Materiały przygotowane na zebranie rodzicielskie na temat: Dysleksji Dysgrafii Dysortografii Dyskalkulii

Rodzaje trudności i krótka ich charakterystyka Trudności w nauce czytania lub czytania i pisania stają się coraz powszechniejsze. Dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, dobrze rozwiniętym intelekcie wykazują problemy w opanowaniu podstawowych szkolnych umiejętności. W literaturze europejskiej przyjmuje się, że dotyczą one 10-15% dzieci, przy czym ich najcięższa postać objawiająca się w opóźnieniu w czytaniu o mniej więcej dwa lata dotyczy około 4% dzieci. W Polsce badania wskazują na 9-10% przypadków dysleksji, 13-16% przypadków dysortografii (Bogdanowicz, Jaklewicz, 1968-82). Terminami tymi określa się specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu występujące u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych i motorycznych, będących wynikiem nieprawidłowego funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. Poszczególne rodzaje tych trudności mogą występować w izolacji lub łączyć się ze sobą. I tak: dysleksją określa się trudności w czytaniu lub w czytaniu i pisaniu, dysgrafią - trudności w opanowaniu kaligrafii (brzydkie, czasem wręcz nieczytelne pismo), dysortografią - trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (rażące i nagminne popełnianie błędów ortograficznych) dyskalkulia - polega na kłopotach z liczeniem, mylenie znaków: +, - , x. Bardzo często te pojęcia łączy się ze sobą, używając określenia: TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU.

Etiologia: do najczęstszych przyczyn należą: czynniki dziedziczne (występowanie rodzinne) mikrouszkodzenia powstałe w okresie ciąży, okresie okołoporodowym i w pierwszych miesiącach życia wady rozwojowe ośrodkowego układu nerwowego Prowadzą one w efekcie do: zaburzeń funkcji językowych i funkcji percepcyjno-motorycznych (postrzegania słuchowego, wzrokowego i motoryki)oraz ich wzajemnego współdziałania, a także zaburzeń uwagi, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej), lateralizacji (brak dominacji ręki oraz oka)i orientacji w przestrzeni. Zaburzenia te często ulegają pogłębieniu w trakcie rozwoju dziecka w wyniku zaniedbań środowiskowych i dydaktycznych. Z kręgu dysleksji wyklucza się jednakże zaburzenia w czytaniu i pisaniu wynikające wyłącznie z takich zaniedbań lub będące skutkiem upośledzenia rozwoju umysłowego.

Występowanie: dysleksja występuje u 10-15% populacji dziecięcej, jej najcięższa postać polegająca na opóźnieniu w czytaniu o 2 lata i więcej w stosunku do wieku,inteligencji i wykształcenia, jest oceniana na 4%.  Objawy: zależą od wieku dziecka. Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy - objawy "ryzyka dysleksji": opóźniony rozwój ruchowy ( słabo lub w ogóle nie raczkują, późno zaczynają chodzić,trudności z utrzymaniem równowagi, obniżone napięcie mięśniowe) mała sprawność ruchowa (mało zręczne, nieporadne w samoobsłudze) opóźniony rozwój mowy (później wypowiadają pierwsze słowa, problemy z budowaniem zdań)dłuższe utrzymywanie się pierwotnych odruchów wrodzonych  Wiek przedszkolny 3-5 lat - objawy "ryzyka dysleksji": opóźniony rozwój ruchowy mała sprawność ruchowa całego ciała, a szczególnie rąk (słabo biega, trudności w utrzymaniu równowagi, zapinaniu guzików, nawlekaniu korali, trzymaniu kredki słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa opóźniony rozwój mowy zaburzenia postrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej Wiek 6-7 lat (klasa 0): trudności z wymową trudności w zapamiętywaniu trudności w odróżnianiu podobnych głosek, wydzielaniu i łączeniu sylab trudności w wyróżnianiu elementów z całości trudności orientacji w czasie (pory roku, dnia, godziny) trudności w rysowaniu i odtwarzaniu figur oraz wzorów trudności w układaniu obrazków i elementów według wzoru wadliwa wymowa (przekręcanie, przestawianie, notoryczne błędy gramatyczne) trudności w nauce czytania brak lateralizacji (oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki itp.) mała sprawność manualna (wiązanie sznurowadeł, trzymanie nożyczek, sztućców) opóźnienie orientacji w schemacie ciała

