Dziecko z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim charakterystyka, zasady pracy

Definicja Cechą upośledzenia umysłowego jest istotnie niższy ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego, który następuje w przynajmniej dwóch następujących obszarach zdolności: Porozumiewanie się Troska o siebie Tryb życia domowego Sprawności społeczno-interpersonalne

Korzystanie ze środków zabezpieczenia społecznego Kierowanie sobą Troska o zdrowie i bezpieczeństwo Zdolności szkolne Sposób organizowania czasu wolnego i pracy Początek tego stanu musi wystąpić przed ukończeniem 18 roku życia

Ocenia się, że upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim najczęściej uwarunkowane jest wieloczynnikowo, Sa w grupie osób niepełnosprawnych umysłowo aż 80% boryka się właśnie z upośledzeniem w stopniu lekkim. Upośledzenie jest specyficznym stanem funkcjonowania, w którym istotnie niższy poziom funkcjonowania intelektualnego współistnieje z ograniczeniami w zakresie zachowania przystosowawczego.

Charakterystyka dziecka lekko upośledzonego umysłowo. Spostrzeganie – zaburzone, związane z niedojrzałością percepcyjną, ze słabo rozwiniętą funkcją analizy i syntezy: spowolniałe, niedokładne - globalne ujmowanie faktów, zjawisk, obserwowanych obiektów poznawczych, o zawężonym zakresie – w tym samym czasie postrzega mniej przedmiotów, niż dziecko z rozwojem prawidłowym, trudność ze wzrokowym rozmieszczeniem przedmiotów w przestrzeni, trudność w dostrzeganiu podobieństw i różnic między przedmiotami problem z uchwyceniem najistotniejszych cech przedmiotu, mała podzielność uwagi, znaczne rozproszenie, problem z dłuższym koncentrowaniem się na określonym przedmiocie lub czynności.

Pamięć: słabo rozwinięta, trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem, nowy materiał wymaga wielokrotnych powtórzeń, zaburzona głównie pamięć logiczna, mniej zaś mechaniczna, słaba wierność zapamiętywanych treści, głównie powiązanych logicznie, skłonność do zmyśleń i konfabulacji uzupełniających luki pamięciowe.

Myślenie: pozostaje w sferze myślenia konkretno-wyobrażeniowego, umiejętność dokonywania pewnych operacji logicznych, takich jak: klasyfikacja, szeregowanie, dodawanie, mnożenie, przyporządkowywanie pod warunkiem odwołania się do konkretu, upośledzony rozwój myślenia abstrakcyjnego, brak wyższych form myślenia, odwoływanie się do konkretów w procesie myślowym i bazowanie na nich, nieudolność syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości i wiązania ich w logiczna całość, stad ubóstwo wnioskowania i sądów, niepewność własnych sądów – rozbieżność między ich werbalizacją a rozumowaniem, mała przerzutność myśli, brak umiejętności oderwania się od niej.

Mowa: często nieprawidłowa i opóźniona, nieprawidłowości w samej artykulacji , jak i jakości wypowiedzi, ubogi zasób słów, uboga w pojęcia abstrakcyjne, ze względu na trudności w przyswajaniu i rozumieniu ich sensu, trudności z uogólnianiem wypowiadanej myśli, mówienie często ułamkami zdań, chętnie posługują się czasownikami i rzeczownikami, a rzadziej przymiotnikami, utrudnione rozumienie innych ludzi, szczególnie, gdy dziecko nie ma z nimi bezpośredniego kontaktu, np. teksty nagrane na są z trudem percypowane.

Zaburzenia w sferze motoryki: spowolnienie ruchów, brak precyzji, nieumiejętność wykonywania ruchów równoczesnych, brak samodzielności i inicjatywy w działaniu.

Emocje : sztywne emocje i małe ich zróżnicowanie, słabo rozwinięta zdolność opanowywania popędów, niedorozwój uczuć wyższych, związanych z brakiem zdolności do rozumienia pojęć abstrakcyjnych, brak przeżyć emocjonalnych, wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą, nieadekwatność emocji związana z nieodróżnianiem spraw istotnych od błahych.

Zachowanie społeczne: Dużą rolę odgrywają czynniki pozaorganiczne i pozaintelektualne, a które wiążą się ze społecznym upośledzeniem: odrzuceniem, etykietowaniem, segregacją, jak i ze świadomością własnego upośledzenia. Cechy różnicujące dzieci lekko upośledzone umysłowo od dzieci prawidłowo rozwijających się: słaba kontrola nad afektami, labilność emocjonalna, zniechęcenie i rezygnacja połączona z płaczliwością, bierność, zahamowanie, znaczna niepewność siebie, mniej lub bardziej nasilona lękliwość, obserwuje się również skrajnie przeciwne zachowania: brak dystansu, lepkość uczuciowa, natrętność.

