Polska efektywna energetycznie Prof. dr. hab. inż. Tadeusz Skoczkowski Instytut Techniki Cieplnej Politechniki Warszawskiej Forum Polska efektywna energetycznie Katowice, 23 stycznia 2012

Rynki energii w Unii Europejskiej konieczność bycia przez UE wielkim graczem na rynkach energetycznych świata, wobec narodowego charakteru polityk energetycznych MS przyjęcie najwyższych standardów ochrony środowiska i rola światowego lidera w ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, jego załamanie oraz związana z tym chęć do bycia leaderem w technologiach niskoemisyjnych powolne, ale konsekwentne budowanie wewnętrznego rynku energii przyjęcie celu strategicznego w postaci „zrównoważonej, konkurencyjnej i bezpiecznej energii” – rewolucja przemysłowa, przyjęcie celów ilościowych „3x20” w 2020 Energy Infrastructure Package zastąpi Trans-European Networks for Energy (TEN-E) (2011) Energetyczna Mapa Drogowa UE (2012) Efektywność energetyczna jest centralnym elementem unijnej strategii Europa 2020 na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz przejścia do gospodarki opartej na efektywnym korzystaniu z zasobów. Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280

Zmiany na rynku energii w UE Unbundling własnościowy Cele polityki energetycznej Wybór zasad regulacji rynku Wzmocnienie regulacji Zmiany klimatyczne Wybór nośników i technologii energetycznych OŹE+DG Czysta, konkurencyjna i bezpieczna energia Konkurencyjność gospodarki Plan działań w zakresie energii do roku 2050: bezpieczny, konkurencyjny i niskoemisyjny sektor energetyczny może stać się rzeczywistością Bruksela, dnia 15 grudnia 2011 r Efektywność energetyczna Energetyka jądrowa Bezpieczeństwo dostaw Technologie niskoemisyjne Sieci inteligentne

„Czysta energia” Strona wytwarzania Strona popytowa Wysokosprawna CHP Czerwone certyfikaty Racjonalne użytkowanie energii Energetyka jądrowa? Białe certyfikaty Wysokosprawna CHP Zmiany w użytkowaniu Żółte certyfikaty Zasoby rozproszone Efektywność energetyczna Technologie czystego węgla Źródła rozproszone Zarządzanie stroną popytową (DSM) Magazynowanie energii Zielone certyfikaty Optymalne taryfowanie RES Czerwone certyfikaty Małe instalacje CHP

Wzrost skali i ekspansja Fazy rozwoju systemów elektroenergetycznych w Europie i najważniejsze dyrektywy mające wpływ na sektor Fazy rozwoju na poziomie narodowym Wprowadzanie elektryczności Wzrost skali i ekspansja Systemy hybrydowewe Nowa era? LCP 2001/80/WE Łamanie granic instytucjonalnych Fazy rozwoju na poziomie europejskim Tax 2003/96/WE Sieci europejskie z instytucjonalnymi granicami narodowymi Współpraca przypadkowa ETS 2003/87WE 2003/53/WE 2003/54/WE 2009/72/WE 2009/73/WE EPB 2002/91/WE IPPC 96/61/WE CHP 2004/8/WE 98/30/EC dzisiaj EuP 2006/32/WE 96/92/EC 2001/77/WE 2009/28/WE ESD 2006/32/WE 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2010/30/UWE EPB R 2010/31/WE Zielona Księga EE 2005 EEAC 2006 Pakiet klimatyczno-energetyczny 2007 EEAC 2011

Długookresowy rozwój PKB, zapotrzebowania na energię i energochłonności (sytuacja wyjściowa) dla UE-25 Skomasowany efekt pełnego wdrożenia dotychczasowych i nowych działań zmieni nasze życie codzienne i może przynieść oszczędności rzędu 1000 EUR rocznie na gospodarstwo domowe, a także poprawić konkurencyjność europejskiego przemysłu, stworzyć nawet 2 mln miejsc pracy i ograniczyć roczne emisje gazów cieplarnianych o 740 mln ton. Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280

UE nie osiągnie celu zmniejszenia zużycia energii jak zaplanowano w 2007 r. …z najnowszych szacunków Komisji wynika, że UE jest na drodze do osiągnięcia zaledwie połowy z docelowych 20 % Efektywność energetyczna należy do najbardziej opłacalnych sposobów zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń. Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280

