„Biogospodarka - konkurencyjność i zrównoważone wykorzystanie zasobów” II Kongres Nauk Rolniczych Warszawa - 5 października 2011 r. dr hab. inż. Eugeniusz K .Chyłek Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi mgr inż. Monika Rzepecka Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Biogospodarka (ang. Bio-economy) Biogospodarka to rozwój gospodarczy bazujący na zasobach odnawialnych i wiedzy. Biogospodarka obejmuje wszystkie sektory i związane z nimi usługi, które produkują, przetwarzają lub wykorzystują zasoby biologiczne występujące w każdej z możliwych form. Biogospodarka - podstawą rozwoju współczesnej i przyszłej gospodarki światowej.

Obszary wchodzące w skład biogospodarki Ochrona klimatu i środowiska Sektor energetyczny Biotechnologia Przemysł drzewny i celulozowy Światowi dostawcy żywności Przemysły chemiczny i farmaceutyczny Handel Akwakultura Hodowla zwierząt i roślin Budowa maszyn i konstrukcji Rolnictwo i leśnictwo Usługi Przemysł spożywczy

Biogospodarka - kluczowe powiązania NAUKA BIZNES ADMINISTRACJA

Budowa nowoczesnej biogospodarki Polityka innowacyjna uwarunkowania prawne, ekonomiczne, fiskalne, organizacyjne współpracy pracowników jednostek naukowych i przedsiębiorstw działających na rzecz transferu wiedzy i innowacji Sfera nauki, edukacji i badań Sfera gospodarki

Europa 2020 - to strategia inteligentnego i zrównoważonego rozwoju Cele Strategii Europa 2020 /zatrudnienie, badania, innowacje, zmiany klimatu, energia, edukacja, walka z ubóstwem/ „Unia innowacji” na 1-szym miejscu wśród 7 projektów. poprawa warunków dostępu do finansowania badań i innowacji zwiększenie znaczenia wiedzy i innowacji /przedsiębiorczość, uwzględnienie potrzeb użytkowników, określenie możliwości rynku/ Jose Manuel Barroso - marzec 2010

WPR w kierunku 2020 roku sprostać wyzwaniom: żywieniowym, środowiskowym i terytorialnym Sprawiedliwe ukształtowanie I i II filaru -koncentracja na poprawie konkurencyjności, Wsparcie wzrostu gospodarczego przyjaznego środowisku poprzez innowacje - nowe technologie, - nowe produkty, - zmiany procesów produkcyjnych, - nowe wzorce popytowe Zazielenienie gospodarki Komunikat Komisji Europejskiej z 29 września 2010 r

Czynniki kształtujące biogospodarkę Biogospodarka Zrównoważone zasoby biologiczne Stan prawny Dostępność rozwiązań innowacyjnych Kapitał ludzki Finanse i system fiskalny Doradztwo Informacja i nowoczesne komunikowania się Infrastruktura Spójność polityki naukowej z politykami gospodarczymi

Polityka proinnowacyjna na rzecz biogospodarki stymulowanie wzrostu innowacyjności, poprzez powiązanie sfery : - nauki, - edukacji z biogospodarką - badań wszystkimi sektorami, które produkują, przetwarzają lub wykorzystują zasoby biologiczne i związanymi z nimi usługami …stanowi strategiczną i ponadsektorową część polityki strukturalnej, powiązanej m.in. z PROW

Nauki wspierające biogospoedarkę Integracja wiedzy ! Nauki chemiczne Nauki biologiczne Nauki o środowisku Nauki medyczne Nauki rolnicze i o żywności Nauki społeczne i ekonomia Nauki techniczne Matematyka Informatyka Fizyka

Określenie strategicznych obszarów w ramach biogospodarki 1. Zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego i promowanie zdrowia; - zdolność do zaspokojenia potrzeb żywnościowych, - produkty i jakość przetwarzania koreluje bezpośrednio z ludzkim zdrowiem i jakością życia, - wzrost rentowności produkcji żywności,

