Centrum Dokumentacji Europejskiej Biblioteka Uniwersytecka Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztynie   Magdalena Malanowicz Czerwiec 2010 r.

Centra Dokumentacji Europejskiej (European Documentation Centres) tworzone są przy uczelniach wyższych, przede wszystkim przy uniwersytetach, które promują w programach swoich studiów wiedzę o Unii Europejskiej lub posiadają wyodrębnione studia europejskie.

Centra Dokumentacji Europejskiej w zależności od tego, czy otrzymują wszystkie materiały Wspólnot Europejskich, czy tylko pewien ich wybór mają status: ośrodka „pełnego” (full of EDC); otrzymują komplet wydawnictw, ośrodka wyspecjalizowanego (specialized of EDC); otrzymują publikacje odnoszące się do określonych dziedzin.

Centra Dokumentacji Europejskiej tworzone są na podstawie umowy między Komisją Europejską (Dyrektoriat Generalny ds. Edukacji i Kultury), a ośrodkiem akademickim przyjmujących CDE. Podlegają więc z jednej strony uczelni macierzystej, z drugiej Przedstawicielstwu Komisji Europejskiej w Polsce. Na mocy tej umowy przyznawany jest bezpłatny egzemplarz obowiązkowy Biura Oficjalnych Wydawnictw Wspólnot Europejskich mieszczący się w Luksemburgu.

Na egzemplarz obowiązkowy składają się dokumenty, raporty, materiały robocze, monografie, periodyki, broszury i inne źródła informacji o prawie i politykach wspólnoty. Są to nie tylko publikacje UE, ale także materiały wydawane przez organizacje i instytucje europejskie, jak np. Europejska Fundacja ds. Poprawy Warunków Życia i Pracy, czy Europejska Agencja Ochrony Środowiska.

Dokumenty mają w większości formę drukowaną, chociaż w ostatnich latach pojawia się coraz więcej materiałów w wersji elektronicznej. Ośrodki polskie otrzymują egzemplarz obowiązkowy w jednym z wybranych przez siebie języków unijnych. Zazwyczaj jest to język angielski. Kolegium Europejskie w Natolinie, jako jedyny ośrodek w Polsce posiada 3 wersje językowe dokumentów.

Większość ośrodków gromadzi ponadto polskie i zagraniczne publikacje dotyczące UE oraz procesu integracyjnego. Są to publikacje autorów krajowych, zagranicznych, jak również polskich i zagranicznych instytucji związanych z procesem integracji lub wydawnictw organizacji międzynarodowych: Rady Europy, ONZ, Helsińska Fundacja Praw Człowieka.

Pierwsze Centrum Dokumentacji Europejskiej powstało w 1963 roku Pierwsze Centrum Dokumentacji Europejskiej powstało w 1963 roku. Pod koniec lat 80-tych Komisja Europejska zainicjowała tworzenie CDE w krajach Europy Centralnej i Wschodniej, w tym również w Polsce. Pierwsze CDE w Polsce zostało utworzone w 1989 r. przy Centrum Studiów Europejskich Uniwersytetu Łódzkiego. Obecnie działa około 500 CDE na całym świecie, z czego ponad 300 w państwach członkowskich UE.

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych w Warszawie jest ośrodkiem, który najwcześniej w Polsce zaczął otrzymywać materiały wspólnotowe. Materiały te otrzymywał na długo przed 1989 rokiem. Ośrodek ten bardzo często jest wymieniany wśród polskich ośrodków CDE ze względu na księgozbiór. Niestety Instytut nie zawarł stosownej formuły z Komisją Europejską.

Centra Dokumentacji Europejskiej na świecie:   Stolice państw europejskich: •Madryt 8 centrów, • Paryż 9 centrów, • Londyn 4 centra, • Warszawa 4 centra. Poza Europą: • Japonia 19 centrów, • Kanada 19 centrów, • Chiny 6 centrów, • Australia 4 centra, • Stany Zjednoczone – centra w każdym stanie USA.

Najmłodszym ośrodkiem w Polsce jest CDE przy Wyższej Szkole Gospodarki w Bydgoszczy oraz Centrum przy Bibliotece Uniwersytetu w Białymstoku.   Obecnie Uniwersytet Rzeszowski prowadzi prace przygotowawcze nad utworzeniem CDE. W Polsce funkcjonuje obecnie 17 Centrów Dokumentacji Europejskiej.

Centrum Dokumentacji Europejskiej w Olsztynie powstało w 1998 roku i zostało umiejscowione przy Bibliotece Głównej Akademii Rolniczo – Technicznej w Olsztynie. Ośrodek otrzymał status „full of EDC” i od tego momentu zaczęły napływać ksiązki, czasopisma i CD-ROMy. 

