Członek Zarządu Województwa Dolnośląskiego Wyzwania dolnośląskiej ochrony zdrowia – perspektywa szpitali „marszałkowskich” Jerzy Michalak Członek Zarządu Województwa Dolnośląskiego Wrocław, dnia 23 lipca 2015 r.

Zadania SWD w obszarze ochrony zdrowia Samorząd Województwa Dolnośląskiego w obszarze ochrony zdrowia ma przede wszystkim przyporządkowane funkcje quasiwłaścicielskie w stosunku do podmiotów leczniczych, wobec których sprawuje funkcję podmiotu tworzącego, polegające w szczególności na: przekształcaniu i likwidacji; nadzorze i kontroli; finansowaniu inwestycji; odpowiedzialności za ujemny wynik finansowy. Zadania i kompetencje JST w zakresie ochrony zdrowia w Polsce sformułowane zostały w sposób bardzo ogólny. Władze nie stworzyły precyzyjnych i jasnych regulacji w tej materii, co ma wpływ na realizację zadań przez samorządy. Problemem pozostaje także brak precyzyjnego podziału zadań i kompetencji zarówno pomiędzy administracja rządową i samorządami, jak i pomiędzy poszczególnymi szczeblami samorządu.

Podmioty lecznicze SWD na Dolnym Śląsku 1999-2015 W roku 1999 Samorząd Województwa Dolnośląskiego stał się organem tworzącym dla 65 samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Obecnie Województwo Dolnośląskie dysponuje ogółem bazą 32 podmiotów leczniczych: jest podmiotem tworzącym dla 26 SP ZOZ; udziałowcem (akcjonariuszem) w 6 spółkach prawa handlowego, prowadzących działalność leczniczą, w tym dwóch spółkach uzdrowiskowych przejętych od Skarbu Państwa w roku 2013. Realizacja programów reorganizacji ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku miała na celu oddłużenie, redukcję kosztów w wysokości ponad wymagane dla optymalnego działania zakładu, umożliwiając jednocześnie osiągnięcie następujących celów: poprawę efektywności wykorzystania zasobów (sprzęt i aparatura medyczna); realizację „efektu skali” przy realizacji zamówień (leki, żywność, środki czystości); obniżkę kosztów funkcjonowania w związku z redukcją zatrudnienia pracowników sfery administracyjno – obsługowej; redukcję zobowiązań samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej podległych SWD; racjonalizację wykorzystania zasobów oraz redukcję nieuzasadnionych kosztów wytwarzania usług medycznych; poprawę jakości świadczonych usług medycznych, wynikającą z efektywniejszego zarządzania i ulepszenie organizacji; pozyskanie środków w ramach ustawy restrukturyzacyjnej oraz Planu B. Podkreślenia wymaga jednocześnie fakt, iż wraz z zasadniczym ograniczeniem liczby podmiotów leczniczych i następującym wraz z nim ograniczeniem rzeczywistej liczby łóżek będących w dyspozycji SP ZOZ w roku 2011 (spadek o 32%, tj. o 3 241 łóżek) nastąpiła radykalna, w stosunku do wartości z roku 2004, poprawa wskaźników efektywności, mierzona m.in.: liczbą hospitalizowanych pacjentów: wzrost o 32% z niespełna 339 tys. do ponad 491 tys.; liczba wykonanych zabiegów specjalistycznych – wzrost o 17% z niespełna 370 tys. do ponad 443 tys.; Ponadto o 1,5% wzrósł wskaźnik obłożenia łóżek, o ponad 3,5 dnia skrócił się przeciętny czas pobytu chorego oraz o 34 wzrosła statystyczna liczba chorych leczonych na 1 łóżku.

Kierunki działań restrukturyzacyjnych Metodologia działania konsolidacja produktowa: łączenie oddziałów o podobnym zakresie świadczeń w danym obszarze; zmiany profilów oddziałów; likwidacja oddziałów nie odpowiadających wymogom i standardom, przejmowanie ich zakresu usług przez innych świadczeniodawców z danego obszaru, konsolidacja zarządzania łączenie spzoz w drodze porozumienia na poziomie różnych podmiotów tworzących; tworzenie spółek samorządowych; łączenie spółek samorządowych. Restrukturyzacja nie jest celem „samym w sobie”, ale stanowi wyłącznie narzędzie służące poprawie efektywności systemu!!! Slajd przedstawia główne wektory procesów reorganizacyjnych, oparte o zasadę konsolidacji produktowej oraz zarządczej. W latach 2004 – 2011 Województwo Dolnośląskie przeprowadziło szereg dużych projektów restrukturyzacyjnych w ramach konsolidacji produktowej i zarządczej, w tym m.in.: 2 połączenia SP ZOZ z placówkami o innym podmiocie tworzącym (powiat zgorzelecki i milicki); 3 połączenia jednostek „własnych”; 4 likwidacje połączone z włączeniem majątku i załogi likwidowanych jednostek do spółki medycznej z wyłącznym udziałem Województwa Dolnośląskiego („Sanatoria Dolnośląskie”); 4 likwidacje w ramach Planu B; 2 likwidacje połączone z przekształceniem w spółkę z udziałem Samorządu Województwa; 3 likwidacje z przekazaniem zadań na rzecz innych SP ZOZ; 2 likwidacje (Obwody Lecznictwa Kolejowego) połączone z utworzeniem spółek pracowniczych. 4

