Współpraca jako determinanta konkurencyjności przedsiębiorstw Współpraca jako determinanta konkurencyjności przedsiębiorstw. Wzmacnianie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych

Więzi regionalne - jakiekolwiek zachowania, postawy, inicjatywy poszczególnych osób, poszczególnych grup organizacji sprzyjające wzmacnianiu efektu synergicznej współpracy między różnymi organizacjami w celu podnoszenia ich konkurencyjności i konkurencyjności regionu. Źródło: Opracowanie własne definicji

Schemat lokalnej sieci kanałów przekazu Jednostka lokalna firmy globalnej Lokalne firma usługowa Lokalny kooperant Lokalna Izba Przemysłowo-Handlowa Lokalna Firma Doradcza Jednostka Samorządu Terytorialnego Kanały wymiany towarów i usług materialnych Kanały informacji i usług niematerialnych Lokalna firma produkcyjna Szkoła Źródło: Z. Olesiński, Wpływ innowacyjności na restrukturyzację przedsiębiorstw w sieciach globalnych i lokalnych, w: R. Borowiecki, A. Jaki (red.) Potencjał restrukturyzacji w warunkach globalizacji i nowej gospodarki, Kraków 2007, s. 554

Więź o charakterze wrogim

WIĘŹ O CHARAKTERZE RYWALIZACJI. Synergia

WIĘŹ O CHARAKTERZE NATURALNYM

WIĘŹ O CHARAKTERZE PRZYJAZNYM Synergia

WIĘŹ O CHARAKTERZE PARTNERSKIM Synergia

Grono regionalne - jest to znajdująca się w geograficznym sąsiedztwie grupa przedsiębiorstw i powiązanych z nimi instytucji zajmujących się określoną dziedziną, połączona podobieństwami i wzajemnie się uzupełniająca. Geograficzny zasięg grona może obejmować jedno miasto lub stan, cały kraj, a nawet grupę sąsiednich krajów. Grona mają rozmaite postaci w zależności od ich głębi i warafinowania jednakże większość z nich obejmuje firmy produkujące wyroby finalne lub usługowe, instytucje finansowe oraz firmy w pokrewnych sektorach. W skład gron często wchodzą firmy zaliczające się do sektorów w dalszej części łańcucha wartości (tu kanały dystrybucji albo klienci), producenci kompletnych wyrobów, jednostki tworzące wyspecjalizowaną infrastrukturę, instytucje rządowe i pozarządowe zapewniające specyficzne szkolenie, oświatę, informacje, jednostki szkolenia zawodowego oraz agencje moralizujące. Agencje rządowe, które wywierają znaczący wpływ na dane grono mogą być uznawane za jego część. Na koniec wiele gron obejmuje stowarzyszenia branżowe i inne zbiorowe instytucje prywatne wspomagające członków grona. Źródło: Porter M., Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001, s. 248

KALIFORNIJSKIE GRONO WIN Winorośle Nawozy, środki ochrony roślin Urządzenia do zbioru winogron Technologia nawadniania Kalifornijskie grono rolnicze Agencje rządu stanowego (np. Komisja Produkcji i Ekonomiki Wina) Winnice Wytwórnie wina Organizacje oświatowe, badawcze i branżowe (np. Instytut Wina, Uniwersytet Kalifornijski w Davis, Instytuty kulinarne Public relations i reklama Etykiety Kapsle i korki Butelki Beczki Urządzenia do produkcji wina Wydawnictwa specjalistyczne (np. Wine Spectator, czasopisma branżowe) Grono turystyki Grono żywności Źródło: Na podstawie badań studentów kursu MBA Uniwersytetu Harvarda: R. Aleksander, R. Arney, N. Black, E. Frost, A. Shivananda, w: M.E. Porter, Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001, s. 251

WŁOSKIE GRONO OBUWIA SKÓRZANEGO I TOWARÓW MODNYCH Paski skórzane Obuwie sportowe Odzież skórzana Torebki skórzane Rękawiczki skórzane Grono mody tekstylnej Obuwie z tworzyw sztucznych Obuwie skórzane Obuwie turystyczne Obuwie narciarskie Buty “po nartach” Kopyta szewskie Skóry wyprawione Usługi wzornictwa Urządzenia do formowania wtryskowego Formy Modele Urządzenia grabarskie Garbarnie Maszyny do obróbki skóry Urządzenia do obróbki tworzyw sztucznych Systemy komputerowo wspomaganego projektowani obuwia Obrabiarki specjalne Urządzenie do obróbki drewna Źródło: Badania Claasa van der Lindego, 1993 w: M.E. Porter, Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001, s. 250

