PERCEPCJA - EKSPRESJA – RECECJA nowej podstawy programowej dr Anna Steliga JAK „CZYTAĆ” DZIEŁO? PERCEPCJA - EKSPRESJA – RECECJA czyli realizacja w praktyce nowej podstawy programowej nauczania plastyki

dr Anna Steliga Nowa podstawa programowa została wprowadzona na mocy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (rozporządzenie opublikowano w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17).

Powód II: niemożność zmieszczenia pełnego cyklu kształcenia ogólnego dr Anna Steliga Powody wprowadzenia reformy programowej Ministerstwo Edukacji Narodowej określiło następująco: Powód I: niedopasowanie podstawy programowej do obecnej populacji uczniów Powód II: niemożność zmieszczenia pełnego cyklu kształcenia ogólnego w ciągu trzech lat Powód III: obniżenie wieku szkolnego wymaga korekty programowej

Nowa podstawa programowa ma zastąpić standardy wymagań edukacyjnych. dr Anna Steliga Nowa podstawa programowa ma zastąpić standardy wymagań edukacyjnych. Opisuje efekty kształcenia na każdym etapie edukacyjnym. Są one sformułowane w postaci wymagań ogólnych i szczegółowych.

Cele kształcenia – wymagania ogólne: dr Anna Steliga Cele kształcenia – wymagania ogólne: PERCEPCJA SZTUKI - Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji EKSPRESJA PRZEZ SZTUKĘ - Tworzenie wypowiedzi RECEPCJA SZTUKI - Analiza i interpretacja tekstów kultury

Podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej w zakresie plastyki. dr Anna Steliga Podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej w zakresie plastyki. I etap edukacyjny: klasy I–III

Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III: dr Anna Steliga Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III: 1) w zakresie percepcji sztuki: a) określa swoją przynależność kulturową poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki, zabytkami i z tradycją w środowisku rodzinnym, szkolnym i lokalnym; uczestniczy w życiu kulturalnym tych środowisk, wie o istnieniu placówek kultury działających na ich rzecz, b) korzysta z przekazów medialnych; stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora);

Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III: dr Anna Steliga Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III: 2) w zakresie ekspresji przez sztukę: a) podejmuje działalność twórczą, posługując się takimi środkami wyrazu plastycznego jak: kształt, barwa, faktura w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne), b) realizuje proste projekty w zakresie form użytkowych, w tym służące kształtowaniu własnego wizerunku i otoczenia oraz upowszechnianiu kultury w środowisku szkolnym (stosując określone narzędzia i wytwory przekazów medialnych);

Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III: dr Anna Steliga Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III: 3) w zakresie recepcji sztuki: a) rozróżnia takie dziedziny działalności twórczej człowieka jak: architektura, sztuki plastyczne oraz inne określone dyscypliny sztuki (fotografika, film) i przekazy medialne (telewizja, Internet), a także rzemiosło artystyczne i sztukę ludową, b) rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury; opisuje ich cechy charakterystyczne (posługując się elementarnymi terminami właściwymi dla tych dziedzin działalności twórczej).

Podstawa programowa przedmiotu plastyka dr Anna Steliga Podstawa programowa przedmiotu plastyka II etap edukacyjny: klasy IV–VI

dr Anna Steliga 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji – percepcja sztuki. Uczeń: 1) określa swoją przynależność kulturową poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki, zabytkami i tradycją w swoim środowisku lokalnym i regionalnym, a także uczestniczy w życiu kulturalnym tego środowiska (zna placówki kultury działające na jego rzecz); 2) korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora).

2. Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę. Uczeń: dr Anna Steliga 2. Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę. Uczeń: 1) podejmuje działalność twórczą, posługując się podstawowymi środkami wyrazu plastycznego i innych dziedzin sztuki (fotografika, film) w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki właściwe dla tych dziedzin sztuki); 2) realizuje projekty w zakresie form użytkowych, w tym służące kształtowaniu wizerunku i otoczenia człowieka oraz upowszechnianiu kultury w społeczności szkolnej i lokalnej (stosując także narzędzia i wytwory multimedialne).

3. Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja sztuki. Uczeń: dr Anna Steliga 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja sztuki. Uczeń: 1) rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych dziedzinach sztuki (fotografika, film) i przekazach medialnych (telewizja, Internet); 2) rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury oraz opisuje ich funkcje i cechy charaktery styczne na tle epoki (posługując się podstawowymi terminami i pojęciami właściwymi dla tych dziedzin sztuki).

