Cele i mierniki

Dlaczego odrzucamy BT? Bo jest: Mało czytelny Nie wystarczająco celowy Nieskuteczny Nieefektywny Jest narzędziem wydatkowania a nie zarządzania

Intencja BZ Wdrożenie metod budżetowania zadaniowego jest zawsze przedsięwzięciem, które swym zasięgiem przekracza granice problemów finansowych. Ostatecznym celem wdrożenia budżetowania zadaniowego nie jest bowiem zmiana kształtu budżetu, ale zmiana sposobu myślenia o funkcjonowaniu instytucji publicznych i zasadnicza rewolucja w zarządzaniu tymi instytucjami.

Założenia New Public Management Koncepcja New Public Management traktuje jednostki administracji publicznej jako dostawców specyficznych usług, a nie jako sformalizowane urzędy, wykonujące prawem przypisane, biurokratyczne działania. Podstawowe funkcje urzędów są analizowane prawie wyłącznie z punktu widzenia klienta, bądź zewnętrznego (obywatela), bądź wewnątrzadministracyjnego (innej jednostki publicznej, innego urzędu, jednostki nadrzędnej). Przy tego typu koncepcjach pojęcie klienta i pojęcie usługi są pojęciami fundamentalnymi. Działania administracji zorientowane są wtedy na obywatela jako na odbiorcę usług i klienta, a władza publiczna postrzegana jest jako odpowiedzialna za dostarczenie tych usług, które są niezbędne dla społeczeństwa.

Struktura Budżetu Zadaniowego CZĘŚĆ/FUNKCJE Zadanie 1 Zadanie 2 Działanie 1.1.4 Działanie 1.1..3 Działanie 1.1.2 Działanie 1.1.1 Działanie 1.2.4 Działanie 1.2.3 Działanie 1.2.2 Działanie 1.2.1 Działanie 1.3.2 Działanie 1.3.1 Działanie 2.1..2 Działanie 2.2.4 Działanie 2.2.3 Działanie 2.2. Działanie 2.2.1 Działanie 2.1.1 Podzadanie 1 Podzadanie 2 Podzadanie 3 Podzadanie 4 Podzadanie 5 Podzadanie n Działanie n.3 Działanie n .2 Działanie n.1 Zadanie 3

Kryteria doboru celów: Są ukierunkowane na osiągnięcie określonego rezultatu Określają, co chcemy osiągnąć w zdefiniowanych ramach czasowych Dają się zmierzyć lub opisać Odnoszą się do uwarunkowań dotyczących społeczeństwa (klientów) Są wyrażone zadaniami/podzadaniami/ działaniami 6

Cel a środek Cele powinny być sformułowane tak, aby odnosiły się do efektów działań, a nie do działań, które służą ich osiągnięciu. Przykład Celem polityki zdrowotnej może być obniżenie kosztów zdrowotnych i społecznych związanych z paleniem papierosów, natomiast wprowadzenie zakazu palenia w określonych miejscach jest jedynie środkiem realizacji tego celu, a nie celem samym w sobie.

Przykłady celów: Wprowadzić na rynek nowe technologie opracowane przez firmy, które otrzymały wsparcie z budżetu na prace badawczo-naukowe Zredukować liczbę przestępstw Zredukować różnicę w dochodach gospodarstw rolnych w najbogatszych i najbiedniejszych województwach Obniżyć stopę bezrobocia 8

Cechy celów: konkretne, tzn. precyzyjnie sformułowane, nie budzące wątpliwości interpretacyjnych, pozwalające na jednoznaczne sformułowanie miernika mierzalne ilościowo i jakościowo, tzn. pozwalające na dobór miernika jednoznacznie określającego, czy wyznaczony cel został osiągnięty realne, tzn. możliwe do osiągnięcia określone w czasie, tzn. posiadające określone terminy rozpoczęcia i ostatecznej ich realizacji sformułowane w sposób odnoszący się do efektów zadań, podzadań i działań, a nie do samych zadań/podzadań/działań, które służą ich realizacji zaakceptowane przez jednostki odpowiedzialne za jego realizację 9

Kilka uwag: Nie należy mnożyć celów ponad potrzebę – unika się w ten sposób zagrożeń związanych z ustaleniem sprzecznych ze sobą celów. Ponadto powinny one być sformułowane zwięźle. Nie należy określać celów, na które podmiot odpowiedzialny za realizację zadania ma znikomy wpływ. Formułując cele, powinno się dążyć do tego, aby z ich treści wynikał nie tylko miernik, ale także i jego docelowa wartość.

Mierniki: Aby właściwie określić stopień realizacji celów zadania, należy dobrać najlepsze pod względem metodologicznym mierniki. Głównym założeniem formułowania mierników jest odzwierciedlenie w nich ilościowego i jakościowego stopnia osiągnięcia postawionych celów.

