamena, właściciela ponad 130 patentów Karol Kowalczuk – zwycięzca programu „Kapitalny pomysł” opracował gogle wizyjne poprawiające wzrok Urządzenie do pobierania krwi, którego igła jest automatycznie zabezpieczana natychmiast po wyjęciu z żyły krwiodawcy (patent australijskiej firmy ITL Corporation)

To też wynalazki !

Kolejność działań: najpierw zgłoszenie, później publikacja wyników badań w fachowej literaturze lub na wystawach czy konferencjach! 1 2 UPRP

Wynalazek Za wynalazki nie uważa się: odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych, wytworów o charakterze jedynie estetycznym, planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier, wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wskazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki, programów do maszyn cyfrowych, przedstawienia informacji.

Wynalazek Pozbawione zdolności patentowej są: wynalazki, z których korzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami; odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt; sposoby diagnostyki lub leczenia ludzi oraz zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi.

Zgłoszenie wynalazku postępowanie zgłoszeniowe jest prowadzone w formie pisemnej zgłoszenia wynalazku można dokonać: - tradycyjnie w formie pisemnej, - za pomocą faksu, - w postaci elektronicznej

Postępowanie o udzielenie patentu Kontrola formalna Poszukiwania w stanie techniki Publikacja Badanie merytoryczne Udzielenie patentu

Patent Patent udzielany jest na wynalazek. Czas ochrony patentowej wynosi 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku. W celu uzyskania patentu należy: przeprowadzić poszukiwania w światowym stanie techniki (zarówno w literaturze patentowej jak i niepatentowej) przygotować dokumentację zgłoszeniową dokonać zgłoszenia w odpowiednim urzędzie patentowym

Patent Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze RP. Patent jest zbywalny i podlega dziedziczeniu. Uprawniony z patentu może udzielać licencji. Umowy o przeniesieniu patentu lub udzieleniu licencji wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Stają się one skuteczne wobec osób trzecich z chwilą wpisu do rejestru UPRP.

Korzystanie z patentu • Podjęcie produkcji według zgłoszonego lub opatentowanego wynalazku we własnym zakresie. • Sprzedaż opatentowanego, a nawet zgłoszonego wynalazku, na który jeszcze nie został udzielony patent. • Udzielenie licencji na opatentowany wynalazek. • Stworzenie wspólnego przedsięwzięcia z innymi podmiotami w oparciu o własne wynalazki.

Ochrona patentowa za granicą dokonanie indywidualnych krajowych zgłoszeń w urzędach patentowych poszczególnych państw dokonanie zgłoszenia w procedurze regionalnej (np. europejskiego zgłoszenia patentowego - patent europejski) dokonanie zgłoszenia w procedurze międzynarodowej (PCT), określonej w Układzie waszyngtońskim o współpracy patentowej

Podstawy ochrony własności intelektualnej semestr zimowy 2008 Wzór użytkowy jest to rozwiązanie o charakterze technicznym nowe i użyteczne, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia elementów niepołączonych konstrukcyjnie przedmiotu o trwałej postaci. Rower wodny Kategoria, numer i data zgłoszenia: UZY:   (21) 112060, (22) 27-03-2001 Kategoria i numer ochrony: UZY: (11) 61586 25

Ochrona wzoru użytkowego Podstawy ochrony własności intelektualnej semestr zimowy 2008 Ochrona wzoru użytkowego prawo ochronne na wzór użytkowy udzielane przez UPRP okres ochrony – 10 lat od daty zgłoszenia wzoru użytkowego 26

Topografia układu scalonego to rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów układu scalonego, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego. Układ scalony rozumiany jest jako jedno- lub wielowarstwowy wytwór przestrzenny, utworzony z elementów z materiału półprzewodnikowego tworzącego ciągłą warstwę, ich wzajemnych połączeń przewodzących i obszarów izolujących, nierozdzielnie ze sobą sprzężonych, w celu spełnienia funkcji elektronicznych.