Dyrektywy, programy i inicjatywy UE ukierunkowane na wzrost efektywności energetycznej DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków DYREKTYWA 2006/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie efektywności końcowego użytkowania energii oraz usług energetycznych DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią Dyrektywy dotyczące sprzętu AGD Program Energy Star, Program GreenLight, Zasady Zachowania – EU Stand-By Initiative, Program „Energy+” Covenant of Mayors 7. Program Ramowy RTD Inteligentna Energia Europa Potencjał ee – 27% Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE DYREKTYWA nr 2004/55/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 15 lipca 2003 w sprawie wspólnych reguł dla wewnętrznego rynku gazu naturalnego zastępująca dyrektywę 98/30/EC, OJ L 176/57 Potencjał ee – 30% Motor Challenge PEMP DYREKTYWA nr 2003/30/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie promocji wykorzystanie biopaliw i innych odnawialnych paliw w transporcie Potencjał ee – 26% DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych Potencjał ee – 25% DYREKTYWA 2004/8/UE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie promowania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na wewnętrznym rynku energii oraz wnosząca poprawki do Dyrektywy 92/42/EWG

Elementy Clean-Energy Future Powstają zasadnicze pytania dotyczące „czystej przyszłości energetycznej”: ? Gaz z łupków: Czy ta technologia zmieni światowy rynek pierwotnych nośników energii? ? Przyszły transport:  Czy wydajne baterie będą konkurować z ogniwami paliwowymi? Czy powstanie rynek pojazdów elektrycznych? ? Czyste technologie węgla:  Czy technologie CCS wielkiej skali okażą się przydatne w polityce klimatycznej? ? OZE:  Czy technologie OZE okażą się konkurencyjnie rynkowo i będą istotnym elementem rynku energii? ?  Magazynowanie energii: Czy dokonamy przełomu w tych technologiach? ?  Inteligentne sieci energetyczne: W jakim stopniu zmienią obecne systemy elektroenergetyczne? Wzrost efektywności energetycznej po stronie wytwarzania, przesyłu i popytowej

Obniżenie emisji dwutlenku węgla na świecie wg. scenariuszy IEA (2009) Źródło: Energy Outlook © OECD/IEA - 2009 2017-03-26

UE popiera efektywność energetyczną ? UE przyjęła za swój cel osiągnięcie 20 % oszczędności energii pierwotnej w 2020 r. i uczyniła go jednym z pięciu głównych celów strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Jedną z inicjatyw przewodnich strategii „Europa 2020” jest inicjatywa „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” przyjęta przez Komisję w dniu 26 stycznia 2011 r . Określono w niej efektywność energetyczną jako jeden z najważniejszych elementów służący zapewnieniu zrównoważonego wykorzystywania zasobów energetycznych. W dniu 8 marca 2011 r. Komisja przedstawiła nowy plan na rzecz efektywności energetycznej (Energy Efficiency Plan, EEP), w którym ustalono środki na rzecz osiągnięcia dalszych oszczędności w dziedzinach dostaw i wykorzystania energii. W dniu 8 marca 2011 r. Komisja przyjęła także plan działania prowadzący do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r., określając z tej perspektywy potrzebę położenia większego nacisku na efektywność energetyczną.

Na drugim miejscu pod względem potencjału znajduje się transport. Największy potencjał w zakresie oszczędności energii przedstawiają budynki. Na drugim miejscu pod względem potencjału znajduje się transport. W przemyśle kwestia efektywności energetycznej podjęta zostanie poprzez wprowadzenie wymogów dotyczących efektywności energetycznej urządzeń przemysłowych, lepsze informowanie małych i średnich przedsiębiorstw oraz dążenie do wprowadzenia audytów energetycznych i systemów zarządzania energią. SEKTOR PUBLICZNY PRZYKŁADEM DO NAŚLADOWANIA Efektywność energetyczna w wydatkach publicznych Renowacja budynków publicznych Umowy o poprawę efektywności energetycznej Efektywność energetyczna w praktyce (Covenant of Mayors) Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280

