WYNIKI BADAŃ JAKO PRODUKT RYNKOWY Prof. dr hab. Andrzej Piotr Wiatrak Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego i Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Plan wystąpienia: Wstęp; Produktowe ujęcie wyników badań naukowych; Modele procesu prowadzenia badań naukowych; Etyka w wyborze badań naukowych i ich wprowadzaniu do praktyki; Podsumowanie.

1. Wstęp: Rola wyników badań w rozwoju społeczno-gospodarczym oraz w zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa. W Polsce brakuje środków na badania, które coraz w mniejszym stopniu są finansowane przez budżet państwa, a nie w pełni uczestniczą w ich wspieraniu organizacje gospodarcze. Sposób prowadzenia badań oraz ich efektywność i rentowność w gospodarce rynkowej, jako podstawa uzyskiwania środków na dalsze ich prowadzenie. Marketingowe przygotowanie sprzedaży wyników badań, ujmowanych jako produkt.

2. Produktowe ujęcie wyników badań naukowych: Na ofertę sprzedaży wyników badań i dóbr z nimi związanych składają się różne elementy, które łącznie tworzą tzw. pakiet badawczo-innowacyjny, składający się z: rdzenia produktu, produktu rzeczywistego, produktu poszerzonego. Rdzeń produktu określają główne korzyści, które są celem zakupu wyników badań i zaspokojenia potrzeb nabywców, np. ■ zwiększenie rozmiarów wytwarzanej produkcji, ■ polepszenie parametrów użytkowo-zdrowotnych wytwarzanych produktów, ■ polepszenie stanu zdrowia i poprawa zdrowotności, ■ poprawa produktywności wytwarzanej produkcji, ■ ochrona środowiska i krajobrazu itp.

CZĘŚĆI SKŁADOWE WYNIKÓW BADAŃ JAKO PRODUKTU Otoczenie produktu Rdzeń produktu – wyniki badań dostęp-ność- cena Produkt poszerzony porady pokazy Produkt rzeczywisty doradz-two publi-kacje więzi bazy danych projekty perso- nel szko-lenia techno-logie współ- praca licencje patenty procesy komuni-kacja usługi dokumentacja wyko-nastwo obsłu-ga posprzedażowy serwis pozycja i marka uczelni (instytutu)

3. Modele procesu prowadzenia badań naukowych: Modele podażowe – wyniki badań są następstwem stanu wiedzy i skłonności badaczy do szukania zmian, jak i przygotowanego warsztatu badawczego i infrastruktury badań. Osiągnięcia te pojawiają się jako efekt prowadzo-nych badań, które mogą być sprzedane jeśli znajdą nabywców. Przebieg procesu badań naukowych w modelu podażowym: Prace rozwo-jowe i wdrożeniowe Badania podsta-wowe Badania stoso-wane Mar-keting Sprze-daż

Przebieg procesu badań naukowych w modelu popytowym: B. Modele popytowe – w którym proces badawczy jest uruchamiany przez popyt na wyniki badań. Odbiorca ma postawę czynną, zgłaszając zapotrze-bowanie i oczekując zaspokojenia jego potrzeb. Podstawą funkcjonowania placówki naukowo-badawczej są badania nastawione na sprzedaż i zysk. Przebieg procesu badań naukowych w modelu popytowym: Potrzeby rynkowe Badania i prace rozwojowe Prace wdroże-niowe Sprzedaż

C. Przebieg procesu badań naukowych w modelu popytowo-podażowym: Nowe potrzeby Potrzeby społeczno-rynkowe Nowy pomysł Badania i prace rozwo-jowe Prace wdroże-niowe Marke-ting Rynek Nowe możliwo-ści ba-dawcze Stan badań, wiedzy i technologii

4. Etyka w wyborze badań naukowych i ich wprowadzaniu do praktyki Traktowanie wyników badań jako produktu rynko-wego może powodować zagrożenia zaprzestania prowadzenia tych badań, które nie są przedmiotem transakcji sprzedaży. Placówki naukowo-badawcze nakierowane tylko na odbiorców nie widzą potrzeby rozwijania innych badań. Nastawienie rynkowe badań zawęża zakres prowa-dzonych badań. Przyjęcie podażowej koncepcji badań przy wspiera-niu publicznym może powodować małe zaintereso-wanie zastosowaniem ich wyników w praktyce. Brak motywacji do rozwijania badań może wynikać z niedostatecznych środków na ich prowadzenie, bez poszukiwania nowych źródeł ich finansowania i sprzedaży wyników itp.

5. Podsumowanie: Podstawą prowadzenia badań naukowych powinno być planowanie oparte o zasady: kompleksowości, interdyscyplinarności, długofalowości, spójności, systematyczności oraz zgodności z potrzebami i praktyką. Punktem wyjścia stosowania wymienionych zasad powinna być polityka naukowa, wraz z określe-niem kierunków i sposobów wspierania badań. Wybór taki jest możliwy poprzez oparcie się na modelu popytowo-podażowym procesu badań naukowych. W badaniach – uwzględniając ograniczoność środków – należy określić hierarchię wydatków i kompleksowość wspierania określonych dziedzin, stosując zasadę mocnego uderzenia (koncentracji środków na określony kierunek, a nie rozproszenia) i stopniowego jej przenoszenia na nowe kierunki.

Dziękuję za uwagę...