Wyniki badania „Instytucje wobec potrzeb ludzi starszych” Województwo Kujawsko - Pomorskie Iwona Wełnicka Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu

Przeprowadzenie badania na zlecenie IRSS badanie przeprowadzili pracownicy Działu Analiz i Programowania Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu badanie przeprowadzono w okresie od 1 do 30 czerwca br. ankietę drogą elektroniczną rozesłano do 144 ośrodków pomocy społecznej zwrot wypełnionych ankiet wynosił 83,3% (120 ośrodków)

Zagadnienia badawcze Sytuacja bytowa osób starszych - mieszkalnictwo Zdrowie i sprawność fizyczna Usługi związane z opieką, pomocą w podstawowych czynnościach życiowych Opieka długoterminowa i hospicyjna Pomoc instytucjonalna Wsparcie psychologiczne, sytuacje kryzysowe Poczucie bezpieczeństwa Rekreacja, rozwój zainteresowań Wzmacnianie potencjału osób starszych w celu rozwoju osobowego, aktywności i samorealizacji najstarszego pokolenia Wykorzystanie potencjału oraz doświadczenia osób starszych w życiu społeczności, integracja społeczna i międzypokoleniowa Wzmacnianie potencjału otoczenia ludzi starszych służącego rozwojowi osobowemu, aktywności i samorealizacji

Wyniki badania „Instytucje wobec potrzeb ludzi starszych” - wybrane elementy

Sytuacja bytowa osób starszych - mieszkalnictwo Na podstawie wiedzy pracowników OPS w województwie kujawsko-pomorskim realizowanych jest niewiele form wsparcia udzielanego osobom starszym w zakresie mieszkalnictwa. Jedyne wskazania dotyczyły istnienia lokali komunalnych (10% ankietowanych gmin) oraz organizowania pomocy w przeprowadzaniu remontów w mieszkaniach (w ponad 30% gmin). Jak obrazuje poniższy wykres największe potrzeby występują w zakresie: lokali komunalnych, mieszkań chronionych i budownictwa socjalnego. Mieszkalnictwo dla osób starszych - potrzeby

Zdrowie i sprawność fizyczna W blisko 60% gmin nie są prowadzone działania z zakresu rehabilitacji osób starszych, brak również wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego. Warto podkreślić dużą potrzebę (ponad 70% wskazań) objęcia osób starszych tym rodzajem pomocy i wsparcia. Blok tematyczny dotyczący profilaktyki i promocji zdrowia był problematyczny dla osób wypełniających ankietę, ponieważ związany był z zagadnieniami, o których pracownicy OPS nie posiadają wystarczająco wszechstronnej wiedzy ( spora liczba wskazań „trudno powiedzieć”). Blisko 70% wskazań dotyczyło potrzeby realizacji działań dotyczących promocji zdrowia wśród seniorów m. in. poprzez organizowanie profilaktyki w formie badań i szczepień (wskazane w ok. 40% gmin).

Usługi związane z opieką, pomocą w podstawowych czynnościach życiowych W naszym województwie zdaniem pracowników OPS zakres realizacji usług związanych z opieką, pomocą w podstawowych czynnościach życiowych, odpowiada występującym potrzebom. Jedynie zakres świadczenia usług fryzjersko-kosmetycznych jest niewystarczający.

Opieka długoterminowa i hospicyjna W zdecydowanej większości gmin nie funkcjonują hospicja stacjonarne, domowe, zakłady opiekuńczo-lecznicze. Najwięcej wskazań dotyczyło potrzeby organizowania opieki paliatywnej realizowanej w domu osoby chorej (hospicja domowe). Wsparcie dla opiekunów chorych terminalnie osób starszych jest udzielane w bardzo znikomym stopniu (ok.10% wskazań), mimo istniejących potrzeb (80% wskazań) na udzielanie takiej formy pomocy.

Pomoc instytucjonalna Potrzeby w zakresie działań instytucjonalnych Najczęściej realizowanymi działaniami na rzecz osób starszych są: - domy pomocy społecznej z miejscami dla osób starszych (15% gmin) - domy pomocy społecznej dla osób starszych (13% gmin). Najbardziej potrzebnym działaniem w zakresie pomocy instytucjonalnej są - domy dziennego pobytu dla osób starszych (62% gmin). W regionie dominuje pomoc instytucjonalna całodobowa, natomiast braki występują w zakresie pomocy instytucjonalnej dziennej – dotyczą one głównie DDPS.

Wsparcie psychologiczne, sytuacje kryzysowe Potrzeby w zakresie działań wspierających Najczęściej realizowanymi formami wsparcia na rzecz osób starszych są: - mediacje w sprawach konfliktów międzypokoleniowych w rodzinie z osobą starszą (33% gmin) - poradnictwo i pomoc dla osób starszych uzależnionych od alkoholu, narkotyków oraz członków ich rodzin (zespół współuzleżnienia) (32% gmin), - pomoc kryzysowa dla osób starszych oraz członków i ich rodzin/opiekunów (27% gmin). Najbardziej potrzebne działania to: poradnictwo psychologiczne (56% gmin); poradnictwo służące przygotowaniu osób starszych do życia z choroba i/lub niepełnosprawnością (55% gmin); - mediacje w sprawach konfliktów międzypokoleniowych w rodzinie z osobą starszą (54% gmin). Wysoki odsetek odpowiedzi „trudno powiedzieć” może świadczyć o tym, iż na terenie naszego województwa wskazane jest prowadzenie szerszych badań dotyczących osób starszych.