Wydajne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA NA RZECZ KONKURENCYJNOŚCI EUROPEJSKIEGO PRZEMYSŁU Wydajne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej Około 30% pierwotnego zużycia energii w UE przypada na branżę energetyczną, przede wszystkim na potrzeby przemiany energii w elektryczność i ciepło oraz ich dystrybucji. Efektywność energetyczna w sieciach elektroenergetycznych i gazowych Badania naukowe i innowacje katalizatorem opłacalnych technologii energooszczędnych w przemyśle Efektywność energetyczna jako gałąź gospodarki W niektórych państwach członkowskich wprowadzono już system zobowiązujący branżę energetyczną do oszczędności energii na szczeblu krajowym, uzyskując przy tym dobre wyniki: oszczędności końcowego zużycia energii sięgają 6% Zwiększenie konkurencyjności europejskiego przemysłu wytwórczego Około 20% pierwotnego zużycia energii w UE przypada na przemysł. To w tym sektorze zanotowano największy postęp pod względem efektywności energetycznej (zmniejszenie energochłonności o 30% na przestrzeni 20 lat). Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280

ODPOWIEDNIE WSPARCIE FINANSOWE NA SZCZEBLU KRAJOWYM I EUROPEJSKIM Należy wzmocnić bodźce rynkowe i sygnały cenowe poprzez opodatkowanie energii i emisji CO2 oraz poprzez krajowe systemy zobowiązujące przedsiębiorstwa infrastrukturalne do oszczędności energii Polityka spójności: W latach 2007-2013 planowane wsparcie z funduszy polityki spójności na rzecz inwestycji związanych z efektywnością energetyczną, kogeneracją i zarządzaniem energią wynosi około 4,4 mld EUR. Program „Inteligentna Energia dla Europy” (2007-2013) Finansowanie przez pośrednika Europejski plan naprawy gospodarczej Program ramowy w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007- 2013) Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280

OSZCZĘDNOŚCI DLA KONSUMENTÓW Propagowanie urządzeń energo- i zasobooszczędnych Nowe technologie w służbie zwiększenia świadomości konsumentów TRANSPORT Podobnie jak pozostałe sektory omówione szczegółowo w niniejszym planie, transport – na który przypada 32 % końcowego zużycia energii – przedstawia istotny potencjał w zakresie oszczędności energii. Charakteryzuje się on najwyższą dynamiką wzrostu zużycia energii i największą zależnością od paliw kopalnych. Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280

Nowa dyrektywa ESD. Projekt. Nowe elementy Władze poszczególnych krajów zostałyby zobowiązane do tego, by przy wyborze nowych budynków, zamawianiu wszelkich towarów i usług kierować się oszczędnościami energii oraz by co roku znacząco ograniczać zużycie energii w co najmniej 3 proc. budynków publicznych. Zakłady energetyczne zostałyby zobowiązane do tego, by zachęcać konsumentów do ograniczania zużycia energii: np. poprzez wymianę starych instalacji grzewczych oraz skuteczniejsze izolowanie budynków. Przemysł miałby za zadanie systematyczniej analizować energooszczędne rozwiązania, a duże przedsiębiorstwa musiałyby co trzy lata poddawać się audytom energetycznym. Źródło: Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie efektywności energetycznej oraz uchylający dyrektywy 2004/8/WE i 2006/32/WE; COM(2011) 370 wersja ostateczna z dnia 23 czerwca 2011 r.

Nowa dyrektywa ESD. Projekt. Nowe elementy Konsumenci byliby w stanie wydajniej gospodarować energią dzięki lepszemu dostępowi do informacji na temat bieżącej konsumpcji. Przemiana energetyczna byłaby monitorowana pod kątem wydajności. W razie konieczności UE proponowałaby środki korygujące, a także promowałaby skojarzoną produkcję energii cieplnej i elektrycznej. Krajowe organy regulacji energetyki byłyby zobligowane do tego, by systematycznie brać pod uwagę efektywność energetyczną, zwłaszcza w kontekście zatwierdzania środków i kosztów dostarczania energii konsumentom. Wprowadzone zostałyby systemy certyfikacji dla dostawców energii – w ten sposób zapewniony zostałby wysoki poziom obsługi technicznej. Źródło: Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie efektywności energetycznej oraz uchylający dyrektywy 2004/8/WE i 2006/32/WE; COM(2011) 370 wersja ostateczna z dnia 23 czerwca 2011 r.