Świętokrzyskie Grono Budowlane Źródło: Olesiński Z., Predygier A., Identyfikacja i analiza grona na przykładzie grona budowlanego w regionie świętokrzyskim, konferencja nt.: „Rola małych i średnich przedsiębiorstw w rozwoju regionalnym Polski”, WSE, 26 kwietnia, Warszawa 2002, s.94

Grono odlewnicze

WIĘŹ O CHARAKTERZE GRONA Synergia

sieci relacji międzyorganizycyjnych koncepcja zarządzania wiedzą Zarządzanie wiedzą w sieci relacji międzyorganizacyjnych. Model podnoszenia konkurencyjności przedsiębiorstw w sieci (MPK – PS) Wiedza i innowacje Kapitał intelektualny organizacji Kapitał organizacyjny K.L. K.spol. Struktura wewnętrzna Struktura zewnętrzna zaufanie Konkurencyjność sieci relacji międzyorganizycyjnych koncepcja zarządzania wiedzą Źródło: Opracowanie własne z wykorzystaniem J. Stachowicz, Zarządzanie…, s. 172

Analiza konkurencyjności i innowacyjności badanych klastrów Klaster, bądź jego zalążek Liczba przebadanych przedsiębiorstw, instytucji otoczenia, urzędów, itp. Wskaźniki konkurencyjności Zdolność do nawiązywania relacji Zdolność do wytwarzania nowych produktów i usług Grono turystyczno - targowe, m.in. Klaster Słońce Regionu, Grono Targowe Kielce 240 1,81 1,18 Grono usług budowlanych 234 1,15 1,04 Grono odlewnicze 47 1,06 1,02 Klaster ogrodniczo – spożywczy, sadowniczy 271 1,08 0,94 Klaster medyczny 72 0,83 0,89 Inne przedsiębiorstwa 55 0,49 0,46 RAZEM 919 Źródło: Z. Olesiński, A. Sabat, Diagnoza i szczegółowa analiza stanu i potencjału konkurencyjnego kalstrów w województwie świętokrzyskim, Gazeta Wyborcza, 28 XII 2007r, Agora S.A., Kielce 2007, s. 4-5

KONKURENCYJNOŚĆ KLASTRÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO 2,99 2,19 2,08 2,02 1,72 0,5 1 1,5 2 2,5 3 Turystyczno- targowy Budowlany Odlewniczy Ogrodniczo- sadowniczy Medyczny KONKURENCYJNOŚĆ KLASTRÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Źródło: Obliczenia własne na podstawie przeprowadzonych badań.

Udział władz samorządowych (urzędów Miast i Gmin) w procesie budowy klastrów (gron) według odpowiedzi respondentów

GŁÓWNE KIERUNKI DZIAŁALNOŚCI handel hurtowy; 94; 8% handel detaliczny; 493; 45% usługi; 444; 40% działalność przetwórcza; 65; 6% zagraniczny; 13; 1%

ZATRUDNIENIE 7% 2% 64% 27% 9% 66% 23% 13% 3% 68% 16% 14% 75% 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 2003 2004 2005 2006 ZATRUDNIENIE wzrosło [%] zmalało [%] nie zmieniło się [%] organizacja nie istniała [%]

RYNEK NA JAKIM DZIAŁA FIRMA 815 100% 410 50% 252 31% 62 8% 100 200 300 400 500 600 700 800 900 rynek lokalny (miasto i powiat) rynek regionalny rynek krajowy rynek zagraniczny RYNEK NA JAKIM DZIAŁA FIRMA

Jakie są priorytety firmy na najbliższe 24 miesiące? Legenda: a) firma nie planuje żadnych zmian b) zdobycie nowych rynków zbytu/kontrahentów c)utrzymanie dotychczasowych rynków zbytu /kontrahentów d) pozyskanie wykwalifikowanej kadry e) rozwój nowej usługi, produktu, technologii f) opracowanie nowego produktu, usługi, technologii g) zmiany organizacyjne, zmierzające do usprawnienia funkcjonowania firmy h) inwestycje w maszyny urządzenia i) inwestycje w maszyny, urządzenia, sprzęt komputerowy o charakterze innowacyjnym j) skorzystanie z zewnętrznych źródeł finansowania 7% 6% 20% 24% 21% 25% 31% 48% 33% a b c d e f g h i j Jakie są priorytety firmy na najbliższe 24 miesiące?