Określenie strategicznych obszarów w ramach biogospodarki 2. Zrównoważone wykorzystywanie zasobów naturalnych; - geo-zasoby gleby, wody i bioróżnorodności (roślin, zwierząt i mikroorganizmów), - nowe rozwiązania dostosowujące technologie do zmieniających sie warunków ( w tym wykorzystanie produktów ubocznych i odpadowych) - zasoby biologiczne jako źródło surowców , energii oraz produktów (wspomagających zrównoważony rozwój gospodarczy i społeczny).

Określenie strategicznych obszarów w ramach biogospodarki 3. Innowacyjny rozwój procesów i produktów; - uzasadnienie zarówno ekonomiczne jak i surowcowe, - powiązanie w systemie decyzyjnym i gospodarczym, - optymalizacja .

Określenie strategicznych uwarunkowań w ramach biogospodarki Skuteczna integracja w systemowym podejściu do: - synchronizacji polityki gospodarczej z polityką naukową, naukowo-techniczną i polityką innowacyjną, - wsparcia finansowego, - korzystnych rozwiązań legislacyjnych, - zagwarantowanie trwałej produkcji rolniczej przy zachowaniu korzystnego stanu środowiska

Biogospodarka - uwarunkowania realizacji badań konsolidacja systemów edukacji konsolidacja struktur doradztwa konsolidacja infrastruktury badawczej konsolidacja obszarów badawczych konsolidacja najlepszych zespołów badawczych

Biogospodarka globalne Kreowanie łańcucha procesów i produktów innowacyjnych wykorzystanie zasobów odnawialnych w różnych sektorach przemysłu nośniki energii bazujące na biomasie zdrowa i bezpieczna żywność globalne bezpieczeństwo żywności zrównoważona produkcja rolnicza Z A S O B Y B I O L O G I C Z N E rośliny mikroorganizmy zwierzęta

Ekosystemy biologiczne: produkty pochodzenia zwierzęcego Biogospodarka Zastosowanie Zdrowie Ekosystemy biologiczne: rośliny/algi, enzymy, mikroorganizmy, produkty pochodzenia zwierzęcego biolekarstwa, substancje aktywne ze źródeł biologicznych Przemysł biokomponenty, enzymy, kosmetyka, Gospodarka rolna nawozy, pestycydy, dodatki żywieniowe, pasze bakterie rozkładające produkty naftowe, czyste powietrze, oczyszczalnie ścieków Środowisko

Biogospodarka w dokumentach Unii Europejskiej Wspólne Ramy Strategiczne „HORISON 2020” Komunikat Komisji Europejskiej „Europejska Strategia i Plan Działania w kierunku zrównoważonej biogospodarki do 2020 r.” Europejskie Partnerstwo Innowacyjne -European Innovation Partnerships (EIP) „Wydajność i zrównoważenie w rolnictwie” Inicjatywa Wspólnego Planowania - Joint Programming Initiatives (JPIs) „Rolnictwo, bezpieczna żywność i zmiany klimatu” „Zdrowa dieta dla zdrowego życia” „Zdrowie i produktywność mórz i oceanów” Wspólna Polityka Rolna w kierunku 2020 roku

Biogospodarka - uwarunkowania planu realizacji Program energetyki Krajowy Program Badań (KPB) Klimat High-Tech Energia Zdrowie Żywienie Krajowa Strategia Zrównoważonego Rozwoju (KSZR) Program zagospodarowania zasobów odnawialnych Program produkcji żywności Narodowy program „Biogospodarka 2020” Program ochrony bioróżnorodności Program ochrony zdrowia publicznego Program integracji dla nauki i badań

