Pierwszy krok 50+ w Internecie. Czy ja się muszę tego uczyć? Prof. dr hab. Anna Izabela Brzezińska Instytut Psychologii Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Współpraca: Nikola Krasowska, Paulina Niesuchorska, Marta Stępczak, Marta Wojtkowiak studentki III roku psychologii Instytut Psychologii UAM w Poznaniu

Część I: WARUNKI

Ludzie urodzeni w latach 1922 - 1960 O kim mówimy? dzieciństwo 0 – 10 lat dorastanie 10 - 20 lat wkraczanie w dorosłość 20 - 30 lat wczesna dorosłość 30 - 40 lat Ludzie urodzeni w latach 1922 - 1960 młodsi średniacy 40 - 50 lat starsi średniacy 50 - 60 lat młodsi starsi 60 - 70 lat starsi starsi 70 - 80 lat najstarsi starsi 80 - 90 lat wiek podeszły ur. 1922 i wcześniej 90 - 100 lat

Ludzie urodzeni w latach 1922 - 1960 Doświadczenia historyczne, kulturowo – społeczne, ekonomiczne: konsekwencje I wojny światowej Wielki kryzys światowy II wojna światowa brak planu Marshalla pomoc UNRA wielkie migracje wewnętrzne w poszukiwaniu pracy wyjazdy za chlebem wszystkie przełomy polityczne Rok 1989 obszary i skutki transformacji i jej braku przystąpienie Polski do UE Ludzie urodzeni w latach 1922 - 1960

W którym roku: poszliśmy do kl. I? ukończyliśmy szkołę podstawową? rozpoczęliśmy pierwszą pracę?  co się wtedy działo na świecie? 6

Konteksty naszego funkcjonowania i rozwoju MAKROSYSTEM zmiany cywilizacyjne, polityczne, ekonomiczne w wymiarze światowym zmiany historyczne i społeczno - kulturowe o charakterze lokalnym MIKROSYSTEM bezpośrednie interakcje z różnymi osobami w środowisku rodzinnym, sąsiedzkim, zawodowym interakcje z osobami znaczącymi w różnym wieku (młodsi, rówieśnicy, starsi), różnej płci, zawodu, o różnym wykształceniu ROZWÓJ OSOBY

Życie w czasach wielkich zmian Szanse bogactwo ofert zróżnicowanie ofert mobilność dostępność wielokulturowość duża dynamika zmian nieprzewidywalność konfliktogenność wieloznaczność Zagrożenia duże pole eksploracji możliwość eksperymentowania wiele okazji do zdobywania wiedzy uczenie się dokonywania wyborów nabywanie elastycz – ności w działaniu uczenie się rozwiązy- wania konfliktów nabycie umiejętności życia w kontekście wieloznacznym zagubienie w świecie wartości zagubienie w nadmiarze ofert rozproszenie aktywności nadmierna koncentracja na „korzystaniu z okazji” wiedza chaotyczna nieustrukturowane umiejętności ryzyko usztywnienia jako forma obrony przed nadmiarem

Część II: OSOBY

Umiejętności poznawcze Samopoczucie / kondycja Umiejętności społeczne Co jest potrzebne, aby poradzić sobie ze zmianami, jakie zachodzą w naszym otoczeniu ? Umiejętności poznawcze Samopoczucie / kondycja Efektywne uczenie się Samo- dyscyplina Umiejętności społeczne

Umiejętności społeczne Umiejętności poznawcze Samopoczucie / kondycja Co się dzieje w wieku 50+ ? Umiejętności społeczne Umiejętności poznawcze Samo- dyscyplina Samopoczucie / kondycja MOCNE PUNKTY SŁABE PUNKTY

Atuty dorosłego ucznia Umiejętności społeczne organizowanie społecznego środowiska uczenia się organizowanie fizycznych warunków do własnych działań organizowanie innych ludzi do wspólnej pracy aktywne poszukiwanie i korzystanie z pomocy: różne źródła informacji pomoc innych ludzi korzystanie z różnych nowych technologii informacyjnych Gotowość do uczenia się i samodyscyplina ciekawość motywacja poznawcza gotowość do wysiłku umiejętność czekania na efekt umiejętność pokonywania przeszkód i radzenia sobie w sytuacjach nietypowych i trudnych krytyczne i twórcze czytanie krytyczne i twórcze pisanie

Słabości dorosłego ucznia Umiejętności poznawcze trudności z koncentracją uwagi na dłuższy czas duża podatność na tzw. dystraktory (rozpraszacze uwagi) trudności z zapamiętywaniem trudności z przypominaniem sobie słaba umiejętność wykonywania kilku czynności naraz (słaba podzielność uwagi) kłopoty ze wzrokiem kłopoty ze słuchem (SZUMY) niesprawność manualna Samopoczucie / kondycja obniżenie sprawności fizycznej związane z naturalnymi procesami starzenia się biologicznego okresowe spadki sprawności związane z większą niż kiedyś wrażliwością na zmiany pogody gorsze samopoczucie związane z chorobami, dolegliwościami, niepełnosprawnością wahania samopoczucia i fizycznej kondycji jako skutek uboczny zażywanych leków (np. pogorszenie nastroju przy lekach na obniżenie ciśnienia) kłopoty ze snem, rytmem dnia