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU PLASTYKA III etap edukacyjny: gimnazjum dr Anna Steliga PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU PLASTYKA III etap edukacyjny: gimnazjum

dr Anna Steliga 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji – percepcja sztuki. Uczeń: 1) uczestniczy w kulturze poprzez kontakt z zabytkami i dziełami sztuki współczesnej, mając poczucie związku ze śródziemnomorskim dziedzictwem kultury i tradycją narodową, szanując jednocześnie odrębności innych kręgów kulturowych (zna wybrane krajowe i zagraniczne placówki kultury i instytucje artystyczne); 2) korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich wytwory w swojej działalności (przestrzegając podstawowych zasad prawa autorskiego dotyczących ochrony własności intelektualnej).

2. Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę. Uczeń: dr Anna Steliga 2. Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę. Uczeń: 1) podejmuje działalność twórczą, posługując się środkami wyrazu sztuk plastycznych, innych dziedzin sztuki (fotografika, film) i elementami formy przekazów medialnych, w kompozycji na płaszczyźnie oraz w przestrzeni rzeczywistej i wirtualnej (stosując określone materiały, narzędzia i techniki właściwe dla tych dziedzin sztuki i przekazów medialnych); 2) realizuje projekty w zakresie sztuk wizualnych, w tym służące przekazywaniu informacji dostosowanej do sytuacji komunikacyjnej oraz uczestnictwu w kulturze społeczności szkolnej i lokalnej (stosując także narzędzia i wytwory mediów środowiska cyfrowego).

3. Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja sztuki. Uczeń: dr Anna Steliga 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja sztuki. Uczeń: 1) rozróżnia style i kierunki architektury i sztuk plastycznych oraz umieszcza je w odpowiednim porządku chronologicznym i w centrach kulturotwórczych, które miały zasadnicze znaczenie dla ich powstania; 2) rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury, postrzegając je w kontekście miejsca tradycji we współczesnej kulturze, a także opisuje związki zachodzące między nimi (posługując się terminologią z zakresu danej dziedziny sztuki).

dr Anna Steliga Zalecane warunki i sposób realizacji. Komentarze do podstawy programowej do nauczania plastyki.

dr Anna Steliga Szkoła podstawowa Nauczyciel w realizacji przedmiotu powinien dążyć do rozwijania myślenia twórczego uczniów oraz poprzez odpowiednio dobrane metody przygotowywać ich do uczestnictwa w kulturze i do stosowania nabytych umiejętności w życiu codziennym. Szkoła powinna stwarzać możliwości czynnego uczestnictwa uczniów w kulturze, w wystawach i wydarzeniach artystycznych, organizowanych w szkole i poza szkołą. Zalecane jest odpowiednie wyposażenie pracowni w środki dydaktyczne, w tym reprodukcje dzieł sztuki. Nauczyciel powinien uwzględniać możliwości uczniów i dostosować do nich wymagania edukacyjne.

dr Anna Steliga Gimnazjum Nauczyciel w realizacji przedmiotu powinien dążyć do rozwijania myślenia twórczego uczniów i poprzez uczestnictwo w zajęciach przygotować ich do świadomego udziału w kulturze oraz do stosowania nabytej wiedzy w innych dziedzinach życia. Szkoła powinna stwarzać możliwości czynnego uczestnictwa uczniów w kulturze poprzez ich udział w wystawach stałych i czasowych organizowanych przez muzea i instytucje kulturalne, uczestnictwo w ważnych wydarzeniach artystycznych organizowanych w szkole i po za szkołą oraz stwarzać warunki do prezentacji ich własnej twórczości i do upowszechniania kultury plastycznej. Szkoła powinna stwarzać warunki do realizacji zajęć poprzez odpowiednie wyposażenie pracowni w środki dydaktyczne, takie jak: reprodukcje dzieł sztuki na różnych nośnikach oraz zestawy narzędzi medialnych z oprogramowaniem. Nauczyciel powinien uwzględniać możliwości uczniów i dostosować do nich wymagania edukacyjne.