Zaburzenia zachowania: Eretyczne – niestabilne, niezrównoważone, z przewagą pobudzenia. Nadmiernie ruchliwe, skłonne do afektowanych wybuchów, z równoczesnymi trudnościami w koncentracji uwagi i oznakami nadmiernego zmęczenia. Apatyczne – ze zwolnionym tempem reakcji, biernością, nieśmiałością i płaczliwością.

Dzieci cechuje: 1. Zwolnione tempo pracy. 2. Brak samodzielności, pomysłowości i przemyślanego planu działania. 3. Wymagają nadzoru, gdyż z chwilą występowania trudności załamują się i mogą pozostawić pracę niedokończoną. 4. Oprócz kontroli wymagają specjalnego bodźca do pracy w postaci pochwały, zachęty, nagrody a czasem rozkazu. W większości wypadków są wrażliwe na pochwałę i ta cecha pozwala na uczuciowy stosunek do pracy przez nich wykonywanej.

Trudności szkolne u dzieci upośledzonych w stopniu lekkim: słaba orientacja w przestrzeni, słaba sprawność grafomotoryczna, zaburzony rozwój motoryczny, wady wymowy, zaburzona koncentracja uwagi, mylenie liter podczas czytania, słabe rozumienie tekstu, słabe rozumienie definicji i reguł, zaburzona wyobraźnia przestrzenna, trudność w posługiwaniu się pojęciami czasowymi i przestrzennymi, brak krytycyzmu, impulsywność, agresja, nadpobudliwość psychoruchowa, mała samodzielność podczas wykonywania pracy.

Podstawa prawna Osoby upośledzone w stopniu lekkim realizują podstawę nauczania ogólnego. Jednakże program ten musi być dostosowany do indywidualnych możliwości ucznia. Nauczyciele poszczególnych przedmiotów opracowują dla ucznia wymagania edukacyjne, które są podstawą oceny jego postępów w nauce. Przy ocenie ucznia należy ocenić wkład i wysiłek włożony w pracę ucznia. Po ukończeniu 18. roku życia uczeń ma prawo kontynuować naukę: w gimnazjum do 21. roku życia, w szkole ponadgimnazjalnej do 24. roku życia. Otrzymują świadectwa promocyjne i ukończenia szkoły na takim samym druku jak pozostali uczniowie szkoły, z odpowiednią adnotacją.

Dla uczniów niepełnosprawnych umysłowo można wydłużyć okres nauki na każdym etapie edukacji co najmniej o jeden rok, zwiększając proporcjonalnie liczbę godzin zajęć edukacyjnych.

Cele kształcenia. Nadrzędnym celem jest przygotowanie ucznia do integracji społecznej przez wielostronne rozwijanie i kształtowanie osobowości. Można to osiągnąć wyposażając ucznia w wiedzę o przyrodzie, społeczeństwie, technice, kulturze. Należy zwrócić szczególną uwagę na kształtowanie umiejętności praktycznych, przydatnych w życiu codziennym.

Zasady nauczania dzieci lekko upośledzonych. Należy zadbać o jak najdalej posuniętą korelacje między przedmiotami. Nowo wprowadzone wiadomości, umiejętności i postawy łączyć z już znanymi. Stwarzać sytuacje, w której uczeń wykorzystuje jak największą ilość receptorów (modele, wykresy, obrazy, obserwacje, filmy). Zwracać uwagę na rzeczy najistotniejsze, na występujące powiązania. Stawianie przed uczniami zadań, które mogą wykonać samodzielnie, stwarzać ku temu odpowiednie warunki. Uczyć kontroli i samooceny przez porównanie sposobu wykonania zadania. Wykorzystywać wszystkie sytuacje do kształcenia właściwych postaw wobec siebie, pracy, otoczenia.

Metody przyswajania gotowej wiedzy: pogadanka, opis, opowiadanie, praca z książką (proste teksty, większa czcionka, wielu ilustracjach, odpowiednia szata graficzna), metody laboratoryjne, gry dydaktyczne (symulacyjne, sytuacyjne, inscenizacyjne), uczenie się przez przeżywanie – oddziaływanie przez sztukę, wycieczki.

Uczenie się poprzez działanie Środki dydaktyczne – przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych (podręczniki i pomoce naukowe).

Dziękuję za uwagę mgr Hanna Pytkowska