Społeczny rzecznk niezmotoryzowanych Jak mogą zostać dokonane zmiany? Warszawa,13-ty marca, 2008 Społeczny rzecznk niezmotoryzowanych Krzysztof Rytel Stowarzyszenie Zielone Mazowsze, Warszawa rytel@poczta.onet.pl 1

o nas Zielone Mazowsze is local / regional ecological association based in Warsaw Projekt Społeczny Rzecznik Niezmotoryzowanych jest projektem stowarzyszenia Zielone Mazowsze Projekt był finansowany z następujących źródeł: maj 2004 -maj 2005 Fundacja im. Stefena Batorego sierpień - grudzień 2005 Fundusz Inicjatyw Obywatelskich listopad 2005 - listopad 2006 grudzień 2006 - grudzień 2007 luty 2008 - grudzień 2008 Fundacja Fundusz Współpracy W ramach projektu zatrudniony był koordynator (Krzysztof Rytel), asystent (Wojciech Szymalski). W realizacji projektu wydatną pomocą służył personel administracyjny stowarzyszenia, a także jego członkowie i wolontariusze. 2

rowery Masa Krytyczna Największy comiesięczny przejazd rowerowy w Europie 3

akcje Pociąg dla Rospudy 4

doradztwo i konsulting Śląska Lekka Kolej - studium wykonalności wspólnie z Politechniką Krakowską, konsulting w zakresie kolei pasażerskich dla woj.: Opolskiego, Wielkopolski, Łódzkiego koncepcje sieci dróg rowerowych: - dzielnica Ursus, - dzielnica Ursynów, - gmina Białołęka, - gmina Wołomin, 5

tematyka Społeczny Rzecznik Niezmotoryzowanych 1. Projektowanie i eksploatacja infrastruktury transportowej 3. Kolej Przeciwdziałanie likwidacji linii Dostosowanie rozkładów do potrzeb pasażerów Poprawa rentowności przewozów 2. Jakość komunikacji zbiorowej i prawa pasażera 4. Prawo Niezgodność PORD z Konwecją Wiedeńską Niewystarczające regulacje dla dróg rowerowych Brak możliwości uspokajania ruchu zgodnie z doświadczeniami i praktyką zachodnią 6

sukcesy Dopuszczenie przewożenia rowerów wszystkimi środkami transportu miejskiego - i to za darmo. Do 2005 roku rower wolno było przewozić jedynie metrem. Ale i to zaczęło przeszkadzać urzędnikom ZTM-u, i zgłosili projekt regulaminu odbierający i tę możliwość. Rzecznik poprosił radnych miasta nie tylko o odrzucenie tego projektu, ale także o zmianę regulaminu przewozów tak, by rowery można było przewozić także w autobusach i tramwajach. Po licznych zebraniach komisji i całej rady, radni przychylili się do propozycji Rzecznika. Co więcej zlikwidowali opłatę za bagaż. Tak więc, rower można nie tylko przewozić także autobusami i tramwajami, ale w dodatku - za darmo. W ciągu roku doświadczeń do ZTM-u nie trafiły żadne skargi związane z przewożeniem rowerów od współpasażerów. Nawiązana współpraca z radnymi pozwoliła na półtoraroczną obstrukcję prób podwyżki cen biletów, proponowaną co jakiś czas przez ZTM, aż ostatecznie z niej zrezygnowano. 7

sukcesy Utworzenie pasa tylko dla autobusów w ul. Modlińskiej Tarchomin to najbardziej oddalone od centrum osiedle w Warszawie. Mimo miejscami nawet czterech pasów ruchu w jedną stronę, rano wszystkie są zablokowane. Wytrwała akcja, dzięki zaangażowaniu mieszkańców i dziennikarzy, przyniosła wydzielenie pasa ruchu tylko dla autobusów. Choć bardzo często korzystają z niego także kierowcy samochodów osobowych, jazda autobusem jest teraz dużo szybsza. „W związku z [...] pismem dotyczącym pasa dla autobusów na ul. Modlińskiej, uprzejmie informuję, że opracowany przez Zarząd Dróg Miejskich projekt organizacji ruchu na wprowadzenie powyższego pasa został przeze mnie zaakceptowany 22 marca 2005. [...] ZDM informuje, że prace nad wprowadzeniem projektowanej organizacji ruchu już się rozpoczęły.” Inżynier Ruchu, 29 kwietnia 2005. Pas autobusowy na ulicy Modlińskiej utworzono 7 maja 2005. 8

