Małgorzata Jezierska Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteka Narodowa Finansowanie samorządowych bibliotek publicznych 30 maja 2009 r.

Zasady finansowania bibliotek publicznych LataKtoW jaki sposóbKogoFinansowanie pośrednie do 1975państworady narodowebiblioteki publiczne wszystkich szczebli współpraca bibliotek wszystkich szczebli bez zakłóceń kompetencyjnych – 1989/90 państwo Narodowy Fundusz Kultury rady narodowe biblioteki publiczne wszystkich szczebli współpraca bibliotek wszystkich szczebli bez zakłóceń kompetencyjnych państwo samorząd gminny inne instytucje, fundacje, stowarzyszenia... urzędy wojewódzkie urzędy gmin urząd gminy/ biblioteka biblioteki wojewódzkie biblioteki w gminnie (wiejskie, miejsko-wiejskie, miejskie) spory dotyczące współpracy bibliotek finansowanych przez samorządy i państwo – biblioteki wojewódzkie i miejskie samorządy (gminy, powiatowy, wojewódzki) państwo inne instytucje, fundacje, stowarzyszenia.. urzędy gmin, marszałkowskie, starostwa dotacje, subwencje, mecenat państwa granty, dotacje, dary, inne formy biblioteki samorządowe wszystkich szczebli spory dotyczące współpracy bibliotek finansowanych przez różne samorządy np. biblioteki powiatowe, wojewódzkie i miejskie

Finansowanie bibliotek publicznych lata /90 Źr ó dło: Kultura 1992 (GUS) LataNakłady bieżące z funduszów społecznych na kulturę i sztukę Udział % bibliotek w wydatkach Funduszu Rozwoju Kultury OgółemBudżet państwaFundusz Rozwoju Kultury w mln zł % % , ,97 12,3 (za 1983 r.) , ,7914, , ,0916,8

Regres sieci bibliotek publicznych w latach Źr ó dło: Biblioteki Publiczne w Liczbach IKiCz BN Stan sieci Ubyło 1824 biblioteki i filie ogółem – (17,7%), w tym: w miastach – 471 placówek (14,1%) na wsi – 1353 placówki (19,4%) Punkty biblioteczne – o (92,8%), w miastach – 2618 (82,5%), na wsi – o (94,4%)

Biblioteki i filie biblioteczne połączone – og ó łem Źr ó dło: Biblioteki Publiczne w Liczbach IKiCz BN (na podstawie danych GUS) LataBiblioteki i filie biblioteczne połączone – ogółem ogółemmiastowieśróżnica w ogółem do poprzedniego roku

Udział środków na kulturę w budżetach państwa i samorządów (w %) Źr ó dło: Kultura (GUS)

Wydatki publiczne na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego według źródła finansowania Źr ó dło: Kultura (GUS)

Odsetek środków przeznaczanych na biblioteki w ogółem funduszy na kulturę w budżetach państwa i samorządów Źr ó dło: Kultura (GUS)

Źródła finansowania bibliotek publicznych po 1999 roku 1. ze środków samorządowych 2. z budżetu państwa na: dofinansowanie bieżących zadań własnych związanych z prowadzeniem instytucji kultury, przejętych z dniem 1 styczna 1999 r. zadania z zakresu administracji rządowej objęte mecenatem państwa w dziedzinie kultury, wykonywane przez instytucje kultury, dla których organizatorami są jednostki samorządu terytorialnego 3. mecenat, sponsorowanie innych instytucji, fundacji, stowarzyszeń ogólnopolskich, lokalnych, zagranicznych, osób prywatnych 4. środki unijne 5. inne źródła lokalne, regionalne

Dotacja celowa z budżetu państwa w latach na dofinansowanie bieżących zadań własnych związanych z prowadzeniem od dnia 1 stycznia 1999 r. samorządowych instytucji kultury przejętych od Ministra Kultury oraz wojewodów LataWysokość dotacjiWzrost/spadek (+2,4%) (-1,2%) (-5,0%) (+4,0%) (-0,7%) Na dofinansowanie bibliotek publicznych przypadało ok. 24% całości środków

Kwoty i kryteria zakupu nowości wydawniczych z rezerwy celowej budżetu państwa LataWysokość dotacji (w zł) Forma przekazania Kryteria darprocentowy udział wydatków na zakup książek w województwach w stosunku do ogółu wydatków w 1999 r depozytliczba czytelników depozytliczba czytelników depozyto kryteriach decydowały wbp (liczba czytelników, zakup nowości wydawniczych) porozumienia z samorządami liczba czytelników porozumienia z samorządami liczba ludności, liczba czytelników, PKB na 1 mieszkańca umowy z bibliotekami liczba ludności, liczba czytelników, PKB na 1 mieszkańca (w 2006 r. dochody do dyspozycji brutto w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca)

Wydatki na zakup książek i zbiorów specjalnych (w zł) Źr ó dło: Biblioteki Publiczne w Liczbach IKiCz BN (na podstawie danych GUS)