ŹRÓDŁA REALIZACJI INNOWACJI W BADANYCH PRZEDSIĘBIORSTWACH 67% 28% 5% 11% 10% 31% 7% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% ŹRÓDŁA REALIZACJI INNOWACJI W BADANYCH PRZEDSIĘBIORSTWACH w?asne pomys?y zakup produktów od innych firm zakup licencji na produkty, technologie i us?ugi skopiowano pomys?y innej firmy wspó?praca z innym przedsi?biorstwem wykorzystano informacje ogólnodost?pne zaanga?owano specjalist? inne

PRZESZKODY WE WDRAŻANIU INNOWACJI 65% 18% 12% 6% 10% 9% 8% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% PRZESZKODY WE WDRAŻANIU INNOWACJI niedobór w?asnych ?rodków finansowych brak wyspecjalizowanej kadry pracowników brak specjalistycznego wyposa?enia trudno?ci w dost?pie do inforamcji nt. nowo?ci technicznych problemy z rozpoznaniem potrzeb firmy trudno?ci w znalezieniu partnerów do wspó?pracy trudno?ci z uzyskaniem wiarygodnych informacji nt. zewn?trznych ?róde? finansowania brak lub ograniczona pomoc ze strony regionalnych instytucji wspierania biznesu i dzia?a? innowacyjnych inne

KLUCZOWE BRANŻE WSKAZANE W DOKUMENTACH Województwo Lubelskie Podlaskie Podkarpackie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie 1 2 3 4 5 Energia odnawialna Hutnictwo metali Przemysł meblarski Informatyka Lotnictwo Budownictwo Rolnictwo Turystyka Przetwórstwo rolno-spożywcze Nauka Maszynowa Chemiczna Usługi medyczne Źródło: M. Juchnicka, Polityka rozwoju klastrów w województwach Polski Wschodniej, w: Klastry gospodarcze jako czynnik rozwoju regionu, B. Plago (red.), PWSIiP w Łomży, Łomża 2008

Przykładowe inicjatywy PRZYKŁADOWY SCHEMAT DZIAŁAŃ JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W ZAKRESIE WSPARCIA ROZWOJU KLASTRÓW Lp. Zakres działania Przykładowe inicjatywy Uwagi 1 2 3 4 1. Inicjatywy jednostek samorządu terytorialnego Wspieranie dialogu między partnerami Uchwalenie Strategii Rozwoju jednostki samorządu terytorialnego Uchwalenie Strategii Innowacji na terenie jednostki samorządu lokalnego Inicjatywa wykonania tzw. Foresightu Kształtowanie partnerstwa publiczno-prywatnego 2. Wspieranie inicjatyw przedsiębiorców Wspieranie współpracy przedsiębiorców z partnerami krajowymi i zagranicznymi Wspieranie współpracy z przedsiębiorstwami z udziałem kapitału zagranicznego Wspieranie tworzenia samorządowych organizacji przedsiębiorców 3. Wsparcie rozwoju organizacji wsparcia biznesu Tworzenie stron internetowych Udostępnianie lokali i wyposażenia dla organizacji wsparcia biznesu Tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości 4. Wsparcie inicjatyw instytucji finansowych Tworzenie samorządowych instytucji finansowych (fundusze pożyczkowe i gwarancyjne itp.) Udostępnianie lokali, wsparcie z udostępnieniem wyposażenia Monitorowanie rozwoju usług finansowych. 5. Wsparcie współpracy przedsiębiorstw z organizacjami naukowo-badawczymi Inicjowanie spotkań rektorów szkół wyższych Powoływanie zespołów ekspertów Współudział w festiwalu nauki, dni otwartych uczelni, juwenaliów, itp. Sponsorowanie studenckiego ruchu naukowego, studenckiej kultury, itp. 6. Współdziałanie z administracją rządową Zgłaszanie inicjatyw legislacyjnych Wnioski do budżetu państwa Współpraca z regulatorami (Urzędy Skarbowe, Urzędy Pracy, Inspekcja Handlowa itd.). 7. Tworzenie organizacji wsparcia rozwoju klastrów Utworzenie i wspieranie działania Centrum Klasteringu Tworzenie stanowisk pracy zajmujących się innowacyjnością i klasteringiem Źródło: Opracowanie własne

