Zakład Prawa i Finansów, KPAiM_ Grupy ryzyka w rolnictwie Przygotowała: prof. dr hab. Irena Jędrzejczyk, SGGW Warszawa Zakład Prawa i Finansów, KPAiM_

Podstawowe pytanie Kto i jakie ponosi ryzyko działalności gospodarczej w sektorze rolnym oraz jakie są możliwości jego transferu do sektora ubezpieczeń? Jakie grupy ryzyka dotyczą sektora rolnego? Co jest źródłem ryzyka w sektorze rolnym? Jaka jest ubezpieczalność ryzyka w sektorze rolnym i związane z tym potrzeby kapitałowe? Jaka jest rola państwa w zarządzaniu ryzykiem i kompensacji szkód w rolnictwie? Jakie jest tło unijne i międzynarodowe w zarządzaniu ryzykiem i kryzysami w rolnictwie?_

Grupy ryzyka w sektorze rolnym Ryzyko osobowe Ryzyko majątkowe_

Sytuacja demograficzna_ Ryzyko osobowe Ryzyko starości Sytuacja demograficzna_

Ryzyko utraty życia i zdrowia_ Ryzyko osobowe Ryzyko utraty życia i zdrowia_

ZDARZENIE UBEZPIECZENIOWE Ryzyko osobowe ZDARZENIE LOSOWE ZDARZENIE UBEZPIECZENIOWE choroba (kalectwo) czasowa niezdolność do pracy zmniejszona sprawność do pracy niezdolność do pracy śmierć utrata żywiciela starość osiągnięcie wieku emerytalnego zagrożenie chorobą zakaźną odosobnienie odsunięcie od pracy Źródło: oprac.własne na podst.”Ubezpieczenia społeczne” I.Jędrasik-Jankowska, wyd. LexisNexis,Warszawa 2003r._

Skumulowane lub wielkie ryzyko dotyczące sektora rolnego (1) Ryzyko epidemiologiczne (2)Ryzyko skażeń radioaktywnych i innych (3) OC z tytułu przewożenia ładunków niebezpiecznych (4) Ryzyko utraty lub zmniejszenia plonów (gradobicie, mróz, a także grad i mróz, susza, powódź i inne klęski elementarne) (5) ryzyko związane z używaniem maszyn lotniczych w rolnictwie (6) Ryzyko związane z używaniem maszyn i kotłów: ub. mienia +OC (dot. urządzeń poddanych wewnętrznemu ciśnieniu jak zbiorniki z powietrzem, kompresory, dewulkanizatory, piece, systemy chłodnicze, rurociągi parowe etc.) (7) Ryzyko budowlane (8) Ryzyko nadwyżki strat wynikających z zagrożeń objętych ubezpieczeniem przez podst. polisy OC oraz niektóre zdarzenia nieobjęte ubezpieczeniem przez umowy podstawowe, przy zał. określonego udziału własnego (9) Ubezpieczenia inne np. związane ze skutkami transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń, składowania odpadów niebezpiecznych, (10) Ryzyko związane z GMO_

Maszyny rolnicze jako źródło ryzyka_

Urządzenia do biogazu_ Ryzyko przerw w produkcji czy zakres odpowiedzialności umownej i cywilnej w podmiotach sektora rolnego. Przykład Urządzenia do biogazu_

Genetycznie modyfikowane organizmy_

Ryzyko katastrof Klęska powodzi Huragany_

(1) Ograniczanie ryzyka przez przedsięwzięcia prewencyjne Ryzyko powodzi (1) Ograniczanie ryzyka przez przedsięwzięcia prewencyjne (2) Ubezpieczenie (3) Inna kompensacja szkód_

Ryzyko elementarne inne Uderzenie pioruna_

Instrumenty ograniczania ryzyka w sektorze rolnym Szczepienia, zmiany systemu upraw ziemi, instrumenty pochodne AGROCASCO (dot. maszyn, kombajnów) Obowiązkowe ubezpieczenia upraw i zwierząt gospodarskich Obowiązkowe ubezpieczenia upraw od skutków następujących zdarzeń losowych: powodzi, suszy, gradu, spowodowanych ujemnymi skutkami przezimowania oraz przymrozkami wiosennymi. Umowa pomiędzy Min. Rolnictwa i Rozwoju Wsi a zakładami ubezpieczeń prowadzącymi ubezpieczenia dotowane PZU, Towarzystwem Ubezpieczeń Allianz Polska, Towarzystwem Wzajemnych Ubezpieczeń TUW w Warszawie oraz Concordia Polska – Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych w Poznaniu. W tym roku na dopłaty do składek przeznaczono 100 mln zł. KRO UBEZPIECZA? PZU SA, Towarzystwo Ubezpieczeń Allianz Polska SA, Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń TUW w Warszawie oraz Concordia Polska – Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych w Poznaniu._