Nowa dyrektywa ESD. Projekt. KTO NA TYM SKORZYSTA? Konsumenci uzyskaliby lepszy dostęp do informacji, dzięki którym mogliby wydajniej gospodarować energią i ograniczyć jej koszty. Zmniejszenie wielkości emisji gazów cieplarnianych byłoby korzystne dla środowiska naturalnego. Dzięki bardziej energooszczędnym budynkom, produktom i usługom podmioty publiczne mogłyby obniżyć wydatki na energię. Wyższe bezpieczeństwo dostaw energii oraz powstanie nowych miejsc pracy (zwłaszcza w sektorze budowlanym) wpłynęłoby pozytywnie na gospodarkę UE. KOLEJNE ETAPY Gdy propozycja Komisji zostanie przyjęta przez Parlament Europejski i Radę, państwa członkowskie UE otrzymają rok na wprowadzenie odpowiednich przepisów na szczeblu krajowym. • W 2014 r. przeprowadzona zostanie ocena dokonanych postępów, która pozwoli stwierdzić, czy UE będzie w stanie zrealizować cel w postaci ograniczenia zużycia energii o 20 proc. Do 2020 r. Jeśli okaże się to konieczne, Komisja zaproponuje wprowadzenie obowiązkowych celów w zakresie efektywności energetycznej dla poszczególnych państw członkowskich. Źródło: Co nowego w UE – mniejsze zużycie energii dzięki wyższej wydajności (EC press realise 2011)

Polityka spójności po 2013 r. Dostosowanie do strategii Europa 2020 cel: Zmiana klimatu i energia: 20%/ 20%/ 20% emisje gazów cieplarnianych energia odnawialna/wydajność energetyczna Energia będzie ważnym priorytetem inwestycje lokalne, regionalne, krajowe i europejskie potrzeba poprawy sieci energetycznej UE (brak połączeń) Wspieranie i rozszerzenie stosowania instrumentów finansowych Źródło: Mariusz Mielczarek, Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej, Konferencja "Program Infrastruktura i Środowisko na półmetku – energetyka 16 marca 2011, Warszawa.

Rynek efektywności energetycznej Najistotniejsze zagadnienia Dokładna i efektywna metoda liczenia oszczędności energii Analiza koszt/zysk potencjału efektywności energetycznej powinna uwzględniać koszty rynkowe Sposób liczenia powinien być zharmonizowany w skali kraju, ale zawsze pozostaną pewne lokalne specyficzne warunki Warunek kompromisu pomiędzy dokładnością obliczeń a kosztami weryfikacji oszczędności energii Transformacja rynku poprzez system skutecznych zachęt Podaż efektywnych energetycznie i dostępnych cenowo produktów i usług Stwarzanie warunków do dużego popytu rynkowego na towary i usługi efektywne energetycznie Regulacja rynku efektywności energetycznej: rozprzężenie dostaw energii i oszczędzania energii czy usługi zintegrowane? UE promuje systemy oszczędzania energii Dostawcy energii są najważniejszymi aktorami przy implementacji systemów oszczędzania energii Systemy certyfikacji oszczędności energii są coraz popularniejsze w MS