przekonanie o konieczności uczestnictwa w życiu kulturalnym, dr Anna Steliga Podstawa programowa plastyki uwzględnia europejskie zalecenia dotyczące kompetencji kluczowych. Wśród kompetencji kluczowych rozwijanych na zajęciach plastycznych, na szczególną uwagę zasługuje świadomość kulturowa, obejmująca: poczucie związku z tradycją narodową (w tym postawa szacunku i tolerancji wobec jej różnorodności), przekonanie o konieczności uczestnictwa w życiu kulturalnym, wyrażanie siebie poprzez środki rozwijające predyspozycje twórcze (na podstawie wiedzy pozwalającej na posługiwanie się nimi w innych sferach aktywności), docenianie znaczenia estetyki w życiu codziennym, znajomość najważniejszych dzieł stanowiących o dziedzictwie kultury (jako umiejętność przyswajania sobie wartości i operowania symbolami), posługiwanie się językiem sztuki.

dr Anna Steliga Podstawa programowa przedmiotu plastyka poświęca też sporo uwagi mediom. Korzystanie z mediów w sferze kultury jest koniecznością, gdyż są nośnikiem zmian w sposobie uczestnictwa w kulturze i w jej upowszechnianiu. Stosowane tu narzędzia, konstruowane na podstawie technologii medialnych, wnoszą interaktywną formułę tworzenia i udostępniania dzieł sztuki i zjawisk artystycznych oraz umożliwiają ich nieograniczoną multiplikację w przestrzeni wirtualnej w wymiarze globalnym. Dlatego korzystanie z mediów wymaga zdobycia elementarnej wiedzy i umiejętności w zakresie odbioru przekazów medialnych, w tym oceny ich treści i form kierowanych za pośrednictwem telewizji i Internetu. Wymaga także kształtowania właściwych zachowań uczniów, w tym poszanowania prawa do własności intelektualnej w związku z wykorzystywaniem przez nich przekazów i wytworów medialnych.

Czym jest dzieło sztuki plastycznej współcześnie? dr Anna Steliga Czym jest dzieło sztuki plastycznej współcześnie?

Mirosław Bałka How it is?

Monika Sosnowska

w sposób artystyczny i wzbudzający estetyczne doznania. dr Anna Steliga DZIEŁO SZTUKI PLASTYCZNEJ to wynik artystycznego działania twórcy, obiektywizacja jego zamysłu. Pojęcie w XIX w. obejmowało: malarstwo, rysunek, grafikę, rzeźbę, architekturę, potem także sztuki użytkowe. We współczesnym rozumieniu dziełem sztuki może być nazwana każda rzecz, także organizacja przestrzeni, skomponowanej w sposób artystyczny i wzbudzający estetyczne doznania.

Wartości literackie (warstwa przedstawieniowa) Wartości estetyczne dr Anna Steliga Dzieło sztuki w sensie ogólnym stanowi pojęcie posiadające tzw. strukturę pojęciową, warstwy lub wartości: Wartości literackie (warstwa przedstawieniowa) Wartości estetyczne Wartości artystyczne Wartości formalne (język plastyki)

dr Anna Steliga Wartości literackie (tematyka dzieła) – dzieło sztuki, które posiada tę warstwę, nazywane jest przedstawiającym (figuratywnym); dzieło, które nic nie zamierza przedstawić, nazywane jest nieprzedstawiającym (np. architektura, abstrakcje).

dr Anna Steliga Wartości estetyczne – to rozmaite stany psychiczne, nastroje, wrażenia, refleksje ideowo-moralne, interpretacje zjawisk istniejących, projektowanych itp., które mogą być przekazywane za pomocą przedstawień przedmiotowych i tematycznych, ale i przez sztukę abstrakcyjną, a nawet użytkową. Treści ideowe można podzielić na poznawcze, emocjonalne, kreacyjne, zgodne z podziałem wszelkich czynności człowieka.

Wartości artystyczne – dr Anna Steliga Wartości artystyczne – to zakodowane w dziele sztuki zamiary i przeżycia artystyczne twórcy, towarzyszące kreacji dzieła. Jeśli zostaną zakodowane prawidłowo, zdolne są wywoływać u widzów doznania estetyczne. Bez nich dzieło nie jest dziełem sztuki. Wszystkie inne treści dzieła muszą znaleźć się w ich zasięgu, aby mogły w sposób emocjonalny oddziaływać na widza.

