Szanse rozwoju ekologicznej sanitacji prof. Ryszard Błażejewski Zakład Zaopatrzenia w Wodę i Sanitacji Wsi UP w Poznaniu Szanse rozwoju ekologicznej sanitacji w warunkach polskich Kraków, 10 kwietnia 2010

Plan wykładu Co to jest sanitacja ekologiczna? Ścieki i odpady stałe Stan wyposażenia w urządzenia sanitarne Plany rozwoju Bariery rozwojowe Wnioski

Ekologiczna sanitacja Zapewnienie dobrych warunków higienicznych poprzez usuwanie odpadów bytowych oraz ich ponowne wykorzystanie.

Ekologiczna sanitacja Zamknięcie obiegu materii FOOD Żyw-ność NUTRIENTY NUTRIENTS

Podstawowe funkcje sanitacji

110 lat temu …

Ładunki N i P wprowadzane z obszaru Polski do Bałtyku,tys. ton/rok

Rodzaje ścieków komunalnych brązowe (kał z wodą) mocz (z wo- dą) czarne (z ustępu spłukiwa- nego) szare (ścieki z ku- chni, pralni i łazienki) bytowe przemysłowe opadowe Ścieki Rodzaje ścieków komunalnych

Ścieki bytowe     KUCHNIA PRALNIA ŁAZIENKA Czarne Szare

Toaleta separująca

Skład ścieków bytowych Subst. Org. kg ChZT/ (M·rok) 12.3 3.6 14.1 Nutrienty kg N P K / (M·rok) N P K 0.8 5.3 1.0 10.000 – 200.000 l 500 L 50 L Objętość L / (M·rok) szare mocz kał

Pawełek i in. (2003)

Jednostkowe odpływy i ładunki

Wyposażenie mieszkań w Polsce

Dostępność sieci kanalizacyjnych w Polsce 2008 (GUS 2009)

Charakterystyka obszarów wiejskich w Polsce 40% ludności 15 mln

Rozproszona zabudowa Tylko w 1/3 wsi dominują odległości między sąsiednimi zagrodami < 45 m

Niski stopień skanalizowania 2008 r. tylko co czwarty mieszkaniec polskiej wsi miał dostęp do kanalizacji zbiorczej zbiorczej,

Ferma hodowli bydła

Duży udział terenów nizinnych o płytko zalegających wodach gruntowych

Ścieki bytowe (nieczystości ciekłe) na terenach wiejskich nieskanalizowanych (2008) Oficjalnie dowożone ?

Stawki opłat za ścieki na wsi Śr. 3,0 zł/m3 835 zł/Mm-c*0,04/(3+3) m3/Mm-c = 5,6 zł/m3 < 5,8 zł/m3

Złoże hydrofitowe o przepływie pionowym 1 – osadnik gnilny 2 - pompa 3 – rura perforowana 4 – strefa korzeniowa 5 - drenaż 6 – studzienka kontrolna

Wienhausen EXPO-2000

Przyborowo (2002)

Razem ok. 40 tys. szt. (31. XII. 2008 r.) Liczba, sztuk

Technologie stosowne w POŚ

Wierzba energetyczna nawadniana ściekami

Biogazownie W każdej gminie ma do 2020 r. powstać biogazownia; przy przeciętnej mocy 1 MW, dałoby to 2400 MW mocy. Konieczna byłaby segregacja odpadów biodegradowalnych.

Standardowa biogazownia zagrodowa (Chiny) 32

urban ecosan concepts Konwencjonalny system kanalizacji

Koncepcja sanitacji miejskiej Titel des Vortrags, einzeilig oder zweizeilig 34

GTZ (Niemcy) – projekt pilotowy (2004/05) Separacja i wykorzystanie moczu oraz wody deszczowej GTZ Gmach 1 Eschborn, Niemcy Toaleta separująca i wodooszczędny pisuar

Ludność miast w 2007 r.

Źródła finansowania KPOŚK 2003-2005 Nakłady inwestycyjne na całość KPOŚK (do 2015 r.) 40-60 mld PLN dla 1300-1600 aglomeracji

oraz miesiąc i rok zatwierdzania   Parametry techniczne i ekonomiczne Jed-nostka Program oraz miesiąc i rok zatwierdzania KPOŚK 12. 2003 A-KPOŚK 06. 2005 PWA RLM<2000 03. 2007 Prol-spoż. RLM>4000 02. 2007 Minimalna wielkość aglomeracji lub zakładu RLM 2 000 nie określono 4 000 Maksymalna jednostkowa długość sieci kan. m/M a) 7,0 b) 8,33b) Długość sieci kan. do wybudowania tys. km 21,0 37,2 1,2 – Liczba aglomeracji lub zakładów 1378 1577 379 114 zakł. Ładunek organiczny w ściekach oczyszczanych mln RLM 41,0 44,2 0,444 2,93 Liczba użytkowników mln M 0,152 Nakłady inwestycyjne mld zł 35,3 42,6 0,82 0,15 Kapitałochłonność zl/RM 861 964 1847 51

Organizacje pozarządowe Miesięcznik "Zielone Brygady. Pismo Ekologów" powstał z inicjatywy członków Naukowego Koła Chemików UJ w marcu 1989 r. Ukazały się 62 numery. W związku z trudnościami finansowymi w 2008 r. wydawanie czasopisma "Zielone Brygady" zostało zawieszone po prawie 20 latach.

Praca u podstaw

Wnioski I Wzrastające ceny wody, ścieków odpadów i energii wymuszą racjonalniejszą gospodarkę surowcami wtórnymi, lecz proces ten wymaga właściwego ukierunkowania i pomocy ze strony Państwa, samorządów, uczelni, organizacji zawodowych (izby) i pozarządowych;

Wnioski II Odprowadzanie ścieków do ziemi będzie wymagało w przyszłości lepszego ich oczyszczania, dla ochrony zasobów wód podziemnych. Stopień ten powinien być zróżnicowany w zależności od ważności ZWP i ich podatności na zanieczyszczenia migrujące z warstw przypowierzchniowych.

Dziękuję za uwagę