Środki wzrostu bezpieczeństwa energetycznego Środek wzrostu bezpieczeństwa energetycznego Realizacja na poziomie UE Realizacja w Polsce Dywersyfikacja źródeł energii Dialog z krajami producentami surowców energetycznych Dialog UE ‑ Rosja Decyzja o dywersyfikacji dostaw gazu (LNG lub import spoza Rosji rurociągami np. z Norwegii) Decyzja o budowie gazoportu Rozbudowa gazociągu Odessa-Brody (?) Poszukiwanie bezpośredniego dostępu do pól naftowych przez polskie koncerny paliwowe Eksploatacja złóż gazu łupkowego? Budowa wewnętrznego rynku energii Całkowite otwarcie rynku energii elektrycznej i gazu Znaczne zaawansowane przygotowania do liberalizacji rynku energii elektrycznej Opóźnienia w liberalizacji rynku gazu Zmiana struktury paliw pierwotnych Rosnąca rola gazu Rozwój rynku biopaliw (10% w2020 r.) Rosnąca rola biomasy Elektroenergetyka oparta na węglu (kontynuacja) Bliżej nieokreślone plany wzrostu udziału gazu Wzrost wydobycia krajowego gazu Rozwój produkcji biopaliw Wzrost efektywności energetycznej gospodarki Zielona Księga nt. efektywności energetycznej (2006) Plan realizacji potencjału efektywności energetycznej (2006) Cel zaoszczędzenia 20% energii do roku 2020 Plan zawarcia światowego porozumienia nt. efektywności energetycznej Przygotowanie krajowego planu na rzecz wzrostu efektywności energetycznej (2011) Przyjęcie celu oszczędności 9% w roku 2016 (2011) Ustawa o efektywności energetycznej (2011) Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii Cel 20% energii z OŻE do roku 2020 Cel 7.5% energii z OŹE w roku 2010 Cel 15% energii z OŹE w roku 2020 Rozwój technologii „czystego węgla” Nacisk na wzrost efektywności energetycznej technologii wytwarzania energii Rozwój technologii ograniczenia emisji CO2 oraz metod składowania CO2 Niedostateczny nacisk na wykorzystanie krajowych zasobów węgla jako rezerw strategicznych Europy Niedostateczne nakłady na rozwój technologii wykorzystujących węgiel Rozwój energetyki jądrowej Decyzja na poziomie narodowym Budowa nowych elektrowni w niektórych krajach członkowskich, plany zamknięcia w innych, powtórna dyskusja nad perspektywami w krajach, w których już w przeszłości podjęto decyzje o zamknięciu Przyjęcie ustaw o energetyce jądrowej Plan budowy pierwszej elektrowni atomowej po roku 2020 Planowane przeprowadzenia kampanii na rzecz energetyki jądrowej

Intensywność energetyczna krajów UE w roku 2007 Polska Źródło: Eurosat, 2011

Cele energetyczne UE do roku 2020: 20-20-20 Reduction of the greenhouse gas emissions by 20% compared to 1990 Energy industries are responsible for 35% of CO2 emissions. Transport comes just after with 30% of CO2 emissions.

Dynamika podstawowych wskaźników makroekonomicznych (1990=100) Zmiany wskaźnika energochłonności PKB Źródło: Efektywność wykorzystania energii w latach 1998-2009, GUS, 2011

Kierunki polityki energetycznej PEP 2030 Głównymi kierunkami polityki energetycznej Polski są: Poprawa efektywności energetycznej Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko

Realizacja polityki energetycznej Polski (do roku 2030) Polityka właścicielska Polityka Polityka regulacyjna Wola polityczna Agencje Struktura administracyjna Centralna Zasoby kadrowe Lokalna Programy wykonawcze Pełnomocnicy Prawo atomowe Dialog społeczny Prawo Prawo energetyczne (nowe) Ustawa o efektywności energetycznej Krajowe Możliwości finansowania Środki publiczne PPP UE FS Prywatne Fundusze strukturalne Banki OFE Wymiana międzynarodowa Kształcenie kadr Wiedza Ośrodki wiodące Strategiczne programy badawcze Centralne laboratoria Instalacje pilotowe

Co najpilniejsze? Strategia energetyczna roku 2050 (w tym efektywności energetycznej) Wzmocnienie organów rządowych zajmujących się klimatem i energią (MG, MŚ, URE) Powstanie rządowej niezależnej agencji ds. zrównoważonej energetyki Aktywna polityka sektora energetycznego Rozpoczęcie dialogu „władza-sektor-społeczeństwo” Szkolenia na temat efektywności energetycznej

Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku Ustawa o termomodernizacji (1998) Dyrektywa 2002/91/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów (2008) 20% zmniejszenie zużycia energii Dyrektywa 2003/87/WE z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w UE oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE 3X20% (2007) Dyrektywa 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych  Ustawa o handlu emisjami (2004) 20% energii z RES 20% redukcja CO2 DYREKTYWA nr 2001/77/WE z dnia 27 września 2001 r. w sprawie promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii elektrycznej Strategia rozwoju RES (2001) Plan na rzecz efektywności energetycznej 2011 Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE 15% RES Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku Ustawa Prawo energetyczne (1997) Dyrektywa 2004/8/WE z 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii Zaoszczędzenie 20% energii w stosunku do planowanego zużycia w 2020 r. Covenat of Mayors >20% CO2 redukcja Dyrektywa 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 2005 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię Plan działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii: sposoby wykorzystania potencjału 2006 20% zmniejszenie zużycia energii Zaoszczędzenie do końca 2016 9% zużycia energii liczone jako średnia zużycia krajowego w latach 2001-2005 Dyrektywa 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią Ustawa o efektywności energetycznej (2011) Dyrektywa 2006/32/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego użytkowania energii oraz usług energetycznych