Uwarunkowania rozwoju biogospodarki w Polsce ANALIZA SWOT Mocne strony Korzyści •celowe i różnorodne badania •wysoko wykwalifikowany personel •innowacyjne podmioty • wzrost popytu na zrównoważoną produkcję wysokiej jakości żywności • zastąpienie ograniczonych zasobów kopalnianych oraz mineralnych • zmiany w rolnictwie, drobnym handlu, przemyśle i w sektorze usług • zachowanie bioróżnorodności i bazy zasobów naturalnych

Uwarunkowania rozwoju biogospodarki w Polsce ANALIZA SWOT Słabe strony Bariery • brak spójnych kompetencji w zakresie nadzoru merytorycznego i finansowania badań • brak inicjatyw, gotowości i zawodowych struktur dla transferu wiedzy • niskie wydatki na badania i rozwój • rozdrobnienie w innowacjach bazujących na biotechnologiach w tradycjonalnych sektorach • nieodpowiednie środki finansowe na tzw. przedsięwzięcia wysokiego ryzyka • za wolny transfer technologiczny • wstrzymywana gotowość odnośnie koniecznych zmian w systemie: prawnym, fiskalnym, finansowym, administracyjnym i organizacyjnym • niedostateczne wewnętrzne i trans-dycyplinarne podejście do nowych rozwiązań

Zrównoważone warunki współpracy w ramach programu „Biogospodarka” Instytucje nadzoru merytorycznego /MRiRW, MG, MZ, MŚ, PAN/ Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Biorąc pod uwagę fakt, że ponad połowa ludności 27 państw członkowskich UE mieszka na obszarach wiejskich obejmujących 90% jej terytorium ich rozwój pozostaje jednym z głównym pól oddziaływania strategii lizbońskiej, a rolnictwo i gospodarka żywnościowa są ważnym źródłem dochodów. Produkcja żywności i napojów stanowi bowiem blisko 15% łącznej produkcji dóbr w UE (ok. 800 mld Euro), zaś UE-27 jest drugim co do wielkości eksporterem żywności na świecie (eksport rolny UE przekracza 61 mld Euro). Komplementarność dwóch filarów WPR została wzmocniona przez ostatnią reformę wspólnej polityki rolnej, wprowadzającą zasady rozłączenia, wzajemnego dostosowania i modulacji (tzn. transferu funduszy z pierwszego do drugiego filaru), która jest wdrażana od 2005 roku. Zadaniem pierwszego filaru jest zapewnienie wsparcia dochodów rolników prowadzących produkcję zgodnie z potrzebami rynku (popytem rynkowym) , Drugi filar wspiera rolnictwo jako dostarczyciela dóbr publicznych, m.in.. poprzez ochronę środowiska i obszarów wiejskich, a także wspiera obszary wiejskie w ich wielofunkcyjnym rozwoju. Instytuty badawcze Jednostki Polskiej Akademii Nauk Uczelnie wyższe

Zrównoważone warunki współpracy w ramach programu „Biogospodarka” Instytucje nadzoru merytorycznego /MRiRW, MG, MZ, MŚ, PAN/ Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Rada ds. BIOGOSPODARKI Biorąc pod uwagę fakt, że ponad połowa ludności 27 państw członkowskich UE mieszka na obszarach wiejskich obejmujących 90% jej terytorium ich rozwój pozostaje jednym z głównym pól oddziaływania strategii lizbońskiej, a rolnictwo i gospodarka żywnościowa są ważnym źródłem dochodów. Produkcja żywności i napojów stanowi bowiem blisko 15% łącznej produkcji dóbr w UE (ok. 800 mld Euro), zaś UE-27 jest drugim co do wielkości eksporterem żywności na świecie (eksport rolny UE przekracza 61 mld Euro). Komplementarność dwóch filarów WPR została wzmocniona przez ostatnią reformę wspólnej polityki rolnej, wprowadzającą zasady rozłączenia, wzajemnego dostosowania i modulacji (tzn. transferu funduszy z pierwszego do drugiego filaru), która jest wdrażana od 2005 roku. Zadaniem pierwszego filaru jest zapewnienie wsparcia dochodów rolników prowadzących produkcję zgodnie z potrzebami rynku (popytem rynkowym) , Drugi filar wspiera rolnictwo jako dostarczyciela dóbr publicznych, m.in.. poprzez ochronę środowiska i obszarów wiejskich, a także wspiera obszary wiejskie w ich wielofunkcyjnym rozwoju. Instytuty badawcze Jednostki Polskiej Akademii Nauk Uczelnie wyższe