Część III: CELE

Różny wiek = różna sytuacja Średniacy i młodsi starsi grupa aktywna zawodowo w różnych sferach życia: zawodowo, rodzinnie, towarzysko, społecznie coraz mniejsza stabilność zawodowa: częsta konieczność przekwalifikowania i zmiany branży dostęp do edukacji i zdobycia odpowiedniego wykształcenia duży nacisk na utrzymanie status quo osoby mające przeważnie dorosłe dzieci: więcej wolnego czasu nowe role społeczne  dziadkowie, pradziadkowie = NOWE WYZWANIA Starsi starsi i najstarsi grupa mało lub wcale nieaktywna zawodowo często ograniczone kontakty społeczne: utrata bliskich, wyjazd bliskich, samotność dorastanie w czasach powojennych  trudniejszy dostęp do edukacji, czasy bez komputerów duża ilość wolnego czasu  możliwość skupienia na sobie i swoich potrzebach lęk przed zmianą i nieznanym  trudności w adaptacji do zmian nowe role społeczne  dziadkowie, pradziadkowie = NOWE OBCIĄŻENIA

Różny wiek = różne potrzeby Średniacy i młodsi starsi sprawność poznawcza na dobrym poziomie u osób aktywnych społecznie umiejętności społeczne na dobrym poziomie u osób aktywnych społecznie kondycja i samopoczucie dobre u osób dbających o swe zdrowie i aktywnych fizycznie samodyscyplina i wiara we własne możliwości dobre u osób otwartych, aktywnych, twórczych Starsi starsi i najstarsi spadek zdolności zapamiętywania, przypominania i przetwarzania informacji większa męczliwość i spadek zdolności do koncentracji na zadaniu słabnąca wiara we własne możliwości słabnąca potrzeba kontaktu z innymi ludźmi = „zamykanie się w sobie”

Różny wiek = różne cele Średniacy i młodsi starsi 1. Aktywizacja poznawcza wzbudzanie ciekawości i zainteresowania możliwościami, jakie dają nowe media zachęcanie do twórczego korzystania z mediów 2. Aktywizacja zawodowa pomoc we włączaniu nowych mediów w obowiązki zawodowe poszerzanie kompetencji zawodow. 3. Aktywizacja społeczna nowe pola aktywności towarzyskiej nowe pola działań obywatelskich Starsi starsi i najstarsi 1. Aktywizacja społeczna wzmacnianie istniejących kontaktów społecznych pomoc w nawiązywaniu nowych kontaktów tworzenie sieci kontaktów sąsiedzkich i w Internecie 2. Pobudzanie potrzeb poznawczych  wiedzieć praktycznych  umieć 3. Kształtowanie umiejętności wszystkich, w jakich można wykorzystać komputer / Internet

Część IV: METODY

Drogi kształcenia dla 50+ WŁASNE DOŚWIADCZENIE eksperymentowanie i praktykowanie PRZEKAZ SPOŁECZNY podawanie i przyswajanie REFLEKSJA dyskusja i tworzenie wiedzy

Co mamy do wyboru, bo  jak myślimy, tak działamy … PROGRAM Ideologia transmisji kulturowej ROZWÓJ Ideologia romantycznego indywidualizmu Ideologia progresywizmu rozwojowego PROGRAM  ROZWÓJ

Ideologia transmisji kulturowej NAUCZYCIEL Student 50+ P R O G A M S T Y U L C J K N Ideologia transmisji kulturowej Model nakazu

Ideologia romantycznego indywidualizmu Student 50+ NAUCZYCIEL: * wrażliwość * troska * gotowość do towarzyszenia Ideologia romantycznego indywidualizmu Model przyzwolenia

Model współpracy NAUCZYCIEL student 50+ Linia działania studenta student 30+ NAUCZYCIEL Linia działania nauczyciela student 70+ EWZ epizod wspólnego zaangażowania = koordynacja linii działania N i S Ideologia progresywizmu rozwojowego Model współpracy

Wskazówki edukacyjne dla nauczycieli osób 50+ Co szkodzi: zwracanie uwagi przy świadkach ciągła kontrola poganianie porównywanie z innymi dorosłymi za mało wyrażania zadowolenia za dużo naraz Co pomaga: dyskretna kontrola dyskretna pomoc wsparcie emocjonalne częste wyrażanie zadowolenia zostawianie pola do samodzielnych decyzji przyzwolenie na metodę prób i błędów

Podstawa to 6 rodzajów uczenia się: 3 x 2 uczenie się od nauczyciela (pokazuje rozwiązanie) uczenie się z pomocą nauczyciela (pomaga, gdy uczeń natrafia na przeszkody) uczenie się razem z nauczycielem (wspólne poszukiwanie rozwiązania) uczenie się od innych (gdy są bardziej kompetentni) uczenie się z pomocą innych (korzystanie z ich pomocy, gdy samemu nie daje się rady) uczenie się razem z innymi (wspólne rozwiązywanie problemów i wspólne radzenie sobie z przeszkodami)

Podstawowe zasady organizacji środowiska uczenia się dla osób 50+ Różnorodność sytuacji, zdarzeń, kontaktów z ludźmi, z różnymi formami kultury Mobilność – kontakty rzeczywiste i przez internet Trudne sytuacje i zadania jako wyzwania Wsparcie emocjonalne Wzmacnianie samodzielności Nagradzanie za dzielność

Zadania osób 50+ i ich rodzin Utrzymywanie choćby sporadycznych kontaktów z dalszą rodziną Budowanie więzi z sąsiadami Włączanie się w życie lokalnych wspólnot, społeczności Podtrzymywanie tradycji rodzinnych, lokalnych, regionalnych Czytanie, śledzenia bieżących wydarzeń Wspólne z innymi komentowanie tego, co się dzieje Wspólne buszowanie po internecie Rozmawianie z innymi ludźmi, szczególnie młodszymi od siebie Podejmowanie nowych obowiązków Rozwijanie swoich zdolności, talentów

Podsumowanie: jak (się) uczyć po 50+ ? Od młodszych Razem z innymi W swoim tempie Przy zadaniach wymagających twórczego zaangażowania Poza domem W internecie