Prawo wokół efektywności energetycznej w Polsce Czerwone Certyfikaty Kary za niespełnienie wymogów ee Wsparcie dla CHP Standardy minimalnej efektywności energetycznej Prawo Energetyczne (1997) Wsparcie dla OŹE Zielone Certyfikat Audyty energetyczne dla budownictwa Ustawa termomoderinzacyjna (1998) System szkolenia audytorów dla budownictwa Ustawa termomodernizacyjna i remontowa (2008) Premia termomodernizacyjna Ustawa o efektywności energetycznej (2011) NEEAP 1 (2007) Narodowy cel oszczędzania Wzorcowa rola sektora publicznego NEEAP 2 (2011) Szkolenie audytorów dla przemysłu System Białych Certyfikatów System monitorowania wyników Fundusz Efektywności Energetycznej (?) Krajowy Plan Działań Dotyczący Efektywności Energetycznej

Elementy rynkowe wzrostu efektywności energetycznej Stan prawa Pro-aktywnościowa regulacja sektora energetycznego Polityka podatkowa Rozwój rynku usług energetycznych (ESCO) System Handlu Emisjami (EU ETS) Postęp technologiczny Normalizacja w zakresie efektywności energetycznej Finansowanie inwestycji energooszczędnych (TPF, EPF) Pomoc publiczna Wykorzystanie przetargów publicznych Udział w międzynarodowych programach RTD Statystyka zużycia i kosztów energii

Elementy rynkowe wzrostu efektywności energetycznej Element rynkowy Realizacja w Polsce Stan prawa Prawo Energetyczne (1997). Nieskuteczne Ustawa termomodernizacyjna (1998). Dobre wyniki. Ustawa o remontach (2009). Obawa o termomodernizację. Ustawa o efektywności energetycznej (2011). Oczekiwana z nadzieją. Pro-aktywnościowa regulacja sektora energetycznego Brak działań po stronie popytowej. Nieskuteczna w zakresie obniżenia strat sieciowych. Polityka podatkowa Praktycznie niestosowana. Rozwój rynku usług energetycznych (ESCO) Bardzo słabo rozwinięty. System Handlu Emisjami (EU ETS) Słabe oddziaływanie w zakresie wzrostu efektywności energetycznej. Postęp technologiczny Słabo ukierunkowany na technologie efektywne energetycznie. Normalizacja w zakresie efektywności energetycznej Słabe oddziaływanie. Rosnące wymagania międzynarodowe. Finansowanie inwestycji energooszczędnych (TPF, EPF) Słabo funkcjonujący rynek usług bankowych. Bardzo słabo rozwinięte zaawansowane mechanizmy finansowania. Pomoc publiczna Ustawa o PPP. Słabo funkcjonująca. Wykorzystanie przetargów publicznych Niewykorzystywane. Udział w międzynarodowych programach RTD Dość dobre rezultaty Statystyka zużycia i kosztów energii Niepełne dane na temat zużycia energii Brak systemu zbierania danych o oszczędności energii na potrzeby ESD Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.

Ustawa o efektywności energetycznej. Nowe obszary działania Ustawa o efektywności energetycznej powinna stwarzać ramy prawne w zakresie: Rozwoju rynku usług energetycznych Opracowania nowych efektywnych ekonomicznie metod pomiaru i weryfikacji oszczędności energii Rozwoju systemów zarządzania energią Opracowania podstaw naukowych przeprowadzania audytów energetycznych Kształcenia, certyfikacji i akredytacji audytorów efektywności energetycznej Nowych mechanizmów finansowania inwestycji energooszczędnych Rozwoju statystyki energetycznej Prowadzenia prac RTD nad technologiami energooszczędnymi