LICZBA LECZONYCH PACJENTÓW (BEZ SOR) Potencjał i zasoby podmiotów leczniczych SWD (stan na dzień 31 grudnia 2014 r.) LICZBA PODMIOTÓW w tym szpitale 32 21 LICZBA ODDZIAŁÓW 225 LICZBA ŁÓŻEK 7 018 LICZBA LECZONYCH PACJENTÓW (BEZ SOR) 264 038 LICZBA PORADNI AOS 245 LICZBA PORAD AOS 958 366 ZATRUDNIENIE OGÓŁEM 11 975 Podmioty lecznicze dla których Województwo Dolnośląskie pełni funkcję podmiotu tworzącego kontraktują 50% ogólnej puli środków, jakie Dolnośląski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia przeznacza na finansowanie świadczeń szpitalnych w regionie.

Wyzwania dolnośląskiej ochrony zdrowia Niedostosowanie systemu ochrony zdrowia do długookresowych trendów demograficznych i epidemiologicznych; Deglomeracja zasobów, powodująca rozproszenie strumienia środków publicznych na finansowanie świadczeń medycznych i w konsekwencji pogarszanie się sytuacji finansowo – ekonomicznej podmiotów leczniczych; Niewłaściwa struktura łóżek – niedostatek łóżek opieki długoterminowej wobec nadmiernej liczby w opiece krótkoterminowej, prowadzącą do występowania regionalnej asymetrii w dostępie do świadczeń w niektórych specjalnościach oraz nieefektywnego wykorzystania dostępnych zasobów medycznych – koszt mocy niewykorzystanych; Dysproporcje w poziomie jakości i dostępności do świadczeń, związane głównie ze zdekapitalizowaną infrastrukturą.

Uwarunkowania epidemiologiczne Analiza liczby i struktury zachorowań na Dolnym Śląsku pozwala na wyodrębnienie głównych przyczyn umieralności – wśród których dominują choroby układu krążenia oraz nowotwory. Ponadto niepokojące tendencje, skutkujące głównie niezdolnością do pracy oraz wyłączeniem społecznym obserwowane są w takich dziedzinach, jak: onkologia, perinatologia, rehabilitacja, urazy wielonarządowe u dzieci, psychiatria, geriatria, psychogeriatria, pulmonologia oraz neurologia. Kierunki interwencji na poziomie regionu Sprostanie lokalnym potrzebom w zakresie chorób nowotworowych; Poprawa opieki perinatologicznej; Tworzenie struktur leczenia urazów wielonarządowych u dzieci; Poprawa skuteczności leczenia chorób naczyń mózgowych, w szczególności udarów; Rozwój medycyny opartej na innowacyjności.

Długoterminowe trendy demograficzne Demograficzne prognozy długoterminowe (do 2035) dla Dolnego Śląska przewidują, że: liczba urodzeń będzie drastycznie maleć, natomiast zgonów utrzymywać na wysokim poziomie, co oznacza istotny spadek liczby ludności regionu; populacja mieszkańców województwa w wieku < 65 zwiększy się o prawie 10% i stanowić będzie blisko ¼ ogółu ludności na Dolnym Śląsku. Wpływ na zmiany demograficzne w województwie dolnośląskim mają występujące w różnym nasileniu w ostatnich latach zjawiska, m.in.: zmniejszanie się liczby urodzeń, wysoki poziom umieralności niemowląt, wysoki poziom przedwczesnej umieralności mężczyzn w wieku produkcyjnym, wydłużenie się przeciętnego dalszego trwania życia mężczyzn i kobiet. Województwo dolnośląskie charakteryzuje się ujemną wartością wskaźnika przyrostu naturalnego, z czym wiąże się systematyczny spadek liczby ludności. Trendy demograficzne wymuszają konieczność wypracowania modelu kompleksowej opieki medycznej i społecznej dla osób starszych oraz ich opiekunów, dająca możliwość świadomego i dobrego przeżywania wieku starczego. Analiza zgromadzonych danych statystycznych dotyczących funkcjonowania opieki długoterminowej na Dolnym Śląsku wskazuje jednoznacznie na istnienie niedoboru miejsc w tym obszarze, który sprawia, że zakłady opiekuńczo – lecznicze, leczniczo pielęgnacyjne, hospicja, domy pomocy społecznej oraz inne tego typu placówki objęte zostały systemem kolejkowym. Z danych DOW NFZ, dotyczących kolejek osób oczekujących na umieszczenie w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, opiekuńczo-leczniczych i hospicjach stacjonarnych wynika, że czas oczekiwania na przyjęcie wynosi do 379 dni. Jednocześnie na Dolnym Śląsku notuje się stały wzrost liczby osób niepełnosprawnych, wymagających świadczeń z zakresu rehabilitacji medycznej. Wcześnie rozpoczęta i prawidłowo prowadzona zmniejsza fizyczne i psychiczne następstwa choroby, skraca okres powrotu do zdrowia, zmniejsza ryzyko nawrotu dolegliwości, poprawia jakość życia. Skrócenie absencji chorobowej i zmniejszenie ilości świadczeń rentowych ma także wyraźny wymiar ekonomiczny i społeczny. Analiza zgromadzonych danych statystycznych dotyczących funkcjonowania rehabilitacji leczniczej na terenie Dolnego Śląska wskazuje jednoznacznie na istnienie niedoboru miejsc w pionie rehabilitacji medycznej, zarówno stacjonarnej i ambulatoryjnej.