Przedmiot ubezpieczenia_

Zdarzenia ubezpieczeniowe i ich skutki_

Tło unijne Potrzeba zróżnicowanej oceny ryzyka w agrobiznesie Friedrich-Wilhelm GRAEFE ZU BARINGDORF autor raportu Risiko- und Krisenmanagement im Agrarsektor_

Tło unijne Opcja 1 Kofinansowanie szkód z katastrof naturalnych przez ubezpieczycieli Państwo jako reasekurator Aktualizacja koncepcji WTO dopłat do składki Opcja 2 Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych Opcja 3 Ogólne wsparcie w sytuacjach utraty dochodów_

Rozbudowa EFS Europejski Fundusz Solidarnościowy (zwany też klęskowym) powstał w 2002 z inicjatywy krajów członkowskich tzw starej Unii, które dotknęło ryzyko powodzi, Do kwietnia 2005 r. tj. do czasu uchwalenia przez Komisję Europejską tzw. perspektywy budżetowej 2007 – 2013 EFS wypłacił pomoc finansową w wys. ok. 855 mln Euro głównie na kompensację szkód powstałych w następstwie powodzi na Elbie, Donie i w regionach francuskich, w ramach Perspektywy finansowej 2007 – 2013 przewidziano roczne odpisy w max wysokości 1 mld euro nie tylko na kompensację szkód spowodowanych katastrofami przyrodniczymi ale także aktami terrorystycznymi, wielkimi awariami przemysłowymi i technologicznymi a także sytuacji kryzysowych w zdrowiu publicznym._

Przewidywany mechanizm kompensacji szkód katastroficznych z EFS Europejski Fundusz Solidarnościowy wydłużył termin składania wniosków z 12 na 18 miesięcy od czasu wystąpienia katastrofy. Przewidziano tzw. szybką ścieżkę wypłaty zaliczek na poczet przyszłego wyrównania szkód w wysokości 5% wartości szkody ale nie więcej niż 5 mln euro; obniżono górną granicę wartości szkód pozwalającą kwalifikować katastrofę, która je spowodowała, do kompensacji z 3 mld euro (albo 6% BIP) do 1 mld euro (albo 5% BIP); Na okres 2007 – 2013 przewidziano zaangażowanie środków finansowych w wysokości 6,2 mld euro, w tym w nowoczesne instrumenty finansowe ok.. 138 mln euro._

wobec zakresu i sposobu funkcjonowania EFS Stanowisko wobec zakresu i sposobu funkcjonowania EFS Europejski Fundusz Solidarnościowy postrzegany jest jako ważne, potrzebne i innowacyjne urządzenie finansowe pozwalające na partnerstwo i współpracę pomiędzy sferą publiczną i prywatną w zapobieganiu szkodom oraz ich kompensacji; Użycie środków publicznych gromadzonych za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Solidarnościowego ma na celu przede wszystkim pokrycie szkód w nieubezpieczonej infrastrukturze techniczno-ekonomicznej i społecznej; relacje pomiędzy biznesem ubezpieczeniowym a EFS nie mają charakteru konkurencyjnego lecz wspomagajacy._

Ocena dotychczasowej polityki państwa W działalności biznesowej najbardziej przeszkadza częsta i nieprzewidywalna zmiana przepisów; Wprowadzana zmiany nie są poprzedzone konsultacjami z zainteresowanymi stronami lub wynik konsultacji nie są brane pod uwagę przy wprowadzaniu zmian; Przykład: sejm uchwalił 7 marca 2007 zmiany ustawy o dopłatach do ubezpieczeń uraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Pomimo stanowiska PIU o przedłużeniu vacatio legis utrzymano w mocy termin wejścia ustawy. Ustawa została ogłoszona 20 marca br. (DzU 07.49.328) i weszła w zycie po 14 dniach tj. od 14 kwietnia 2007, za wyjątkiem przepisów dot obowiązku zawierania ubezpieczeń upraw oraz udzialu budżetu państwa w odszkodowaniach, które wchodzą w życie od 1 lipca 2008_

w zarządzaniu i kompensacji ryzyk katastroficznych – wniosek I Rola państwa w zarządzaniu i kompensacji ryzyk katastroficznych – wniosek I Państwo winno czuwać nad wdrożeniem rozwiązań finansowych np. takich jak Europejski Fundusz Solidarnościowy, zwłaszcza jeśli rozwiązania te opierają się na publicznych środkach finansowych; Państwo winno czuwać nad właściwą (nie pozostawiającą wątpliwości) implementacją prawa wspólnotowego jako podmiot odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną jednostkom (ubezpieczonym, poszkodowanym) a także zapobiegać i zwalczać wszelkie wyłudzenia w tym względzie; Podmiotem zobowiązanym do informowania i pośredniczenia a także doradztwa w korzystaniu ze środków Soli- Funduszu mogą być JST a także instytucja systemu ubezpieczeniowego np. fundusz gwarancyjny, traktowana jako emanacja państwa._