Topografia układu scalonego Rejestracji podlegają topografie układów scalonych, które są oryginalne. Topografię uważa się za oryginalną, jeśli jest wynikiem pracy intelektualnej twórcy i nie jest powszechnie znana w chwili jej powstania. Urząd Patentowy RP udziela prawa z rejestracji topografii układu scalonego, które może być utrzymane w mocy maksymalnie do 10 lat.

Wzór przemysłowy jest to nowa i posiadająca indywidualny charakter (oryginalność) postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.

Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego Wzór przemysłowy chroniony jest prawem z rejestracji. Jest to bezwzględne prawo wyłączne o charakterze majątkowym. Czas ochrony to 25 lat od daty zgłoszenia wzoru przemysłowego.

Ochrona za granicą dokonanie indywidualnych krajowych zgłoszeń w urzędach patentowych państw, w których zamierza chronić swój wzór przemysłowy; dokonanie zgłoszenia w procedurze regionalnej (np. do Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante) dokonanie zgłoszenia w procedurze międzynarodowej, określonej w Porozumieniu haskim dotyczącym międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych

Znak towarowy To oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów innych przedsiębiorstw. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.

Znak towarowy Rodzaje znaków towarowych: słowne obrazowe (graficzne) plastyczne (trójwymiarowe, przestrzenne) dźwiękowe kombinowane

Znak towarowy Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia: których używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich; które są sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami; które ze swojej istoty mogą wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, właściwości lub pochodzenia geograficznego towaru; ...

Znak towarowy - zasada specjalizacji Znaki towarowe zastrzega się dla konkretnych towarów lub usług, które są przyporządkowane do specjalnych klas wg. międzynarodowej klasyfikacji (tzw. klasyfikacja nicejska). Według obowiązującej obecnie dziewiątej edycji tej klasyfikacji istnieją 34 klasy towarowe i 11 klas usługowych. Dokonując zgłoszenia należy obowiązkowo zamieścić w składanym formularzu wykaz towarów lub usług oraz wskazać odpowiednie klasy towarowe lub usługowe na podstawie klasyfikacji nicejskiej.

Ochrona znaku towarowego prawo ochronne udzielane jest przez UPRP na okres 10 lat od daty dokonania zgłoszenia na wniosek uprawnionego i po wniesieniu stosownej opłaty prawo ochronne na ten znak może być przedłużane na kolejne okresy 10-letnie (bez ograniczeń) jednym z ważnych warunków utrzymania ochrony znaku jest jego rzeczywiste używanie dla towarów objętych rejestracją

Ochrona za granicą dokonanie indywidualnych krajowych zgłoszeń w urzędach patentowych państw, w których zamierza chronić swój znak towarowy; dokonanie zgłoszenia w procedurze regionalnej (np. do Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante); dokonanie zgłoszenia w procedurze międzynarodowej, określonej w Porozumieniu madryckim o międzynarodowej rejestracji znaków towarowych lub też Protokołu do tego Porozumienia.

Oznaczenia geograficzne oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.

Oznaczenia geograficzne Oznaczenia geograficzne dotyczące: artykułów przemysłowych - Urząd Patentowy RP; produktów rolnych i środków spożywczych - Komisja Europejska za pośrednictwem Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi napojów spirytusowych podlegają wpisowi na krajową listę chronionych oznaczeń geograficznych napojów tego rodzaju - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Oznaczenia geograficzne Zgłoszenia oznaczenia geograficzne może dokonać organizacja upoważniona do reprezentowania interesów producentów, działająca na danym terenie, a także organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, właściwy ze względu na teren, do którego odnosi się oznaczenie geograficzne. Ochrona oznaczenia geograficznego jest bezterminowa i trwa od dnia dokonania wpisu do rejestru oznaczeń geograficznych