Wartości formalne układy kompozycyjne linia barwa plama barwna faktura dr Anna Steliga Wartości formalne układy kompozycyjne linia barwa plama barwna faktura światłocień bryła przestrzeń ruch

dr Anna Steliga UKŁADY KOMPOZYCYJNE kompozycja statyczna- oparta na układach pionowych i poziomych, sprawiająca wrażenie trwałości i spokoju; kompozycja dynamiczna- sprawiająca wrażenie ruchu, pędu, nietrwałości położenia;

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga UKŁADY KOMPOZYCYJNE kompozycja symetryczna- to rodzaj k., w której lewa i prawa strona są do siebie podobne lub jednakowe ( jednoosiowa – motyl, wieloosiowa – tort); kompozycja asymetryczna- brak lub naruszenie symetrii. Układ, w którym elementy nie są umieszczone po obu stronach osi musi być zrównoważony w inny, bardziej skomplikowany sposób.

dr Anna Steliga

kompozycja otwarta- - ma tzw. raport element powtarzający; dr Anna Steliga UKŁADY KOMPOZYCYJNE kompozycja otwarta- - ma tzw. raport element powtarzający; kompozycja o charakterze otwartym - polega na swobodnym rozmieszczeniu barw, linii, plam w różnych kierunkach, bez ich ograniczenia na płaszczyźnie obrazu (można ją rozbudowywać we wszystkich kierunkach) kompozycja zamknięta - rozmieszczenie barw, linii i plam jest ściśle ustalone, są one ograniczone na płaszczyźnie obrazu (żyje tylko w obrazie, nie można ich rozbudowywać)

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga Kreskę, której jedynym zadaniem jest wyznaczenie obmyślanego przez nas kształtu na płaszczyźnie, nazywamy kreską konturową – konturem. Kreska jako sposób określania przestrzeni (przedmioty bardziej oddalone wydają się nam mniejsze niż te z przodu) Kreska jako sposób określania faktury (np. kreski naśladują korę dębu lub sierść kota) Kreska jako środek wyrazu artystycznego (każdy artysta rysuje inaczej, zgodnie z własną wrażliwością, własnym temperamentem i zamierzonym sposobem oddania doznań w obcowaniu z naturą).

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

Obwiedzione konturem (żyją obok siebie w zgodzie) dr Anna Steliga PLAMA - cokolwiek obraz przedstawia zawsze składa się z barwnych plam o przeróżnych wielkościach i kształtach. Są plamy: Obwiedzione konturem (żyją obok siebie w zgodzie) Plamy ostre (stykają się ze sobą, ale w miejscu, gdzie kończy się jedna, zaczyna się druga) Plamy miękkie (barwa plamy na całej jej powierzchni nie jest jednakowo intensywna „rozmywa się” ku brzegom)

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

BARWA – to subiektywne wrażenie jakie wywołują na nas fale świetlne dr Anna Steliga BARWA – to subiektywne wrażenie jakie wywołują na nas fale świetlne b. podstawowe b. pochodne b. graniczne (zmieszanie b. pochodnych) b. chromatyczne b. achromatyczne b. lokalne relatywizm barw (kontrast równoczesny) gamy barw temperatura barw walor- stopień jasności barw w obrazie względność barw- prawidłowe przemiany temperatury barw w zależności od otoczenia dominanta

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga FAKTURA – specjalnie ukształtowana cecha powierzchni powstała głównie przez nałożenie i naniesienie. F. może maskować, zmieniać, deformować w zależności od tworzywa, techniki i indywidualnej woli artysty przez ślad narzędzia (frottage, impast). Są f.; powierzchniowa, wklęsła, wypukła, błyszcząca, matowa, półmatowa, płaska itp.

dr Anna Steliga ŚWIATŁOCIEŃ – to zestawienie części ciemnych i jasnych w dziele sztuki. Te części przedmiotu, które skierowane są do światła mają walor najsłabszy (są najjaśniejsze), a te odwrócone od światła- walor najmocniejszy (są najciemniejsze). Te części przedmiotów, które skierowane są do światła nokiem lub pod niewielkim kątem i po których światło się ześlizguje- posiadają walory o różnych natężeniach szarości.

dr Anna Steliga

zwarta (tektoniczna), rozczłonkowana dr Anna Steliga BRYŁA – dowolny, ograniczony obszar przestrzenny wraz z powierzchnią ograniczającą np. kula, to wartość formalna, która może być użyta w pokazywaniu przestrzeni. Rodzaj brył: pełna, półpełna, ażur, zwarta (tektoniczna), rozczłonkowana ( otwarta).

dr Anna Steliga

- aksonometryczna (równoległa np. koło) - pasowa - zbieżna; dr Anna Steliga PRZESTRZEŃ –musi być zasugerowana, gdyż rysunki są dwuwymiarowe- dlatego istnieją perspektywy; - topograficzna - kulisowa - aksonometryczna (równoległa np. koło) - pasowa - zbieżna; z jednym punktem zbiegu z dwoma punktami zbiegu „z lotu ptaka” „żabia” - powietrzna malarska - inwersyjna (odwrócona) - rozbieżna

