WSKAŹNIKI USŁUG WODNO – KANALIZACYJNYCH I ODBIORU ODPADÓW STAŁYCH

PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA BADANIA Ustawodawca określił szeroki katalog usług komunalnych. Obecnie nie jest możliwe objęcie badaniami wszystkich rodzajów tych usług. W wyniku przeprowadzonych analiz uznano, że największe znaczenie dla społeczności lokalnych mają następujące usługi komunalne: zbiorowe zaopatrzenie w wodę, zbiorowe odprowadzanie ścieków, odbiór odpadów stałych.

Niewystarczające, zdaniem NIK, zaangażowanie wszystkich organów administracji publicznej, odpowiedzialnych za realizację zadań wynikających z KPOŚK, może skutkować niezrealizowaniem celów Programu, a tym samym niewypełnieniem przez Polskę zobowiązań, wynikających z Traktatu Akcesyjnego w zakresie wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Informacja o wynikach kontroli realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, NIK, marzec PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA BADANIA

Do analiz przyjęto 47 wskaźników oceny realizacji usług komunalnych w gminie, a dodatkowe 2 obliczono w sposób wtórny z zebranych danych. Usługę zbiorowego zaopatrzenia w wodę określa 20 wskaźników, a dokładniejszej analizie poddano 14 wskaźników. Usługę zbiorowego odprowadzania ścieków określa 19 wskaźników, a dokładniejszej analizie poddano 13 wskaźników. Usługę odbioru odpadów stałych określa 8 wskaźników, a dokładniejszej analizie poddano 5 wskaźników. PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA BADANIA

Zmiany średniego wskaźnika wysokości ceny brutto dostawy wody i odbioru ścieków (wskaźnik dostępności cenowej) potwierdzają stały wzrost cen. Dla części miast wyliczone wskaźniki wskazują na wysoki poziom strat wody (w literaturze przedmiotu przyjmuje się, że akceptowalny poziom strat to 10%). NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI – WODOCIĄGI I KANALIZACJA

Z badania wynika, że mimo znaczącej poprawy sytuacji w kraju wciąż są miasta w niewystarczającym stopniu wyposażone w sieć wodociągową i kanalizacyjną. Zaobserwowano zmniejszenie wskaźników jednostkowego zużycia wody dla poszczególnych grup miast. Może to świadczyć o utrzymywaniu się obserwowanego w większości miast od wielu lat spadku popytu na wodę. NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI – WODOCIĄGI I KANALIZACJA

Efektywność kosztową usługi określa wskaźnik udziału ceny dostawy wody do kosztu poboru i dostawy wody. W obecnym badaniu wskaźnik jest wyższy w stosunku do roku poprzedniego (dotyczy to również ścieków, nawet w większym stopniu). Może to oznaczać zmiany w dotychczasowej niekorzystnej polityce utrzymywania chronicznego deficytu w sektorze wodno-ściekowym. Ważnym elementem oceny systemu zarządzania może być analiza formy organizacyjno-prawnej. W ankiecie znaczna część miast nie podała informacji z tego zakresu informując o braku danych, lub istniała trudność w określeniu form własności z punktu widzenia gminy, jeśli obsługuje ją (w pełni lub częściowo) sąsiednia gmina lub związek międzygminny. NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI – WODOCIĄGI I KANALIZACJA

Na podstawie dostępnych danych określono poziom wydatków na wodę i ścieki w poszczególnych badanych miastach i miesięczne opłaty za wodę i ścieki. Oszacowane wydatki odniesiono od przeciętnego dochodu do dyspozycji w poszczególnych województwach. Oszacowane wskaźniki mogą być przesłanką do stwierdzenia, że dla grup osób mniej zamożnych w wielu miastach pojawia się bariera dochodowa NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI – WODOCIĄGI I KANALIZACJA

Udział wydatków na wodę i ścieki w dochodach do dyspozycji:

Ceny odbioru odpadów stałych od gospodarstw domowych – 9,00 zł/m³ do 214 zł/m³. Tak duże zróżnicowanie cen system gospodarowania odpadami jest całkowicie niestabilny w skali kraju - uniemożliwia to prowadzenia długofalowej polityki, która jest niezbędna dla podjęcia programu rozbudowy krajowej bazy infrastrukturalnej utylizacji odpadów. Znaczne środki finansowe na rozbudowę pozostałych obiektów, przewidziane w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko pozostają zamrożone. W tej sytuacji niezbędne staje się wprowadzenie nowych rozwiązań systemowych, w tym w szczególności przekazanie gminom własności odpadów. NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI - ODPADY

Skuteczność ilościową usługi określa wskaźnik udział liczby mieszkańców korzystających z usługi odbioru odpadów stałych, do liczby wszystkich mieszkańców miasta. O ile wartości średnie wskaźnika (ogółem i w grupach) są w okolicach 90% to należy podkreślić silne zróżnicowanie między miastami. Obserwowane wartości minimalne na poziomie ok. 60% wymagają dużej uwagi i należy stwierdzić, że skuteczność ilościowa jest w tych miastach niezadowalająca. NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI - ODPADY

Rekomenduje się w dalszych badaniach gromadzenie danych w układzie: woda wtłoczona do sieci, sprzedaż hurtowa wody czystej, zużycie wody na potrzeby własne po wtłoczeniu do sieci oraz wodę dostarczoną odbiorcom. Jest to w szczególności zalecenie dla GUS w odniesieniu do miast o dużym poborze wody. Wskaźnik ilości mieszkańców korzystających z wodociągu na kilometr sieci. W dalszych badaniach celowe byłoby uzupełnienie wskaźników dotyczących podsystemu odprowadzania ścieków o wskaźniki dotyczące ważnego dla analiz podsystemu oczyszczania ścieków: wskaźnika udziału liczby mieszkańców korzystających z oczyszczalni ścieków i udziału mieszkańców liczby mieszkańców korzystających z oczyszczalni ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów. NAJWAŻNIEJSZE REKOMENDACJE – WODOCIĄGI I KANALIZACJA

W dalszych pracach SAS należy rozważyć zbieranie i analizę informacji składanych przez przedsiębiorców odbierających odpady komunalne do urzędów gmin (na podstawie art. 9a ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach): ilości odpadów odebranych od mieszkańców, sposoby postępowania z odpadami. Należy również rozważyć analizę zapisów regulaminów utrzymania czystości i porządku w gminach oraz wymagań dla przedsiębiorców ubiegających się o zezwolenie na odbieranie. Analiza taka pozwoliłaby ocenić czy miasta wykorzystują dostępne narzędzia w gospodarce odpadami komunalnymi. NAJWAŻNIEJSZE REKOMENDACJE - ODPADY

WNIOSEK: Na podstawie powyższej analizy można wyciągnąć wniosek, że obecnie przeciętna kondycja sektora usług komunalnych w badanych miastach jest dostateczna. Jednakże w zakresie usług oczyszczania ścieków, w niektórych miastach mogą wystąpić problemy z osiągnięciem standardów unijnych. W zakresie usług odbioru odpadów obecnie dostępne dane praktycznie uniemożliwiają monitorowanie poziomu osiągania standardów unijnych.