PERSPEKTYWICZNE KLASTRY POLSKI WSCHODNIEJ 4,88 6,92 8,68 5,56 5,64 3,88 5,32 4,04 5,96 7,24 4,36 5,00 6,00 3,12 5,24 5,63 8,21 4,52 7,00 4,40 4,28 5,48 3,00 6,12 6,08 8,28 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Branża drzewna w tym meblerstwo Budownictwo Energia ze źródeł odnawialnych Medycyna, zdrowie, nowoczesne usługi medyczne Nauka i szkolnictwo wyższe Nowoczesne przetwórstwo spożywcze i żywność wysokiej jakości Przemysł lotniczy Rolnictwo i ekologiczna Technologie informatyczne Turystyka

dostęp do nowszych technologii Współpraca kooperacja partnerstwo regionalne sieć współpracy regionalnej alians strategiczny współpraca transgraniczna wymiana handlowa wymiana kulturalna współpraca gospodarcza połączona z wymianą informacji, technologii, know-how, patentów wyższa rentowność i zachowanie płynności dostęp do środków finansowych UE i innych międzynarodowe kultury gospodarcze globalny rynek wyższa jakość towarów i usług

GIGANCI WSPÓŁPRACUJĄ: SIEĆ WZAJEMNYCH POWIĄZAŃ General Electric Stacje TV MSNBC i MSNBC Online Microsoft Bill Gates wystąpił w reklamach Coca-Coli Coca-Cola Gates i Grave tworzą tandem Panów Wintela Intel Współpracują nad procesem przyszłości GE i Intel pracują nad interaktywnym przekazem Integrują produkty na wyposażennia przedsięb. Miliarderzy Gates i Buffett przyjaźnią się W. Buffett zasiada w RN i ma 8% udziałów w Coca-Cola Komputery i serwery H-P kompatybilne z systemami operacyjnymi Microsoftu W samolot. Southwest tylko Coca-Cola- nie pepsi GE obsługuje silniki Hewlett-Packard Southwest Airlines Southwest funduje darmowe przeloty dzieci do Disneylandu Berkshire Hathaway W. Buffet ma 3% udziałów w Disneyu Intel pracuje z Disneyem nad produktami interaktywnymi Walt Disney Microsoft pomaga Disneyowi w usługach interaktywnych GE sponsoruje fajerwerki w Disneyu Stacja GE – NBC i Disneya – ABC mają udziały w A & E Merck Produkcja i sprzedaż leków Johnson & Johson J&J kupił licencję na wykorzystanie postaci z Disneylandu Źródło: G. Gierszewska, Zarządzanie strategiczne, WSPiZ, Warszawa 2000, s. 66

KIERUNKI I SIŁA POWIĄZAŃ W SEKTORZE AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ Źródło: Opracowanie IBnGR, Gdańsk 2002,s. 66

WSPÓŁPRACA FIRM ZE SFERĄ B+R Źródło: Opracowanie IBnGR, Gdańsk 2002, s. 62

MODEL SIECI O ZASIĘGU LOKALNYM Firma „końcówka ” Lokalna firma usługowa Lokalny kooperant Lokalna Izba Przemysłow o-Handlowa Lokalna Firma Doradcza Jednostka Samorządu Terytorialneg o Kanały wymiany towarów i usług materialnych Kanały informacji i usług niematerialnych Źródło: opracowanie własne. 32 32

MODEL SIECI O ZASIĘGU KRAJOWYM Sojusznik strategiczny rządu Organizacja globalna ONZ, WTO, MTW, BŚ Rząd Parlament Krajowa Izba Przemysło wo- Handlowa Bank Krajowy Krajowy Potentat Produkcyjny Jednostka Krajowa Korporacji Transnarodo wych Jednostka Krajowa Banku o zasięgu światowym Producent o zasięgu krajowym Źródło: opracowanie własne. 33 33

MODEL SIECI O ZASIĘGU GLOBALNYM Źródło: opracowanie własne. 34 34

MODEL WSPARCIA KONKURENCYJNOŚCI MIKROPRZEDSIĘBIORSTW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. E. Porter, Przewaga konkurencyjna...s. 74