Podstawę księgozbioru tworzył wtedy dorobek prawny Wspólnot Europejskich określany często terminem "acquis communautaire".  Składa się nań: prawodawstwo pierwotne i wtórne, zasady prawne i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji. CDE otrzymało również bezpłatny dostęp do komercyjnej bazy Celex.

CELEX (Communitatis Europeae Lex) : to międzyinstytucjonalny, automatyczny i wielojęzyczny system dokumentacyjny prawa wspólnotowego. Od 1 listopada 2004 r. dane bazy CELEX zostały włączone do bazy EUR-Lex, która funkcjonuje do chwili obecnej.

Bazy Danych On-Line w Centrum Dokumentacji Europejskiej Wybrane systemy bezpośredniego dostępu do dokumentów UE: EUR-LEX – (http://eur-lex.europa.eu/) to  podstawowy system informacji o prawie Unii Europejskiej zawierający teksty traktatów, całą legislację, elektroniczną wersję Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, dokumenty procesu legislacyjnego oraz orzecznictwo.

PRELEX (http://ec. europa. eu/prelex/apcnet. cfm PRELEX (http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=pl) (Monitorowanie procesu decyzyjnego między instytucjami UE) - ogólnie dostępna baza informująca o procesie decyzyjnym oraz jego realizacji pomiędzy Komisją Europejska, a innymi instytucjami europejskimi. Aktualizowana na bieżąco, a dane w niej przechowywane sięgają roku 1976. Udostępniane są decyzje instytucji UE, komunikaty z posiedzeń Komisji, teksty dokumentów Parlamentu Europejskiego, a także fragmenty artykułów prasowych.

Obserwatorium Legislacyjne (The Legislative Observatory: http://www Obserwatorium Legislacyjne (The Legislative Observatory: http://www.europarl.europa.eu/oeil/) pełni ważną rolę w informowaniu o przebiegu procesu decyzyjnego. System stanowi duże osiągnięcie informacyjne, ponieważ odbiega od standardowego opisu działalności jednej instytucji, prezentując informacje o wielu instytucjach jednocześnie.

E - Step – Elektroniczny System Transpozycji Prawa Europejskiego (http://e-step.pl) - to źródło wiedzy o aktach prawa Unii Europejskiej oraz sposobie i stanie ich wdrożenia do prawa polskiego.

Centra Dokumentacji Europejskiej w Polsce: Centrum Dokumentacji Europejskiej –Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie http://kangur.ae.krakow.pl/biblioteka/cde/ Centrum Dokumentacji Europejskiej – Biblioteka Depozytowa Wspólnot Europejskich przy Centrum Informacji Europejskiej MSZ w Warszawie http://bdwe.ukie.gov.pl/www/bdwe.nsf/main?open Centrum Dokumentacji Europejskiej – Biblioteka Śląska w Katowicach http://www.bs.katowice.pl/obibliotece/czytelnie/czyt_cde.po.php

Centrum Dokumentacji Europejskiej – Biblioteka Uniwersytecka w Białymstoku http://bg.uwb.edu.pl/cde/ – Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego http://www.ce.uw.edu.pl/informacja/biblioteka.htm Centrum Dokumentacji Europejskiej – Instytut Europejski w Łodzi http://www.ie.lodz.pl/index.asp?s=cde

Centrum Dokumentacji Europejskiej – Kolegium Europejskie Natolin http://www.library.coleurop.pl/edc.htm Centrum Dokumentacji Europejskiej – Ośrodek Badań i Dokumentacji UE przy Uniwersytecie Wrocławskim http://prawo.uni.wroc.pl/jednostki/070505 Centrum Dokumentacji Europejskiej – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie http://www.sgh.waw.pl/ogolnouczelniane/biblioteka/informacje_ogolne/cde/

Centrum Dokumentacji Europejskiej – Uniwersytet Gdański (Wydział Ekonomiczny) http://ekonom.univ.gda.pl/wydzial/index.html?xa=cde Centrum Dokumentacji Europejskiej – Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie http://www.bg.umcs.lublin.pl/nowa/centrum_eu.php Centrum Dokumentacji Europejskiej – Uniwersytet Opolski (Wydział Prawa i Administracji) http://www.edc.uni.opole.pl/

Centrum Dokumentacji Europejskiej – Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztynie http://jet.uwm.edu.pl/cde/index.php Centrum Dokumentacji Europejskiej – Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy http://www.cde.wsg.byd.pl/ Centrum Dokumentacji Europejskiej, Norm i Patentów – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu http://www.bu.uni.torun.pl/cdeis.html

Centrum Dokumentacji i Badań Europejskich – Akademia Ekonomiczna w Poznaniu http://www.ae.poznan.pl/pages/i/1/1207.php Centrum Informacji i Dokumentacji Europejskiej – Uniwersytet Szczeciński http://cide.univ.szczecin.pl/

Zadania Centrum Dokumentacji Europejskiej: dostarczanie informacji o Unii Europejskiej środowiskom akademickim (studentom i pracownikom naukowym), ale także społeczności nieakademickiej w danym regionie, udostępnianie książek, czasopism i innych materiałów na temat UE, wyszukiwanie aktów prawnych i innych dokumentów UE, pomoc w znalezieniu literatury na temat integracji europejskiej, doradzanie, jak szukać informacji na stronach internetowych i w bazach danych o tematyce unijnej.