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

dr Anna Steliga

PODZIAŁ MALARSTWA: Realistyczne Symboliczne Iluzjonistyczne dr Anna Steliga PODZIAŁ MALARSTWA: Realistyczne Symboliczne Iluzjonistyczne Abstrakcyjne

dekoracyjne (ozdobne) dr Anna Steliga PODZIAŁ MALARSTWA: ze względu na funkcje: monumentalne sztalugowe miniaturowe dekoracyjne (ozdobne) ścienne

pejzażowe (krajobrazowe) dr Anna Steliga PODZIAŁ MALARSTWA: za względu na temat: religijne mitologiczne historyczne batalistyczne pejzażowe (krajobrazowe) nokturn weduta marina pejzaż ze sztafażem martwa natura Vanitas rodzajowe portretowe akt abstrakcyjne

ze względu na paletę barw: dr Anna Steliga PODZIAŁ MALARSTWA: ze względu na paletę barw: monochromatyczne polichromatyczne

Analiza dzieła plastycznego według nowej podstawy programowej dr Anna Steliga Analiza dzieła plastycznego według nowej podstawy programowej

dr Anna Steliga

Autor: Jacques-Louis David Tytuł: Śmierć Marata Rok powstania: 1793 dr Anna Steliga ANALIZA TREŚCI: Autor: Jacques-Louis David Tytuł: Śmierć Marata Rok powstania: 1793 Wymiary: 165 cm x 128 cm Podłoże: płótno W zbiorach: Musees Royaux des Beaux-Arts de Belgique w Brukseli

Dziedzina plastyczna: malarstwo Technika: malarstwo olejne dr Anna Steliga ANALIZA TREŚCI: Dziedzina plastyczna: malarstwo Technika: malarstwo olejne Temat: portret Rodzaj: malarstwo realistyczne, historyczne Treść dzieła sztuki: (opisujemy to co widać)

dr Anna Steliga Treść ideowa: Na obrazie przedstawiony jest Jean-Paul Marat, jeden z przywódców rewolucji francuskiej i osobisty przyjaciel Davida, który został zasztyletowany przez Żyrondystkę Charlotte Corday 13 lipca 1793 roku. David został wezwany na miejsce zbrodni. Marat leżał na podłodze, w ubraniu. David maluje go jako męczennika rewolucji – dlatego uheroicznia jego śmierć. By pokazać go nagim, umieszcza jego ciało w wannie (nawiązanie do starożytności). Na obrazie wanna nieprzypadkowo wystylizowana jest na antyczny sarkofag (oświeceniowe nawiązywanie do antyku), a Marat (antyczna z wyglądu sylwetka i jego zwisające ramię) przywodzi na myśl wyobrażenia Chrystusa w scenach zdjęcia z krzyża. Marat często zażywał kąpieli, które przynosiły ulgę w jego chorobie dermatologicznej; w wannie także pracował. W takiej właśnie chwili, według obrazu Davida, zastała go Charlotte; morderczyni została przez niego wpuszczona, gdyż twierdziła, że ma do przekazania ważne wiadomości. David zdecydował się przedstawić Marata jako symbol: świeckiego męczennika.

dr Anna Steliga Obraz jest nowatorski – dotychczas rzadko w malarstwie ukazywano śmierć osoby świeckiej. Atmosferę dzieła cechuje wyciszenie i spokój, po pierwsze dzięki zastosowanej kompozycji (duża pusta przestrzeń, piony i poziomy zamiast dramatycznych linii diagonalnych), po drugie poprzez ukazanie zmarłej osoby jakby śpiącej; w jej fizjonomii nie widzimy walki ze śmiercią, prawdopodobnie gdyby nie oryginalny tytuł dzieła (dosłownie – "Zabójstwo Marata") nie domyślilibyśmy się, że została zamordowana. Tło obrazu jest ciemne, czym podkreśla atmosferę tego zdarzenia. Marat ma głowę owiniętą w "białe szaty", co jest nawiązaniem do antycznego stroju. Marat wydawał gazetę L’Ami du peuple; jego pióro – broń dziennikarza – spoczywa obok zakrwawionego narzędzia zbrodni.