Ustawa o ee a ESD Ustawa Wymagania ESD Przepisy ogólne Krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią  Zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej Zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej Kary pieniężne Zmiany w przepisach obowiązujących Przepisy dostosowujące i końcowe Przepisy ogólne. Cel ustawy Krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią Zapewnienie efektywności końcowego wykorzystania energii w sektorze publicznym Świadectwa efektywności energetycznej Dostęp do informacji System szkolenia i certyfikacji audytorów efektywności energetycznej Wspieranie efektywności końcowego wykorzystania energii oraz usług energetycznych Audyty energetyczne Instrument finansowe i mechanizmy finansowania Pomiary przy pomocy liczników oraz przejrzystość informacji w rachunkach zużycia energii Kary pieniężne Zmiany w przepisach obowiązujących Przepisy dostosowujące i końcowe

Ocena ustawy o ee Ustawa o efektywności energetycznej stworzy podstawy prawne do prowadzenia racjonalnej gospodarki energetycznej. Podmioty gospodarcze i społeczeństwo są nieprzygotowane do realizacji ustawy pomimo znacznego wzrostu świadomości co do potrzeby wzrostu efektywności energetycznej. Beneficjentami ustawy będą podmioty najbardziej aktywne w obszarze nowych technologii i usług energetycznych. Wdrożenie ustawy wymaga działań organizacyjnych i środków finansowych ze strony państwa. Sukces ustawy zależy również od stopnia zaangażowania podmiotów gospodarczych.

Drugi Krajowy plan dotyczący efektywności energetycznej Przegląd celów w zakresie oszczędności energii i uzyskanych oszczędności (w sektorach końcowego wykorzystania energii) Cel w zakresie oszczędności energii finalnej Oszczędności energii finalnej uzyskane i oszacowane (2016) W wartościach absolutnych (GWh) Procentowo – do średniego zużycia z lat 2001-2005 (% ) Procentowo- do średniego zużycia z lat 2001-2005 ( % ) 2010 11 878 2 41 972 7 2016 53 452 9 67 211 11 Sektor Uzyskane oszczędności energii (GWh) Sektor mieszkalnictwa (gospodarstwa domowe) 13 746 Usługi - Przemysł 18 573 Transport 9 653 Razem: 41 972 GWh Zestawienie oszczędności energii finalnej w podziale na sektory (top-down) Źródło: Drugi Krajowy plan dotyczący efektywności energetycznej, wersja z sierpnia 2011

Działania priorytetowe Działania w sektorze budownictwa Fundusz Termomodernizacyjny (kontynuacja). Działania w sektorze publicznym System zielonych inwestycji. Część 1 - zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej (nowy). Działania w sektorze przemysłu i MŚP Efektywne zarządzanie energią w celu zmniejszenia jej zużycia w przedsiębiorstwach (nowy), Program Priorytetowy Inteligentne sieci energetyczne (nowy), System zielonych inwestycji. Część 2 – Modernizacja i rozwój ciepłownictwa (nowy). Działania w sektorze transportu Systemy zarządzania ruchem i optymalizacja przewozu towarów, Wymiana floty w zakładach komunikacji miejskiej oraz promocja ekojazdy Środki w innych sektorach Program dostępu do instrumentów finansowych dla sektora MŚP (usługi). Środki horyzontalne System białych certyfikatów (nowy), Kampanie informacyjne, szkolenia i edukacja w zakresie poprawy efektywności energetycznej (kontynuacja). Źródło: Drugi Krajowy plan dotyczący efektywności energetycznej, wersja z sierpnia 2011

Proces transformacji sektora energetycznego do sektora zrównoważonego na poziomie lokalnym Zrównoważone budownictwo Badania nad terenami zurbanizowanymi Miasta Zielone zamówienia publiczne Zrównoważony transport Jakość powietrza i wody Efektywne energetycznie budynki Hałas

Zmiany cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych i przemysłu Zmiany cen gazu dla gospodarstw domowych i przemysłu Źródło: Efektywność wykorzystania energii w latach 1998-2009, GUS, 2011

Ubóstwo energetyczne Odbiorcy energii elektrycznej zalegający z opłatami w % (2008)

Potrzeba działania Akty wykonawcze do ustawy o ee Uruchomienie Systemu Białych Certyfikatów (ruszyć i zdobyć doświadczenie) Wykorzystać potencjał sektora publicznego do transformacji rynku Uczyć efektywności energetycznej Wykorzystać fundusze z SBB Uruchomić programy wsparcia dl MŚP Zbudować strukturę organizacyjną wspierającą ee