Przykład tematu opracowanego w CDE : Polska prezydencja w Radzie UE i jej wpływ na promowanie polityki wschodniej UE.                                                                                      BIBLIOGRAFIA: Dokumenty: 1. Communication form the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions concerning the European Union Strategy for the Baltic Sea Region, COM(2009) 248 final.  (http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/communic/baltic/com_baltic_en.pdf)

2. Communication from the Commission: European Neighbourhood Policy - Strategy Paper, COM(2004)373. (http://ec.europa.eu/world/enp/pdf/strategy/strategy_paper_en.pdf) 3. Komunikat Komisji Europejskie: Partnerstwo wschodnie, KOM(2008)823.  (http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2008:0823:FIN:PL:PDF) 4. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, Propozycja Polsko Szwedzka – Partnerstwo Wschodnie. (http://www.msz.gov.pl/Propozycja,Polsko-Szwedzka,19890.html)

Publikacje książkowe: 1. Hinc A. , Sadowska M. , Świeboda P Publikacje książkowe: 1. Hinc A., Sadowska M., Świeboda P. The European Union and its neighbourhood in a changing world. Defining a new strategic relationship with the eastern and Southern neighbours. Warsaw: Centre for European Strategy, 2008. 2. Kaczyński P., Kurpas S. Moving Europe Forward – Programming the Polish Presidency 2011. Bruksela:  Centre for European Policy Studies, 2008. 3. Pełczyńska-Nałęcz K., Kaczmarski M. Polityka wschodnia UE i rola Polski w jej kształtowaniu po rozszerzeniu w 2004 r.Warszawa: Ośrodek Studiów Wschodnich, 2009. 4. Wojna B., Gniazdowski M. [et. al.]. Partnerstwo Wschodnie – raport otwarcia. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2009.

5. Białoruś, Mołdawia i Ukraina: wobec wyzwań współczesnego świata .Red. Tomasz Kapuśniak, Krzysztof Fedorowicz, Michał Gołoś. Lublin : Instytut Europy Środkowo-Wschodniej ; Chełm: Wyższa Szkoła Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej, 2009. 6. Białoruś w stosunkach międzynarodowych.. Red. I.Topolski. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2009. 7.  Wschód w globalnej i regionalnej polityce międzynarodowej. Red. Adam Bartnicki, Elżbieta Kużelewska. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009.

Czasopisma   1. Mroczek W.: Eksport Unii Europejskiej do Rosji. „Wspólnoty Europejskie” 2010, nr 1, s.4 -8. 2. Konończuk W.: Stosunki UE – Rosja przed rozpoczęciem negocjacji w sprawie nowego układu o partnerstwie i współpracy. „Wspólnoty Europejskie” 2007, nr 1, s. 9 -14.

Strony WWW   Europa - instytucje i inne organy UE http://europa.eu/institutions/inst/council/index_pl.htm#presidency Polska prezydencja w Radzie UE http://www.prezydencjaue.gov.pl/archiwum/257-z-team-europe-o-prezydencji Unia Europejska w Polsce http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100429_wec_prezydencja_pl.htm

Baza CORDIS http://cordis.europa.eu/fetch?CALLER=PL_NEWS_PRES   Portal UE: stosunki zewnętrzne http://europa.eu/pol/ext/index_pl.htm Unia Europejska wobec Rosji http://csm.org.pl/fileadmin/files/Biblioteka_CSM/Raporty_i_analizy/2008/Marcin_Kaczmarski_Eugeniusz_Smolar_UE_wobec_Rosji_2004-.pdf

Centra Dokumentacji Europejskiej uczestniczą w krajowych, międzynarodowych spotkaniach i warsztatach, organizują seminaria i konferencje, biorą udział w europejskich programach. Przykładem może być realizacja własnych projektów dotyczących informowania społeczeństwa o UE i procesie integracji. Nasz ośrodek uczestniczył w 2 projektach.

Projekt I promocja integracji europejskiej: „Europa bliżej Ciebie. Program Pl 9707 Phare – Integracja Europejska” (maj – październik 2000). Zakup 300 książek dla CDE, 3 komputerów i oprogramowania do tworzenia stron internetowych. Opracowanie „Informatora – Centrum Dokumentacji Europejskiej UWM, Olsztyn 2000” (M.Malanowicz) oraz tekstu do tworzonej strony internetowej CDE.