ANALIZA FORMY: Kompozycja: zamknięta, statyczna Plany w obrazie: 2 dr Anna Steliga ANALIZA FORMY: Kompozycja: zamknięta, statyczna Plany w obrazie: 2 Kreska: rodzaj faktury Barwa: wąska gama barw, walor Faktura: gładka (1) , ziarnista (2) Kontrast: piony/poziomy, plan (1) i (2) Światło: ostre (naturalne) i rozproszone (sztuczne) Perspektywa: malarska Własne wrażenie:

ANALIZA OBRAZU „ŚMIERĆ” JACKA MALCZEWSKIEGO dr Anna Steliga ANALIZA OBRAZU „ŚMIERĆ” JACKA MALCZEWSKIEGO

dr Anna Steliga

Autor: Jacek Malczewski Tytuł: Śmierć Rok powstania: 1902 dr Anna Steliga ANALIZA TREŚCI: Autor: Jacek Malczewski Tytuł: Śmierć Rok powstania: 1902 Wymiary: 98 cm x 75 cm Podłoże: płótno W zbiorach: Muzeum Narodowe Warszawa

Dziedzina plastyczna: malarstwo Technika: malarstwo olejne dr Anna Steliga ANALIZA TREŚCI: Dziedzina plastyczna: malarstwo Technika: malarstwo olejne Temat: scenka rodzajowa Rodzaj: malarstwo realistyczne, symboliczne Treść dzieła sztuki: (opisujemy to co widać)

„Śmierć - jedyna kobieta, która czeka na nas z otwartymi ramionami." dr Anna Steliga Treści ideowe: Od 1884, od momentu śmierci ojca w malarstwie Malczewskiego pojawia się powracający motyw śmierci. W 1898 roku głęboko przeżył stratę matki. Wtedy to w twórczości malarza zaczął pojawiać się wątek Thanatosa, zaczerpnięty z antycznych źródeł europejskiej kultury. W latach 1898-1899 powstało szereg obrazów ujmujących motyw śmierci w sposób alegoryczny (Thanatos, Thanatos I, Thanatos II). Mitologicznemu bogu śmierci nadał Malczewski - przewrotnie - postać młodej kobiety z kosą w dłoniach; o jej nadprzyrodzonej naturze świadczyły skrzydła. „Śmierć - jedyna kobieta, która czeka na nas z otwartymi ramionami."

dr Anna Steliga Obraz ten zawiera personifikację śmierci. Ukazuje młodą kobietę o bujnych kształtach z kosą w ręku. Dorodne jej kształty symbolizują związek sfery zmysłowej ze spirytualnym pierwiastkiem (symboliści często podkreślali więź Erosa z Thanatosem). Przed kobietą klęczy starzec z medalikiem na szyi i ze złożonymi do modlitwy rękoma. Oddaje się jej mocy z ufnością, bez strachu. Śmierć pochyla się nad nim dobrotliwie i z powagą kładzie dłonie na jego zmęczone oczy, przynosząc spokój i ukojenie. Scena rozgrywa się na tle wiejskiego krajobrazu, w dali widać otoczone drzewami ludzkie domostwa. Prawdopodobnie to dwór w Wielgiem, w którym malarz spędził dzieciństwo. W oszczędnej, statycznej kompozycji, w zestawieniu dwóch profili, złożonych modlitewnie dłoniach, łagodnym i pełnym sakramentalnej powagi geście kobiety jest spokój i ukojenie. Żniwa są przecież czasem zbiorów, przypomina o tym leżące na ziemi zżęte zboże. Śmierć może być oczekiwanym wyzwoleniem, wytchnieniem po trudach owocnego życia.

ANALIZA FORMY: Kompozycja: zamknięta, statyczna Plany w obrazie: 2 dr Anna Steliga ANALIZA FORMY: Kompozycja: zamknięta, statyczna Plany w obrazie: 2 Kreska: rodzaj faktury Barwa: wąska gama barw, walor Faktura: gładka Kontrast: plan (1) i (2) Światło: ostre (naturalne - 1) i zmierzch (2) Perspektywa: malarska Własne wrażenie:

. Bibliografia: Canaday J., 1981, What is art ? An Introduction to Painting, Sculpture, and Architecture, New York Edwards B., 1986, Drawing on the Artist Within: A Guide to Innovation, Invention, and Creativity, New York Gombrich E.H., 1972, Art and Illusion, London Hemphill H.W., Weissman J., 1974, Twentieth-Century American Folk Art and Artists, New York Jones A.F., 1999, Wstęp do historii sztuki, Zysk i S-ka Wydawnictwo oraz źródła internetowe (ilustracje)