Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 – zapobieganie powstawaniu odpadów Seminarium dotyczące implementacji nowej dyrektywy ramowej o odpadach (2008/98/WE) Warszawa, 18 lutego 2011 r. Beata. B. Kłopotek Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska

Podstawa prawna Z dyrektywy 2006/12/WE o odpadach, jak i zastępującej ją dyrektywy 2008/98/WE o odpadach (tzw. dyrektywy ramowej o odpadach), wynika obowiązek przygotowania co najmniej jednego planu gospodarki odpadami obejmującego terytorium całego kraju. Zgodnie z art. 14 ust. 14 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 i Nr 203, poz. 1351) krajowy plan gospodarki odpadami powinien zostać aktualizowany nie rzadziej niż co 4 lata. 2

Podstawa prawna cd. Krajowy plan gospodarki odpadami 2010 (Kpgo 2010) został uchwalony dnia 29 grudnia 2006 r., w związku z tym w 2010 r. minął termin jego aktualizacji. W dniu 24 grudnia 2010 r. został przyjęty przez Radę Ministrów uchwałą Nr 217 (M. P. Nr 101, poz. 1183) Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 (Kpgo 2014) stanowiący aktualizację Kpgo 2010. 3

Informacje ogólne Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 został opracowany zgodnie z nową dyrektywą ramową. Plan obejmuje pełny zakres zadań koniecznych do zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpadami w kraju w sposób zapewniający ochronę środowiska, uwzględniając obecne i przyszłe możliwości i uwarunkowania ekonomiczne oraz poziom technologiczny istniejącej infrastruktury.

Informacje ogólne cd. Plan dotyczy odpadów powstających w kraju, a w szczególności: odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji, odpadów niebezpiecznych, w tym odpadów olejowych, odpadów medycznych i weterynaryjnych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, pojazdów wycofanych z eksploatacji, odpadów zawierających PCB i azbest, odpadów pozostałych, w tym odpadów opakowaniowych, komunalnych osadów ściekowych, odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, odpadów z wybranych gałęzi gospodarki, których zagospodarowania stwarza problemy, odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne, a także odpadów przywożonych na teren kraju. 5

Informacje ogólne cd. Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 zawiera: program zapobiegania powstawaniu odpadów, w odniesieniu do poszczególnych typów odpadów, którego obowiązek opracowania wynika z art. 29 nowej dyrektywy ramowej, strategię redukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji, przygotowaną na podstawie art. 5 dyrektywy 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, plan gospodarki odpadami opakowaniowymi wynikający z art. 14 dyrektywy 94/62/WE z 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.

Układ Kpgo 2014 Kpgo 2014 zawiera następujące rozdziały: Wprowadzenie, Analiza stanu gospodarki odpadami (podział na odpady komunalne, odpady niebezpieczne i odpady pozostałe), Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami, Przyjęte cele w gospodarce odpadami, Kierunki działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów i kształtowania systemu gospodarki odpadami, Harmonogram i sposób finansowania realizacji zadań, Informacja o prognozie oddziaływania na środowisko, Sposób monitoringu i oceny wdrażania planu, Streszczenie.

Stan aktualny Plan bazuje na hierarchii postępowania z odpadami i obejmuje: opis aktualnego stanu gospodarki odpadami w kraju, zawierający informacje dotyczące: zapobiegania powstawaniu odpadów, rodzajów, źródeł powstawania, ilości i jakości wytwarzanych odpadów, obowiązujący system gospodarowania poszczególnymi rodzajami odpadów, rozmieszczenia istniejących instalacji do zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, identyfikacji problemów w zakresie gospodarowania odpadami; 8

Prognozowane zmiany prognozę zmian w zakresie wytwarzania oraz rozwiązań organizacyjnych i techniczno- technologicznych gospodarowania odpadami zawierającą m.in.: - prognozę wytwarzania poszczególnych grup odpadów, - przewidywane zmiany systemu gospodarki odpadami komunalnymi poprzez przejęcie przez gminy obowiązków właścicieli nieruchomości w zakresie odbierania odpadów komunalnych, - projektowaną budowę regionalnych zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych,

Cele cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągania - m.in.: - osiągnięcie wynikających z dyrektyw poziomów zbierania, odzysku i recyklingu poszczególnych grup odpadów, - zmniejszenie ilości składowanych odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji, - przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu określonych frakcji odpadów, przynajmniej takich jak papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie min. 50% ich masy do 2020 r.; 10