Dlaczego integracja polityk jest tak ważna Dlaczego integracja polityk jest tak ważna ?! (zaangażowanie wszystkich zainteresowanych) Wspólne cele partnerów Pozytywny wpływ na szerokie spektrum obszarów polityki, Mobilizacja środków publicznych i prywatnych Mniejsze rozproszenie inicjatyw badawczych i rozwojowych,

Proinnowacyjny charakter PROW na rzecz biogospodarki oś 1 (gospodarcza): poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego oś 2 (środowiskowa): poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich oś 3 ( społeczna): poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej

Konkluzja Realizacja programu „Biogospodarka” przyczyni się do: wzrostu innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki, wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej, aktywizacji i wzrostu przedsiębiorczości, poprawy stanu i ochrony środowiska, poprawy jakości życia.

Wsparcie badań, rozwoju i innowacji w ramach WPR WPR 2014-2020 - plan 386,9 mld € I filar WPR 281,8 mld € II filar WPR 89,9 mld € Wg J. Plewy - DG Agri -Konferencja naukowa – Bruksela 20.09 2011 r. Program szczegółowy Bezpieczeństwo żywności - 2,2 mld €; Europejski Fundusz Globalizacji - 2,4 mld €; Rezerwa kryzysowa – 3,5 mld €; Wsparcie najsłabszych – 2,5 mld € Badania i rozwój ( R&D) – 4,5 mld € Lata 2007-2013 w 7 PR - 1.935 mld €

Podsumowanie W wyniku realizacji programu „Biogospodarka” obejmującego praktycznie każdą dziedzinę funkcjonowania państwa: nastąpi dynamiczny rozwój społeczno – gospodarczy, co przyczyni się do wzrostu dobrobytu i awansu cywilizacyjnego Polski, zwiększy się ilość nowych miejsc pracy, nastąpi redukcja wielu dotkliwych kwestii społecznych i środowiskowych, wzrośnie znaczenie Polski na arenie międzynarodowej, zarówno w sferze gospodarczej jak i politycznej.

Wnioski Najważniejszymi zagadnieniami w realizacji Narodowego Programu „Biogospodarka 2020” będzie: 1. Określenie priorytetów i projektów programów badawczych zgodnych z celami polityki państwa . 2. Uwzględnienie priorytetów Narodowego Programu „Biogospodarka 2020” w strategicznych programach badań naukowych i prac rozwojowych Narodowego Centrum Badań i Rozwoju 3. Opracowanie systemu efektywnej koordynacji zapleczem naukowo - badawczym i badaniami w wyznaczonych obszarach badawczych.

Wnioski Najważniejszymi zagadnieniami w realizacji Narodowego Programu „Biogospodarka 2020” będzie: (c.d.) 4. Opracowanie propozycji zmian ustawodawczych obejmujących problematykę nauki, innowacji, transferu wiedzy, rozwiązań finansowych i fiskalnych umożliwiających skuteczną realizację wyznaczonych celów. 5. Opracowanie mechanizmów efektywnego nadzoru realizacji programu i dyscyplinowania działalności współrealizatorów założonych celów. Faktyczna i efektywna współpraca struktur administracji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz innych resortów.

Dziękujemy za uwagę Eugeniusz. Chylek@minrol. gov. pl Monika Dziękujemy za uwagę Eugeniusz.Chylek@minrol.gov.pl Monika.Rzepecka@mnisw.gov.pl