MODEL WSPARCIA KONKURENCYJNOŚCI MIKROPRZEDSIĘBIORSTW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Organizacja wsparcia biznesu Organizacje nauki Tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości Tworzenie parków technologicznych Rozwój sfery B+R Tworzenie klimatu dla rozwoju przedsiębiorstw Obecność zdolnych dostawców Obecność konkurujących pokrewnych sektorów Kształtowanie mody, postaw i wymagań klientów Nauczanie redukcji kosztów wytwarzania Opracowanie modeli, wzorów, schematów Rozwój bezpośredniej komunikacji świata biznesu, nauki, samorządów Kształtowanie kontroli kosztów Pomiar wyników badań Tworzenie zespołów kompetencyjnych Organizowanie badań Tworzenie wiedzy i transfer wiedzy w procesie doradztwa INNOWACJE Wsparcie konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. E. Porter, Przewaga konkurencyjna...s. 74

Wsparcie konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw MODEL WSPARCIA KONKURENCYJNOŚCI MIKROPRZEDSIĘBIORSTW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Organizacje nauki Doradztwo strategiczne Rozwój sektora B+R dla mikroprzedsiębiorstw Przeprowadzenie i organizacja szkoleń zawodowych, technicznych Promocja wsparcia mikroprzedsiębiorstw w realizacji innowacji produktowych, technicznych, organizacyjnych i innych Rozwój taniej i fachowej pomocy świadczonej w ramach doradztwa dla mikroprzedsiębiorstw Wspólne generowanie wyspecjalizowanych programów nauczania Sponsorowanie wyspecjalizowanych ośrodków badawczych Organizowanie kursów nt.: zagadnień jakości zarządzania, finansów, korzystania z środków Tworzenie miejscowych organizacji sprawdzających normy jakości Organizowanie wspólnych działań marketingowych dla lokalnych mikroprzedsiębiorców Zachęcanie do działania instytucjonalnego miejscowych firm, dostawców, producentów, przyciąganie inwestycji Utrzymanie ścisłej łączności z jednostkami tworzącymi infrastrukturę STRATEGIA Wsparcie konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw JST Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. E. Porter, Przewaga konkurencyjna...s. 74

MODEL WSPARCIA KONKURENCYJNOŚCI MIKROPRZEDSIĘBIORSTW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Organizacja wsparcia biznesu Wyszukiwanie partnerów Doradztwo finansowe Doradztwo w dziedzinie pozyskiwania środków z UE Dostarczanie innowacji Przekaz innowacji Pomoc w pozyskiwaniu środków na rozwój Integrowanie środowiska biznesu, nauki, JST, promocja i reklama mikroprzedsiębiorstw, Wyszukiwanie sojuszników strategicznych, najlepszych dostawców i odbiorców Promowanie i organizowanie rozwoju kontaktów zagranicznych, krajowych, regionalnych, lokalnych dla sektora mikroprzedsiębiorstw Kontrola jakości wyrobów i usług Nauczanie sposobów redukcji kosztów wytwarzania i niskich kosztów przenoszonych na klienta Promowanie bezpośredniej dystrybucji Kształtowanie gustów i wyrafinowanego stylu nabywców Kształtowanie wyprzedzających potrzeb klientów, takich które nie pojawiają się gdzie indziej FINANSE Wsparcie konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw Mikroprzedsiębiorstwa Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. E. Porter, Przewaga konkurencyjna...s. 74

Wsparcie konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw Mikroprzedsiębiorstwa MODEL WSPARCIA KONKURENCYJNOŚCI MIKROPRZEDSIĘBIORSTW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Wsparcie konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw Mikroprzedsiębiorstwa JST Obniżenie podatków Promowanie inicjatyw innowacyjnych Wprowadzenie systemu ułatwień inwestycyjnych Kreowanie przyjaznego klimatu rozwoju mikroprzedsiębiorczości Eliminowanie przeszkód prawnych i biurokratycznych Pomoc techniczna w tworzeniu wniosków aplikacyjnych o pozyskanie środków mikroprzedsiębiorstw Ułatwienie procedury zakupu gruntów pod inwestycje Stworzenie przejrzystego systemu procedur przetargowych Wspieranie stowarzyszeń branżowych Sponsorowanie powstania niezależnych jednostek terytorialnych wspierających rozwój przedsiębiorczości i przeprowadzających certyfikację Kreowanie pozytywnego wizerunku gminy jako lidera przedsiębiorczości Pomoc lokalnym liderom przedsiębiorczości INWESTYCJE Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. E. Porter, Przewaga konkurencyjna...s. 74

Dziękuję Państwu za uwagę.