Wyzwania demograficzne Konieczność rozbudowy bazy opieki geriatrycznej i długoterminowej - liczba pacjentów oddziałów internistycznych*, którzy przekroczyli sześćdziesiąty rok życia przekracza 75%!!! Przyjmując europejskie wskaźniki rekomendowanej liczby 5 łóżek geriatrycznych na 10 tys. mieszkańców, w Polsce należałoby zwiększyć ich liczbę do 19 tys. Postuluje się dążenie do osiągnięcia średniej europejskiej wartości tego wskaźnika, tj. 2 łóżka na 10 tys. mieszkańców. Wówczas należałoby utworzyć 7,6 tysięcy łóżek geriatrycznych w ramach częściowej restrukturyzacji łóżek internistycznych, reumatologicznych, czy neurologicznych. * Dane dot. wybranych podmiotów leczniczych dla których SWD pełni funkcję podmiotu tworzącego

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 SRWD 2020 w obszarze ochrony zdrowia koncentruje się na działaniach mających na celu: dostosowanie opieki zdrowotnej do długookresowych trendów demograficznych i epidemiologicznych; tworzenie struktur sieciowych, opartych o stabilne ekonomicznie i organizacyjnie podmioty lecznicze; poprawę dostępności oraz podniesienie jakości udzielania świadczeń. Przyjęta uchwałą Nr XXXII/932/13 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 28 lutego 2013 r. Strategia Województwa Dolnośląskiego 2020 jest najważniejszym dokumentem określającym cele i kierunki rozwoju regionu na najbliższe lata, determinuje obszary wsparcia Samorządu Województwa, na które kierowane będą środki w ramach nowej perspektywy finansowej 2014 – 2020. Polityka Samorządu Województwa Dolnośląskiego w obszarze ochrony zdrowia koncentrować się będzie na likwidowaniu niedoborów w obszarach deficytu zdiagnozowanych na podstawie wskaźników opartych o długoterminowe trendy demograficzno – epidemiologiczne.

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 Zasadnicze kierunki interwencji: poprawa dzietności – m.in. projekt „Mały Dolnoślązak”; eliminacja negatywnych skutków procesu starzenia – m.in. rozwój bazy opieki geriatrycznej i długoterminowej, projekt „Dolnośląska psychogeriatria”; modernizacja wybranych dziedzin medycyny – w szczególności onkologii, psychiatrii; projekty innowacyjne – m.in. rozwój robotyki, Ośrodek Medycyny Innowacyjnej, Centrum Rehabilitacji Innowacyjnej, Centrum Innowacji Onkologicznej.

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 Planowane działania: Koordynacja działań jednostek różnych szczebli administracji w zakresie ochrony zdrowia, zwiększenie dostępności i jakości usług medycznych, w tym stworzenie powiązań sieciowych w ramach systemu opieki zdrowotnej w województwie. Opracowanie i wdrożenie wieloletnich programów ochrony zdrowia, w tym profilaktyki zdrowotnej. Budowa nowych szpitali w miejscu starych, w szczególności w formułach partnerstwa: publiczno-prywatnego i partnerstwa publiczno-społecznego. Rozwój bazy opieki długoterminowej i rehabilitacyjnej na bazie partnerstw i porozumień. Rozwój kluczowych z punktu widzenia bezpieczeństwa życia i zdrowia mieszkańców dziedzin medycyny – poprawa efektywności funkcjonowania systemu.

Dziękuję za uwagę 13