Kierunki działań kierunki działań w zakresie kształtowania systemu gospodarki odpadami - m.in.: - prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania odpadów dla umożliwienia ich recyklingu, - zapewnienie odpowiedniej przepustowości instalacji do zagospodarowania odpadów, - wzrost zastosowania zarówno biologicznych, jak i termicznych metod przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych, - zapewnienie funkcjonowania składowisk ponadgminnych, - promowanie uwzględniania w fazie projektowej danego przedsięwzięcia wykorzystania odpadów, np. zastosowania popiołów i żużli do produkcji cementu, betonu i kruszyw; 11

Kierunki działań - utworzenie i zapewnienie funkcjonowania zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych Plan wyznacza ramy dla tworzenia zakładów zagospodarowania odpadów (zzo) obejmujących regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych o przepustowości wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego minimum przez 150 tys. mieszkańców, spełniające w zakresie technicznym kryteria najlepszej dostępnej techniki. W przypadku aglomeracji lub regionów obejmujących powyżej 300 tys. mieszkańców preferowaną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest ich termiczne przekształcanie. Natomiast mechaniczno-biologiczne przetwarzanie odpadów jest metodą preferowaną w regionach powyżej 150 tys. Mg; 12

Kierunki działań kierunki działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów - m.in.: - wspieranie wprowadzania niskoodpadowych technologii produkcji oraz zapewniających wykorzystanie możliwie wszystkich składników stosowanych surowców, - promowanie zarządzania środowiskowego, - rozwój czystych technologii, - intensywna edukacja ekologiczna promująca zapobieganie powstawaniu odpadów; 13

Finansowanie i monitoring instrumenty finansowe służące realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami, zawierające następujące elementy: - wskazanie źródeł finansowania planowanych działań, - harmonogram rzeczowo-finansowy planowanych działań zmierzających do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego gospodarowania nimi; system monitoringu i sposób oceny realizacji założonych celów w zakresie gospodarki odpadami, w odniesieniu do celów w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów obejmuje następujące wskaźniki: - ilości wytworzonych odpadów (m.in. odpady ogółem, odpady komunalne, odpady niebezpieczne), - ilość wprowadzonych na rynek produktów (np. opakowań, opon, sprzętu elektrycznego i elektronicznego); 14

Zapobieganie powstawaniu odpadów Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 wskazuje i ocenia mechanizmy umożliwiające zapobieganie powstawaniu odpadów w Polsce, które: mogą mieć wpływ na warunki ramowe związane z wytwarzaniem odpadów np.: promocja badań naukowych, 2. mogą mieć wpływ na fazę projektu, produkcji i dystrybucji np.: wprowadzanie niskoodpadowych technologii produkcji zapewniających wykorzystywanie możliwie wszystkich składników stosowanych surowców; - wdrażanie eko-innowacji opartych na zasadzie „od kołyski do kołyski” (from cradle to cradle) stanowiących podstawy tzw. „gospodarki recyrkulacyjnej” - przedsiębiorcy zarówno przed rozpoczęciem nowej działalności, rozbudową lub zmianą działalności dotychczasowej, powinni przeprowadzać analizę możliwości zapobiegania powstawaniu odpadów (jednocześnie Kpgo 2014 uprawnia przedsiębiorców stosujących wytyczne planu do zamieszczania tych informacji w swoich dokumentach),

Zapobieganie powstawaniu odpadów cd. - ocena cyklu życia (LCA – Life cycle Assessment) – technika zarządzania środowiskowego, której głównym założeniem jest dążenie do uwzględniania wszystkich czynników, które mogą potencjalnie mieć wpływ na środowisko, a związane są z danym produktem, - rozszerzona odpowiedzialność producenta za wprowadzany na rynek produkt – obowiązanie przedsiębiorcy do uzyskania odpowiedniego poziomu selektywnego zbierania odpadów oraz poziomów odzysku i recyklingu np. zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, włączenie kryterium projektowania ekologicznego w rozwój nowych produktów – produkcja dóbr, które będą generować jak najmniej odpadów w fazie ich użytkowania przez konsumentów; 16

Zapobieganie powstawaniu odpadów cd. 3. mogą mieć wpływ na fazę konsumpcji i użytkowania np.: - kampanie informacyjno - edukacyjne mające na celu kształtowanie właściwych i świadomych postaw konsumenckich, zielone zamówienia publiczne, w ramach których podmioty publiczne włączają kryteria i wymagania środowiskowe do procesu zakupów i poszukują rozwiązań ograniczających negatywny wpływ produktów/usług na środowisko, - oznakowanie ekologiczne. 17

Nowe inicjatywy w gospodarce odpadami Co nowego? Nowe inicjatywy w gospodarce odpadami - Sieć organów zarządzania środowiskowego: Partnerstwo „Środowisko dla Rozwoju” – Grupa robocza: Gospodarka odpadami; - Forum „Dobre praktyki w gospodarce odpadami”. 18

Dziękuję za uwagę!