Projekt II: koordynowany przez dr. Benona Gazińskiego „Unia Europejska. Retrospektywy i perspektywy” w ramach projektu Europejskiego Centrum Doskonałości im. J. Monneta (2007- 2012). Przygotowanie informatora oraz wykłady dla studentów.

W 1999 roku Centra Dokumentacji Europejskiej w Polsce utworzyły pierwszą elektroniczną grupę dyskusyjna dla polskich bibliotekarzy i innych osób zajmujących się dostarczaniem informacji o UE. Dwa razy do roku organizowane są spotkania robocze, konferencje lub warsztaty dla całej sieci CDE w Polsce.

Księgozbiór CDE jest podzielony według specjalnej klasyfikacji opracowanej przez głównego wydawcę i dystrybutora publikacji: Dział ogólny – zagadnienia instytucjonalne Unia Celna - polityka handlowa Rolnictwo, Leśnictwo, Rybołówstwo Zatrudnienie, Praca Zagadnienia Socjalne Prawo i Procedury Prawne

Transport Przedsiębiorstwa i Konkurencja Finanse Zagadnienia Ekonomiczne Stosunki Zagraniczne Energia Polityka Regionalna Środowisko Badania Naukowo-Techniczne Informacja, Edukacja, Kultura Statystyka

W 2000 roku została utworzona strona WWW dla Centrum Dokumentacji Europejskiej UWM http://www.cde.uwm.edu.pl Strona podzielona jest na: Aktualności: informacje o konferencjach, spotkaniach, konkursach odbywających się w Polsce i w Europie dotyczących problematyki UE, oferty staży i praktyk w instytucjach europejskich, bieżące informacje o funkcjonowaniu Unii i jej instytucjach.

Informacje o Centrum: zasady korzystania ze zbiorów, podział księgozbioru, wymienione są Centra Dokumentacji Europejskiej w Polsce, Informacje o zasobach: klasyfikacja księgozbioru, wykaz baz danych on-line i na CD-ROMach, wykaz czasopism polskich i zagranicznych dostępnych w CDE, elektroniczna wersja Biuletynu Informacyjnego Warmia, Mazury i Unia Europejska, komunikaty Komisji Europejskiej.

Unia Europejska w Internecie (adresy WWW): podstawowe informacje o Unii Europejskiej oraz kraju obecnie sprawującego prezydencję w UE (główny portal UE http://europa.eu), adresy WWW instytucji oraz organizacji i agencji wspólnotowych, serwisy zagraniczne i polskie, adresy WWW poszczególnych dokumentów, książek, czasopism, a także bazy danych on-line, integracja europejska na polskich stronach WWW: (adresy instytucji, projektów, organizacji pozarządowych).

W 2005 roku w krajach Unii Europejskiej rozpoczęła działalność sieć informacyjna Europe Direct zarządzania przez Komisje Europejską. W jej skład wchodzą Centra Dokumentacji Europejskiej i Punkty Informacyjne Europe Direct. Dzwoniąc pod bezpłatny numer: 00 800 6 7 8 9 10 można się połączyć ze specjalną infolinią, której pracownicy odpowiadają na pytania dotyczące UE. Punkt Informacyjny Europe Direct Warmia i Mazury w Olsztynie mieści się przy Warmińsko - Mazurskiej Izbie Rolniczej. Ośrodek ten prowadzi usługi informacyjne dla wszystkich mieszkańców województwa warmińsko - mazurskiego.

Współpraca Centrum Dokumentacji Europejskiej UWM z innymi instytucjami i organizacjami w zakresie propagowania wiedzy o UE w regionie i w Polsce: W ramach sieci Europe Direct współpraca z Centrami Dokumentacji Europejskiej w Polsce, Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce, Centrum Informacji Europejskiej MSZ, Biurem Współpracy z Zagranica UWM, Szkolnymi Klubami Europejskimi w Olsztynie, Urzędem Marszałkowskim w Olsztynie: Departamentamentem Integracji Europejskiej, Centrum Doskonałości im. J. Monneta - UWM  w  Olsztynie,  

Akademickim Stowarzyszeniem Propagatorów Prawa i Edukacji Europejskiej „Wspólna Europa”, Biblioteką Miejską i Wojewódzką. Urzędami administracji centralnej i państwowej, Samorządami, urzędami pracy, agencjami (rolną i rozwoju przedsiębiorczości), Ośrodkami Enterprise Europe, Instytutem Europejskim w Łodzi, Centrum Informacji i Dokumentacji FAPA, Biblioteką Sejmową, Biurem Informacyjnym Parlamentu Europejskiego w Warszawie.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