Poczucie bezpieczeństwa Stan obecny w zakresie działań dot. bezpieczeństwa Potrzeby w zakresie działań dot. bezpieczeństwa Najczęściej potrzebne działania to: porady prawne dla osób starszych (60% gmin), likwidacja barier w otoczeniu fizycznym osób starszych (52% gmin) Najczęściej realizowanymi formami wsparcia na rzecz osób starszych są: - porady prawne dla osób starszych (31% gmin), - likwidacja barier w otoczeniu fizycznym osób starszych (29% gmin).

Rekreacja i rozwój zainteresowań Jak wiadomo osoby starsze dysponują czasem wolnym, który może być przeznaczony na rekreację jak również na rozwój zainteresowań. W badaniu zapytano pracowników ośrodków pomocy społecznej w jaki sposób i kto realizuje tego typu przedsięwzięcia. Najczęściej realizowanymi formami zagospodarowania czasu wolnego seniorów jest organizacja wycieczek (49%), zajęcia artystyczne (40%) oraz rękodzielnicze (40%). Również w tych obszarach występuje największe zapotrzebowanie. Najrzadziej organizuje się zawody sportowe i zajęcia językowe

Wzmacnianie potencjału osób starszych w celu rozwoju osobowego, aktywności i samorealizacji najstarszego pokolenia Stan obecny w zakresie działań dot. wzmacniania potencjału Najczęściej realizowanymi formami wsparcia na rzecz osób starszych są: - uniwersytety III wieku (10% gmin), - edukacja gerontologiczna (8% gmin) - działania edukacyjne służące zapoznawaniu osób starszych z nowoczesnymi technologiami informatycznymi i informacyjnymi (tj. Internet, komputer) (7% gmin) Najbardziej potrzebne działania - szkolenia oswajające osoby starsze z nowymi technologiami ułatwiającymi im codzienne funkcjonowanie (54% gmin); - edukacja gerontologiczna (50% gmin); - szkolenia służące poprawie przez osoby starsze higieny osobistej i zadbanego wygładu (47% gmin). Należy zauważyć, iż działania mające na celu szeroko rozumianą edukację osób starszych stanowią marginalną kwestię zainteresowań gmin naszego województwa.

Wykorzystywanie potencjału oraz doświadczenia osób starszych w życiu społeczności, integracja społeczna i międzypokoleniowa Jak widomo ludzie starsi posiadają ogromne doświadczenie mogące służyć rozwojowi życiu lokalnych społeczności. W związku z tym, zapytano respondentów jak wykorzystują potencjał seniorów. Najczęściej podejmowane są działania integrujące pokolenia w programach kulturalnych (45%) oraz w przedsięwzięciach sportowo-turystycznych (30%). Tylko w trzech przypadkach seniorzy mają swój głos doradczy w strukturze samorządowej (tj. w Barcinie, Lipnie – miasto i Strzelnie). Najczęściej zgłaszane potrzeby dotyczą rozwoju wolontariatu na rzecz osób starszych oraz działań integrujących pokolenia. Jak obrazuje powyższy wykres, potencjał ludzi starszych jest wykorzystywany w niewielkim stopniu.

Wzmacnianie potencjału otoczenia ludzi starszych służącego rozwojowi osobowemu, aktywności i samorealizacji najstarszego pokolenia W celu aktywizacji najstarszego pokolenia należy wzmacniać i edukować otoczenie ludzi starszych. Najczęściej wskazywanym działaniem wzmacniającym potencjał osób zajmujących się opieką i pracą na rzecz ludzi starszych są szkolenia dla pracowników socjalnych z zakresu problematyki starości (39%) Inne działania są realizowane w nikłym stopniu lub w ogóle nie są realizowane. Ośrodki pomocy społecznej zgłaszały, iż istnieje potrzeba realizacji szkoleń dla pracowników socjalnych oraz osób zajmujących się seniorami.

Wnioski z badania W województwie kujawsko-pomorskim największe braki występują w zakresie: budownictwa socjalnego, mieszkań chronionych i lokali komunalnych dla osób starszych; Istnieje duża potrzeba objęcia działaniami rehabilitacyjnymi osób starszych (w tym również tworzenia wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego); Pomimo znacznych potrzeb w zakresie wsparcia opiekunów osób chorych terminalnie (osób starszych), w naszym województwie ww. pomoc udzielana jest w znikomym stopniu; W regionie dominuje pomoc instytucjonalna całodobowa, natomiast braki występują w zakresie pomocy instytucjonalnej dziennej – dotyczą one głównie DDPS; Wysoki odsetek odpowiedzi „trudno powiedzieć” może świadczyć o tym, iż na terenie naszego województwa wskazane jest prowadzenie szerszych badań dotyczących osób starszych; W niewielkim stopniu w naszym województwie prowadzone są działania edukacyjne dla osób starszych; Doświadczenie oraz potencjał osób starszych w niewielkim stopniu jest wykorzystywany w życiu społeczności lokalnych; Istnieje potrzeba kontynuowania szkoleń dla pracowników socjalnych oraz osób zajmujących się seniorami.

Dziękuję za uwagę Iwona Wełnicka Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu ul. Słowackiego 114 87-100 Toruń tel.: (056) 657-14-72 e-mail.: ropsda@ropstorun.home.pl