Instytucje wspierające działania ochronne Urząd Patentowy RP Al. Niepodległości 188/192; 00-950 Warszawa Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (Office for Harmonization in the Internal Market - OHIM) www.uprp.pl www.oami.europa.eu Europejska Organizacja Patentowa (European Patent Office - EPO) Polska Izba Rzeczników Patentowych www.epo.org www.rzecznikpatentowy.org.pl  Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization - WIPO) www.wipo.int

Analiza ryzyk, kosztów i korzyści związanych z ochroną własności przemysłowej

Ryzyko Definicja zawiera założenia: Zdarzenie losowe, które może zaistnieć i jeśli zaistnieje to spowoduje istotny negatywny wpływ na realizację celów. Definicja zawiera założenia: o istnieniu realnego scenariusza zdarzeń, o możliwym do oszacowania prawdopodobieństwie realizacji scenariusza, o możliwych do oszacowania: sile i kierunku oddziaływania skutków zdarzenia na realizację, celów (wartość lub rozkład wartości). Definicja Davida Vose – „Risk analysis – a guantitative guide”, Wiley&Sons, 2008

Ryzyko Możliwość wystąpienia negatywnego lub niepożądanego wydarzenia, które może być klasyfikowane z punktu widzenia prawdopodobieństwa wystąpienia i wagi zdarzenia, które może nastąpić. Definicja prof. Przemysława Kulawczuka, Przedsiębiorczość intelektualna i technologiczna XXI wieku, Warszawa 2009

Zarządzanie ryzykiem to logiczna i systematyczna metoda tworzenia kontekstu, identyfikacji, analizy, oceny, działania, nadzoru oraz informowania o ryzyku w sposób, który umożliwi organizacji minimalizację strat i maksymalizację możliwości. Definicja zgodnie z normą australijsko-nowozelandzką 4360 z 1999 r., za: Bentley Jennison, Zarządzanie ryzykiem w sektorze publicznym

Zarządzanie ryzykiem Ważne, by dokonać: identyfikacji ryzyk, oceny prawdopodobieństwa ich wystąpienia, oceny stopnia wpływu zagrożenia na realizację celów, identyfikacji skutków wystąpienia zagrożeń, analizy działań umożliwiających usunięcie zagrożeń lub minimalizację prawdopodobieństwa ich wystąpienia

Dlaczego identyfikacja, pomiar i zarządzanie ryzykiem są ważne i potrzebne? złożoność i wielowątkowość rzeczywistości, konieczność podejmowania decyzji w warunkach zmienności i niepewności, pozwalają skrócić czas reakcji w sytuacjach kryzysowych, pozwalają zwiększyć prawdopodobieństwo realizacji celów, umożliwiają bardziej świadome podejmowanie decyzji

Zarządzanie ryzykiem w firmie Strategia Procedura Audyt i raportowanie Efektywna komunikacja i przepływ informacji

Analiza ryzyka Ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia, Zrozumienie „istoty” ryzyka (przyczyny, skutki, w czym się przejawia), Ocena wpływu ryzyka na realizację celów (czy jest ono istotne, jakie straty może spowodować wystąpienie zagrożenia), Wskazanie sposobów usunięcia zagrożeń lub minimalizacji prawdopodobieństwa ich wystąpienia

Analiza ryzyka Przykładowa tablica analityczna do analizy ryzyk i kosztów za: prof. Przemysław Kulawczuk, Przedsiębiorczość intelektualna i technologiczna XXI wieku, Warszawa 2009 Rodzaj ryzyka Prawdopodobieństwo Wystąpienia ryzyka Jak się przejawia ryzyko Możliwa strata Sposób przeciw-działania Koszt ochrony przed ryzykiem teraz w przyszłości

Ocena ryzyka katastrofalny 5 10 15 20 25 znaczący 4 8 12 16 umiarkowany 3 6 9 niewielki 2 niznaczny 1 wpływ prawdopo-dobieństwo bardzo małe małe możliwe przypusz-czalne pewne