Wiek wczesnoszkolny (I-III klasa): utrzymywanie się i pogłębianie powyższych trudności mała sprawność ruchowa (nie potrafi jeździć na dwukołowym rowerze, łyżwach, nartach, problemy z samoobsługą) utrzymująca się oburęczność zaburzenia koordynacji czynności ręki i oka trudności w zapamiętywaniu nazw, dat, liczb, tabliczki mnożenia mylenie liter opuszczanie, przestawianie, dodawanie liter i sylab trudności z pisownią brzydkie pismo i rysunek  Wiek starszy szkolny (powyżej kl. IV i szkoła średnia): stopniowe zmniejszanie się lub ustępowanie trudności w czytaniu ograniczanie się trudności w pisaniu często tylko do dużej ilości błędów ortograficznych i brzydkiego pisma uogólnianie się trudności szkolnych na inne przedmioty nauczania trudności w nauce języków obcych Powikłania: Dysleksja prowadząc do trudności szkolnych często jest podłożem zaburzeń nerwicowych o typie nerwicy szkolnej. Zapobieganie: Dzieci z "ryzyka dysleksji" (problemy okołoporodowe, nieharmonijny rozwój itd.) powinny zostać wcześnie objęte opieką, aby zapobiec wystąpieniu trudności szkolnych lub je zminimalizować . Leczenie: Dziecko z objawami dysleksji powinno pozostawać pod opieką lekarza. Należy wykluczyć współistnienie innych schorzeń mogących mieć wpływ na trudności szkolne (wady wzroku, słuchu, schorzenia neurologiczne i inne). Leczenie wymaga współpracy wielu specjalistów (pedagogów, psychologów, logopedów). Polega ono przede wszystkim na terapii pedagogicznej (pięć poziomów pomocy): 1.Pomoc nauczyciela i pedagoga szkolnego (indywidualizacja wymagań). 2.Zespoły korekcyjno-kompensacyjne w szkole (terapia pedagogiczna w grupie) 3.Poradnie psychologiczno-pedagogiczne i poradnie Polskiego Towarzystwa Dysleksji (diagnoza, terapia pedagogiczna indywidualna i grupowa). 4.Klasy terapeutyczne w szkołach podstawowych. 5.Oddziały dłuższego pobytu, intensywnej terapii dyslektycznej, szkoły o profilu terapeutycznym, turnusy i kolonie terapeutyczne. Zaniedbanie środowiskowe pogłębia zaburzenia i trudności dziecka. Objawy trudności w czytaniu i pisaniu dostrzegane są dopiero u dzieci w okresie nauczania początkowego, a powinien je zauważyć już nauczyciel w klasie "0" w szkole lub w przedszkolu. Już u przedszkolaka można bowiem stwierdzić objawy, które cechują dzieci "ryzyka dysleksji".

Sławni dyslektycy: T.A.Edison, A.Einstein, W.Churchil, A.Christie są najlepszym przykładem na to, że dysleksja nie jest problemem nie do przezwyciężenia. Efekty są tym lepsze im wcześniej jest podjęta terapia i większe zaangażowanie ze strony rodziców.