sukcesy Udział w Radach Technicznych w ZDM i Inżyniera Ruchu Pierwsza asfaltowa ścieżka rowerowa w Warszawie 9

sukcesy Nowe linie autobusowe, nowe przystanki, zmiany rozkładów... „W odpowiedzi na pismo [...] Zarząd Transportu Miejskiego uprzejmie informuje, że od dnia 1.03.br. wprowadziliśmy nowy rozkład jazdy linii 511 uwzględniający wydłużenie godzin kursowania, zarówno w dzień powszedni jak i w dzień świąteczny.” Bogusław W. Borzym, ZTM, 4.03,2005 „Uwzględniając Pański postulat dotyczący objęcia komunikacją nocną osiedli Radiowo oraz Wólka Węglowa [...] przewidujemy, że odpowiednie korekty w układzie linii nocnych na terenie Bielan wprowadzimy do końca br” Bogusław W. Borzym, ZTM, 22.10.2004 10

sukcesy Uratowanie lokalnych linii kolejowych na Mazowszu. W 2004 roku wydawało się, że wszystkie lokalne linie kolejowe zostaną zlikwidowane. Latem zawieszono ruch na liniach Nasielsk - Tłuszcz - Pilawa - Łuków, Radom - Drzewica. Od następnego roku miały być znacznie ograniczone połączenia do Ostrołęki. Jedną z przyczyn tego stanu był brak zakupów lekkiego taboru - autobusów szynowych, dostosowanych pojemnością i niskimi kosztami eksploatacji dla lini lokalnych. W tym okresie urząd marszałkowski zupełnie nie widział jednak przyszłości dla takich lnii. Dzięki bardzo intensywanym działaniom: udziałom w sesjach sejmiku, współpracy z radnymi, zapraszaniem mieszkańców, demonstracjom, wypowiedziom w prasie udało się całkowicie zmienić politykę urzędu. Zakupiono 10 używanych szynobusów z Niemiec. Dzięki nim uratowano przed likwidacją linie do Ostrołęki i Czeremchy. W 2006 roku wznowiono ruch na linii Nasielsk - Sierpc. Kiedy wprowadzano rozkład jazdy na 2005 rok, rzecznik protestował przeciw ograniczeniu kursów na linii na Gdańsk oraz do Ostrołęki. W ostatnich dniach starego rozkładu przeprowadziliśmy badania pokazujące jak wiele osób korzysta z kasowanych pociągów. Pierwszego dnia po likwidacji większości pociągów do Ostrołęki mieszkańcy rozpalili ognisko na torach i nie zeszli dopóki nie przyjechał wicemarszałek województwa. Po kilku dniach pociągi przywrócono, w oparciu o nasze sugestie. Na linii gdańskiej dołożono brakujące pociągi w lutym. 11

kolej w Polsce Słaba oferta Pierwszy pociąg z tego kierunku - brak możliwości wykorzystania kolei w dojazdach do pracy 12

kolej w Polsce Pociagi pasażerskie Liczba pociągów pasa. na 0,15 2,19 0,74 0,83 Liczba pociągów pasa. na 1 km linii kolejowych 3,5 7 7,8 30 Liczba pociągów pas. dziennie (tys.)‏ 19,1 3,2 9,5 36,1 Długość sieci kolejowej (tys. km)‏ Polska Szwajcaria Czechy Niemcy 13

kolej w Polsce Inwestycje w linie kolejowe (19 000 km) i drogi krajowe 14

kolej w Polsce Linie kolejowe w eksploatacji 15

kolej w Polsce Stan linii kolejowych Railway lines + 6500 punktowych ograniczeń prędkości (!)‏ 16

kolej w Polsce Zmiany w prędkościach dopuszczalnych na liniach kolejowych 17

kolej w Polsce Naprawy torów 18

Raport 3/2006 Efektywność modernizacji linii kolejowych. Brzeg – Opole (100 mln €): dla pociągów osobowych czas jazdy taki sam jak przed modernizacją Mińsk Maz. – Siedlce (120 mln €): dla pociągów osobowych czas jazdy po modernizacjin 2 min. dłuższy(!) niż przed, dla pociagów pospiesznych tylko 3 min. krótszy. 19