Ocena ryzyka ogromne 20-25 poziom nie do zaakceptowania; konieczność natychmiastowych działań naprawczych duże 12-16 poziom nie do zaakceptowania; konieczność aktywnego monitowania i działań redukujących zagrożenie średnie 5-10 poziom akceptowalny; regularne aktywne monitorowanie niewielkie 3-4 poziom akceptowalny; regularne monitorowanie nieznaczące 1-2 poziom akceptowalny; okresowe monitorowanie

Ryzyko dotyczące własności intelektualnej możliwość wystąpienia negatywnego lub niepożądanego wydarzenia związanego bezpośrednio lub pośrednio z naruszeniem praw własności intelektualnej. Niektóre rodzaje ryzyka dotyczące własności intelektualnej: ryzyko związane z „piractwem intelektualnym” ryzyko wyprzedzenia w uzyskaniu ochrony przez inny podmiot ryzyko dotyczące zarządzania własnością intelektualną ryzyko związane z utratą dobrego imienia (reputacji) ryzyko ujawnienia tajemnicy ryzyko sądowo-administracyjne

Koszty ochrony własności intelektualnej Wszelkie koszty ponoszone zarówno w postaci zapewnienia wyłączności stosowania własności intelektualnej, a także wszelkie koszty uruchomienia i utrzymania wewnętrznego systemu lub procedur kontroli informacji dotyczącej własności intelektualnej w przedsiębiorstwie, jak również czynnej egzekucji tej ochrony w postaci działań prawnych oraz umów z innymi podmiotami.

Koszty ochrony własności intelektualnej Niektóre koszty: koszty opracowania i wdrożenia strategii zarządzania w zakresie ochrony IP; koszty wizyt i rozpoznania sytuacji na miejscu na rynkach docelowych; koszty usług prawnych związanych z rejestracją praw wyłącznych (prawnik, rzecznik patentowy); koszty rejestracji przedmiotów IP na różnych rynkach; koszty czasowe – koncentracja zarządu na ochronie IP (koszty alternatywne); koszty sporów prawnych pozasądowych (np. arbitraż); koszty prawne procesowe (sądowe);

Koszty ochrony własności intelektualnej a także koszty budowy i utrzymania systemu kontroli przepływu informacji; koszty komunikacji z rynkiem – ogłoszenia prasowe i przesyłanie informacji do kluczowych klientów; koszty ubezpieczenia przed ryzykami; koszty audytu systemu kontroli (dla celów ubezpieczenia); koszt monitoringu ryzyk; koszty budowy efektywnego systemu kontroli; koszty utrzymania efektywnego systemu kontroli.

Korzyści ochrony własności intelektualnej Wszelkie korzyści ekonomiczne policzalne i niepoliczalne rzeczywiste i potencjalne, które są i mogą być osiągnięte w wyniku stosowania ochrony własności intelektualnej. Korzyści tego rodzaju są w bardzo poważnym stopniu zależne od stopnia rozwoju rynkowego danego przedsięwzięcia oraz stopnia rozwoju produktu.

Korzyści ochrony własności intelektualnej Niektóre korzyści związane z ochroną IP: lepsze rozeznanie w zakresie posiadanych aktywów, w tym niematerialnych; lepsza kontrola przepływu informacji; wsparcie dla tworzenia prestiżu i reputacji firmy; budowa uznanej marki rynkowej; ograniczenie prawdopodobieństwa ziszczenia się ryzyk; zaprzestanie prowadzenia działalności nielegalnej przez podmioty naruszające IP; eliminacja z rynku nieuczciwych wytwórców, pośredników i dostawców usług; zwiększenie wpływów z eksploatacji IP; zwiększenie szans na zawieranie korzystnych umów handlowych.

Dziękuję za uwagę! W prezentacji wykorzystano niektóre treści z prezentacji prof. P. Kulawczuka pt.: „Analiza ryzyk, kosztów i korzyści związanych z ochroną własności przemysłowej” Więcej informacji uzyskacie Państwo na stronie projektu: http://ip-hermes.pl/