Zakup książek w wol. na 100 mieszkańców Źr ó dło: Biblioteki Publiczne w Liczbach IKiCz BN (na podstawie danych GUS)

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizowało w 2008 roku następujące programy: 1. Promocja twórczości 2. Rozwój infrastruktury kultury i szkolnictwa artystycznego 3. Edukacja kulturalna i upowszechnianie kultury 4. Fryderyk Chopin 5. Rozwój inicjatyw lokalnych 6. Promocja kultury polskiej za granicą 7. Promocja czytelnictwa 8. Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 9. Patriotyzm jutra 10. Znaki czasu 11. Dziedzictwo kulturowe 12. Herbert

Programy MKiDN na 2009 rok: 1.Programy operacyjne Wydarzenia artystyczne Rozwój infrastruktury kultury Edukacja kulturalna i diagnoza kultury Dziedzictwo kulturowe Literatura i czytelnictwo Promocja kultury polskiej za granicą Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Fryderyk Chopin Infrastruktura bibliotek 2. Mecenat

Fundusze europejskie na lata na realizację projektów z obszaru kultury: XI Priorytet Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko - Kultura i dziedzictwo kulturowe Fundusz Wymiany Kulturalnej w ramach Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego Program Kultura ( ) Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy Europa dla Obywateli

Udział różnych źródeł w finansowaniu bibliotek publicznych Źródło: oprac. własne rodzaj źródłaodsetek MKiDN (poza zakupem nowości wydawniczych) 31,8 środki lokalne27,3 środki regionalne12,5 środki unijne14,1 fundacje9,8 budżet państwa (spoza resortu kultury)4,3

Udział poszczególnych podmiotów w budżecie ogółem w układzie wojewódzkim Źródło: oprac. własne Województwaorganizatorinny podmiot publiczny ogółemMKiDNinny samorząd ogółem94,55,43,71,2 dolnośląskie95,74,32,50,7 kujawsko-pomorskie bydgoski toruńsko-włocławski 84,6 92,4 15,4 6,0 5,5 4,5 10,0 1,5 lubelskie94,45,64,60,9 lubuskie gorzowski zielonogórski 94,7 95,1 5,3 4,9 5,2 4,0 0,0 0,3 łódzkie94,35,74,01,2 małopolskie92,67,44,40,8 mazowieckie96,63,42,30,9 opolskie96,13,93,01,0 podkarpackie91,48,66,22,5 podlaskie92,37,75,90,8 pomorskie94,75,34,00,3 śląskie95,94,13,10,7 świętokrzyskie92,97,16,30,6 warmińsko-mazurskie94,35,74,00,5 wielkopolskie94,45,33,51,9 zachodniopomorskie93,05,43,30,8

Struktura wydatków z dotacji organizatora według typu biblioteki Źródło: oprac. własne WyszczególnienieDotacja organizatora (w odsetkach) przeznaczona na: zakup zbiorów automatyzacj ę remontpłace książekzbiorów specjalnych ogółem5,00,31,82,760,2 wojewódzkie2,10,41,22,759,7 powiatowe3,80,42,03,063,3 gminne6,10,11,52,261,4

Struktura wydatków bibliotek publicznych w układzie wojewódzkim WojewództwaDotacja organizatora (w odsetkach) przeznaczona na: zakup zbiorówautomatyzacjęremontypłace książekzbiorów specjalnych ogółem5,00,31,82,760,2 dolnośląskie3,20,41,22,350,3 kujawsko-pomorskie bydgoski toruńsko-włocławski 5,0 3,4 0,1 1,3 0,9 3,3 0,7 69,6 68,1 lubelskie4,90,31,81,965,6 lubuskie gorzowski zielonogórski 5,4 5,3 0,2 0,7 0,9 2,6 2,7 2,5 57,5 61,1 łódzkie4,00,21,91,858,2 małopolskie4,20,23,21,961,9 mazowieckie6,60,62,23,757,7 opolskie4,80,32,24,160,7 podkarpackie5,40,12,02,259,6 podlaskie4,80,11,22,967,1 pomorskie5,20,12,5 61,8 śląskie4,50,31,22,462,4 świętokrzyskie4,40,31,70,966,5 warmińsko-mazurskie4,30,40,92,761,1 wielkopolskie6,30,21,53,359,8 zachodniopomorskie4,50,31,73,861,1

Średnia płaca brutto w bibliotekach publicznych w 2008 r. Źródło: oprac. własne, na postawie analiz wbp WojewództwaŚrednia płaca brutto ogółempowiatowegminne dolnośląskie kujawsko-pomorskie bydgoski toruńsko-włocławski – – – – lubelskie – – lubuskie gorzowski zielonogórski – – – łódzkie – – małopolskie – – mazowieckie – – opolskie – – podkarpackie – – podlaskie – – pomorskie – – śląskieb. d – – świętokrzyskie – – warmińsko-mazurskie – – wielkopolskie – – zachodniopomorskie – – 3 800