Raport 3/2006 Przyczyny: Błędna identyfikacja potrzeb Modernizuje się główne linie - w relatywanie dobrym stanie Zbyt małe łuki na rozjazdach Zwykle r=300m v=40 km/h Niewłaściwy zakres prac 20

Raport 3/2006 Jak porównać efektywność różnych projektów? Przyjąć dobry wskaźnik efektywności! Za wskaźnik przyjęliśmy koszt skrócenia czasu jazdy o 1 minutę na 1 pociąg. 1. Podziel koszt projektu przez liczbę minut planowanego skrócenia czasu jazdy w ciągu dnia - uwzględnij, że skrócenie czasu jazdy może byc dla obu kierunków inne, - uwzględnij liczbę torów. 2. Podziel wynik przez liczbę pociągów w dobie - uwzględnij, że wiele pociągów nie kursuje codziennie, - uwzględniaj różne kategorie pociągów, 21

Raport 3/2006 Wyniki: 22

Raport 4/2006 Efektywność projektów kolejowych na okres 2007-13 Plan rządowy Nasza propozycja 26 216 min. Łączne skrócenie czasu jazdy w ciągu doby na całej sieci 34 693 min. 23

Raport 4/2006 Proponowane kryteria: 1. Więcej napraw, mniej pełnych modernizacji. 2. Prędkości na liniach pomiędzy największymi aglomeracjami min. 110 km/h, preferowane 130 -140 km/h i wyższe. 3. Spójność całego kraju, lepsze połacznia między wszystkimi regionami, zwłaszcza z regionami turystycznymi (wybrzeże i góry). 4. Priorytet dla kierunku północ - południe. 5. uzyskanie pierwszej linii z prędkością 200-250 km/h. 6. Unikanie jednoczesnego inwestowania w równoległe linie. 24

Raport 4/2006 2. Połączenia między największymi aglomeracjami Prędkości handlowe: 25

Raport 4/2006 26

Raport 5/2006 Efektywność wykorzystania autobusów szynowych Km dziennie: Godzin w ruchu dziennie: 27

Raport 4/2004 Linia kolejowa Tłuszcz - Ostrołęka badania frekwencji: 28

Rqport 4/2004 Linia kol. Tłuszcz - Ostrołęka 29

sukcesy Komitet Monitorujący SPO Transport. Rzecznik jest członkiem Komitetu Monitorującego Sektorowy Program Operacyjny Transport - czyli funduszy unijnych na transport w Polsce. Największym sukcesem było wpłynięcie na zwiększenie zakupów autobusów szynowych. Kiedy ministerstwo zmieniło zapis w Uzupełnieniu programu umożliwiwający skąłdanie wniosków na zakup taboru nie tylko przez przewoźnikó, ale także przez samorządy, rzecznik rozpropagował tę informację poiędzy urzędami marszałkowskimi i wspierał pwstawanie wniosków. Wkrótce okazało się, że spłynęło nadspodziewanie dużo wniosków i minister zdecydował się zwiększyć środki na to działąnie. Dzięki temu w kraju przybędzie prawie 30 szynobusów, które bardzo korzystnie wpłyną na ekonomikę przewozó lokalnych. Obecnie projekty taborowe są najsprawniej realizowane z całego programu. Innym podjętym działaniem było doprowadzenie do odrzucenia wysoce nieefektywnego projektu PKP Polskich Linii Kolejowych na rehabilitację tzw. wąskich gardeł (poświęcono mu Raport nr 2/2006). W rezultacie środki przesunięto na współfinansowanie I linii metra w Warszawie. 30 nowych szynobusów dla samorządów 30

podsumowanie Czynniki sukcesu w działaniach rzecznikowskich: Kwantyfikacja problemu: liczby, analizy, dane, porównania Doświadczenie kadr w danej dziedzinie (znajomość rzeczy od wewnątrz)‏ Profesjonalność działań rzecznikowskich i lobbingowych: - raporty, konferencje, wydawnictwa, internet - profesjonalne relacje z mediami - profesjonalne relacje z urzędnikami - zapewnienie wsparcia społeczeństwa Alternatywnie: wejście od wewnątrz lub na zasadach komercyjnych 31