Kilka słów na temat dysleksji W różnym wieku pojawiają się i nasilają te zaburzenia. Dzieci dyslektyczne są inteligentne i w związku z tym mogą w klasach młodszych ukrywać swoje trudności. Przełomowym okresem jest klasa IV, gdzie umiejętność czytania ze zrozumieniem jest niezbędnym narzędziem przy uczeniu się innych przedmiotów. Problemu nie można nazwać chorobą. Jest to rodzaj zaburzenia wymagającego koordynacji struktur mózgowych. Czasem są to ,,tylko" błędy ortograficzne, czasem wszystkie możliwe wady w czytaniu, pisaniu i liczeniu.         Objawów dysleksji rozwojowej jest wiele. Podam kilka typowych symptomów: - trudność z wypowiadaniem złożonych wyrazów, wadliwa wymowa, - trudność z różnicowaniem głosek podobnych fonetycznie, z analizą i syntezą sylab, - błędy gramatyczne, trudności z budowaniem dłuższych wypowiedzi, - mylenie liter pod względem kształtu, - błędy ortograficzne mimo znajomości zasad ortograficznych, - trudności z odtwarzaniem wzorów graficznych, - kłopoty z głośnym czytaniem.         Przyczyn dysleksji jest wiele. Najstarsza koncepcja genetyczna głosi, że czynnikiem wywołującym zaburzenia są patologiczne geny przekazywane z pokolenia na pokolenie. Koncepcja organiczna upatruje przyczyn w organicznym uszkodzeniu tych struktur mózgu, które są odpowiedzialne za pisanie i czytanie. Przyczyn dysleksji upatruje się też w zwolnieniu tempa dojrzewania centralnego układu nerwowego.         Zwolennicy tej koncepcji wskazują, że u dzieci dyslektycznych obserwuje się opóźniony rozwój mowy, leworęczność, wadliwą wymowę. Również zaburzenia emocjonalne, stres wpływają na tego rodzaju zaburzenia. Dzieci dyslektyczne są nadmiernie pobudliwe albo nadmiernie zahamowane emocjonalnie.        

Dysleksja ujawniona u ucznia klasy I szkoły podstawowej to zupełnie co innego niż dysleksja orzeczona u absolwenta podstawówki czy gimnazjum. Jeśli zareaguje się odpowiednio wcześnie, dysleksja zostawi zupełnie inny ślad w psychice i w efektach nauczania. Gdy uczeń ma kłopoty z czytaniem - niechętnie sięga po książki. Gdy cierpi na dysgrafię - jego notatki są nieczytelne. Nie może się przygotować, bo nie umie odczytać, co sam napisał.         Jeśli uczeń trafia do specjalisty w wieku, kiedy jego kłopoty i stresy są już utrwalone, niewiele można mu pomóc.         W szkole zwyczajnej, gdzie dyslektyk jest uczniem jednym z wielu, jedyną formą pomocy jest to, że nauczyciel nie zwraca uwagi na błędy, liczy się treść. Ale to nie może być przepustką dla ucznia, aby nic nie robił. Zeszyt ćwiczeń zalecony przez poradnię powinien być systematycznie prowadzony. Należy wdrażać nawyk "kaligrafowania" pisma.         Wczesne wykrycie problemu, systematyczna praca dają efekty. Orzeczenie o dysleksji wydaje poradnia psychologiczno-pedagogiczna po przeprowadzeniu serii badań. Uczeń może być skierowany na badanie, ale tylko za zgodą rodziców.         W naszym środowisku jest negatywne nastawienie rodziców do tego problemu, dlatego wielu uczniów boryka się z licznymi trudnościami, stresami, a w przyszłości na problemy związane z egzaminami wstępnymi. A może należy tego unikać? Wczesna pomoc, ćwiczenia z dzieckiem, dają często znaczące efekty.

Ciekawe adresy w Internecie Polskie Towarzystwo Dysleksji: http://dysleksja.univ.gda.pl/ (też forum dyskusyjne) Polskie Towarzystwo Dysleksji (oddział warszawski): www.bpp.com.pl/ptd/index.htm (obszerne opracowanie na temat dysleksji) Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej : http://www.cmppp.edu.pl/ (tu też księgarnia internetowa) Ministerstwo Edukacji Narodowej: www.men.waw.pl/prawo/rozp_91 (dotyczy oceniania dyslektyków) Eduseek: http://eduseek.ids.pl/nauczyciel/porady_i_wskazowki/psychologiczne/dyslekcja/index.php (zawiera obszerne opracowanie dla nauczycieli) Kartoteka programów komputerowych przydatnych w terapii dzieci dyslektycznych: http://www.terapiapedagogiczna.republika.pl/ Ciekawy artykuł o dysleksji: www.wiedzaizycie.pl/960639.htm wstecz