Wartość bazowa i docelowa mierników Wartość bazowa miernika – jest to ostatnia dostępna jego wartość Dysponent wraz z określeniem wartości bazowej miernika dla poszczególnych zadań/podzadań/działań wskazuje rok, którego ona dotyczy Wartość docelowa miernika – to wartość, którą zamierza się osiągnąć w danym roku budżetowym poprzez realizację danego zadania/podzadania/działania Dysponent określa docelowe poziomy mierników w powiązaniu z wysokością planowanych wydatków, przy uwzględnieniu zadań i priorytetów określonych w dokumentach strategicznych oraz regulacjach prawnych oczekujących na wejście w życie

Mierniki użyte w BZ powinny ponadto: umożliwiać określanie stopnia realizacji celów (mierzyć skuteczność i efektywność realizacji zadań/podzadań/działań) mierzyć tylko to, na co wykonawca zadania/podzadania/działania ma bezpośredni wpływ posiadać wiarygodne i szybko dostępne źródło danych zapewniać ich spójność z poziomami określonymi w dokumentach strategicznych mieć charakter trwały, tj. być zdefiniowane w sposób umożliwiający ciągłość ich pomiaru w wieloletniej perspektywie być adekwatne do stopnia realizacji postawionych celów być łatwe do monitorowania być odporne na manipulację

Typy mierników Mierniki produktu – wskaźniki odnoszące się do działalności, liczone w jednostkach materialnych lub monetarnych (np. długość zbudowanej drogi). Mierniki rezultatu – wskaźniki odpowiadające bezpośrednim efektom; dostarczają informacji o zmianach, mogą przybierać formę wskaźników materialnych (np. skrócenie czasu podróży) lub finansowych (np. zmniejszenie kosztów transportu). Mierniki oddziaływania – wskaźniki odnoszące się do konsekwencji realizacji zadania (wskaźniki poprawy lub pogorszenia np. odsetek zadowolonych).

Mierniki produktu Mierniki produktu – mierzą stopień wykonania celów operacyjnych liczba odpowiedzi na skargi obywateli liczba przeprowadzonych kontroli liczba kilometrów nowo wybudowanych autostrad

Mierniki produktu mogą mierzyć: Efektywność - mierniki finansowe, odnoszące się do wykonania lub postępu realizacji zadań w wymiarze finansowym. Przykład - koszt wybudowania jednego kilometra autostarty, Skuteczność - są to mierniki fizyczne, ilościowe Pokazują postęp lub stopień realizacji danego zadania Obrazują działanie / projekt z punktu widzenia przydatności dla bezpośredniego użytkownika usług publicznych, Przykład: liczba km wybudowanych autostrad w stosunku do planowanej liczby km Dobre do monitoringu postępu prac.

Mierniki jakościowe Po zdefiniowaniu zadań/podzadań/działań może się okazać, że w pewnych przypadkach niecelowe, czy wręcz niemożliwe jest określenie ilościowych mierników ich realizacji. Należy wtedy określić miernik w sposób opisowy i w taki sposób ustalić jego docelową postać. Przykład: Miernikiem zadania określonego jako zapewnienie spójnej i nowoczesnej infrastruktury transportowej może być stan techniczny sieci transportowej. Miernika tego nie można wyrazić w sposób prosty. Można natomiast założyć, że dążymy do osiągnięcia dobrego stanu technicznego sieci drogowej/kolejowej, i określić w opisie miernika, co rozumie się poprzez „dobry stan techniczny”. Opis ten będzie wymagać użycia dwóch lub więcej wartości liczbowych o różnej wadze.

Mierniki rezultatu Mierniki rezultatu – mierzą bezpośrednie skutki podejmowanych działań w krótkiej lub średniej perspektywie czasowej skrócenie czasu oczekiwania pacjentów na operację liczba bezrobotnych objętych szkoleniem, którzy znaleźli pracę średni czas postępowania sądowego zwiększenie przepustowości portów lotniczych skrócenie czasu przejazdu na określonych odcinkach dróg

Mierniki rezultatu mogą mierzyć: efektywność - mierniki finansowe, określające efektywność realizacji poszczególnych zadań; Pokazują rezultaty; Przykład: niższe koszty dojazdu; skuteczność - mierzą stopień realizacji celów zadań. Wskazują czy realizacja zadania przyczyni się do osiągnięcia celów danego programu; Przykład: skrócenie czasu przejazdu w wyniku wybudowania obwodnicy;

Mierniki oddziaływania Mierniki oddziaływania – mierzą długofalowe, zbiorcze konsekwencje realizacji zadania zwiększenie poczucia bezpieczeństwa w Polsce (badania CBOS) przeciętne dalsze trwanie życia wskaźnik zatrudnienia wśród absolwentów szkół wyższych spadek stopy bezrobocia

Przykłady błędnych mierników Miernik: wydatkowanie kwoty x na pomoc dzieciom w trudnej sytuacji. Miernik powinien odnosić się do produktu lub osiągniętego rezultatu/wpływu. Sam fakt wydatkowania środków niewiele znaczy. Miernik: czas oczekiwania na przyjęcie pacjentów przywożonych do szpitala karetką pogotowia. Miernik sam w sobie jest dobry, ale kluczową sprawą jest sposób mierzenia i nadużycia, do których może prowadzić zła praktyka jego stosowania. Na przykład w Wielkiej Brytanii założono, że czas oczekiwania na wizytę lekarską liczyć się będzie od momentu przekroczenia drzwi szpitalnych. W efekcie, aby uzyskać lepszą wartość miernika, pacjenci byli godzinami przetrzymywani w karetkach pogotowia poza terenem szpitala. 21

Dziękuję za uwagę 22 22