Rola państwa w zarządzaniu i kompensacji ryzyk katastroficznych – wniosek II zaangażowanie w inicjatywy międzynarodowe poprzez bezpośredni głos w spotkaniach i konferencjach na szczycie implementacja prawa międzynarodowego, w tym w zakresie redukcji gazów cieplarnianych i nowej polityki energetycznej Wzmocnienie współpracy z instytucjami monitoringu i obserwacji meteorologicznej Wykorzystanie NFOŚ i GW w zapobieganiu szkodom katastroficznym i naprawie zniszczeń_

Międzynarodowy rynek finansowy - nowe inicjatywy na rzecz rozwoju zrównoważonego i ograniczania zmian klimatycznych Rośnie liczba inwestorów, którzy chcą inwestować swoje środki w przedsięwzięcia przyjazne środowisku (nie powodujące jego pogorszenia) lub wprost w projekty inwestycyjne sektora ochrony środowiska; Międzynarodowy rynek finansowy zareagował na to zapotrzebowanie szybko i skutecznie składając w odpowiedzi ofertę nowych możliwości inwestycyjnych; Nowe hasła marketingowe: inwestować ekologicznie, społecznie i etycznie, W ofercie przedsięwzięcia energetyczne w zakresie pozyskiwania energi ze słońca, wiatru i wody jako zasobów odnawialnych Fundusze inwestycyjne jako instytucje zbiorowego inwestowania angażują środki w akcje sektorze mediów, w sektorze wysokich technologii_

Międzynarodowy rynek finansowy - nowe inicjatywy na rzecz rozwoju zrównoważonego i ograniczania zmian klimatycznych (6) (Eko-) Fundusze inwestycyjne mające w swojej nazwie przymiotnik sustainability konstruują swój portfel inwestycyjny według zasady BEST IN CLASS nabywając pakiety akcji najlepszych m in z sektora farmaceutycznego, sektora energetycznego i samochodowego pod warunkiem, że da się wykazać iż przyjmują oni orientację prośrodowiskową. Przyszłościowym kierunkiem inwestowania jest sektor zaopatrzenia w wodę, roczne obroty tego sektora na świecie szacuje się na 400 mld USD (jako pierwszy certyfikaty wodne wyemitował i rozprowadził Schweizer Bankhaus Sarasin w 2006 roku); (7) Wielkie koncerny aby spełnić te oczekiwania lub stworzyć pozory, że je spełniają zmieniają pośpiesznie swoje strategie, przede wszystkim strategie marketingowe, wpisując w nie cele ekologiczne, (8) Obiecywana inwestorom rentowność jest wysoka; wątpliwość czy w długiej perspektywie czasowej ta obietnica rentowności zostanie dotrzymana._

OPINIA UBEZPIECZYCIELI: Sustainability Investments = Sustainability Bluff ?????????????? Inwestorzy w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych dotyczących sustainability investments zachowują się nieracjonalnie, fakt ten wykorzystują fundusze, składając często nieuczciwą ofertę. W konsekwencji inwestycji w tzw. zielony pieniądz (zielone akcje, solar-akcje, biomas-akcje etc.) uprawiany jest hedging bez wiedzy i zgody indywidualnych inwestorów zawierzających swoje oszczędności tego rodzaju funduszom. Jako ilustracja może posłużyć przykład niemiecki: Concorde-Artus-Ethische Vermoegensverwaltung (poszkodowanych 30 000 inwestorów), Hanseatische AG (HAG – poszkodowanych 60 000 inwestorów), CST Umwelttechnik, Wabag i inne._

W ZARZĄDZANIU I KOMPENSACJI RYZYKA KATASTROFICZNEGO ROLA PAŃSTWA W ZARZĄDZANIU I KOMPENSACJI RYZYKA KATASTROFICZNEGO nadzór nad ubezpieczeniami rolnymi i całym rynkiem finansowym dywersyfikacja źródeł finansowania ryzyka katastroficznego współpraca i koordynacja współpracy dla ograniczenia zmian klimatycznych priorytet działań zapobiegawczych / prewencyjnych przed naprawczymi i kompensacyjnymi wysiłek analiz porównawczych na podstawie materiału statystycznego ujednoliconego dostosowanego do systemu Eurostatu alternatywne typy reasekuracji np. typu pool z udziałem i z inicjatywy państwa wsparcie dla wprowadzenia instrumentów alternatywnych typu futures pogodowe i katastroficzne Wzmocnić rolę i potencjał UFG w pozyskiwaniu środków z funduszy unijnych tak strukturalnych jak i Europejskiego Funduszu Solidarności wzmocnić zaangażowanie w inicjatywach międzynarodowych_

DO DZIAŁAŃ INKORPORACYJNYCH PEŁNA GOTOWOŚĆ DO DZIAŁAŃ INKORPORACYJNYCH Powód: chęć uniknięcia strat i potrzeba reasekuracji Straty Ubezpieczycieli wskutek powodzi 1997 roku_

GOTOWOŚĆ DO DZIAŁAŃ INKORPORACYJNYCH propozycje Utworzenie organizacji typu pool z udziałem kapitałowym najważniejszych interesariuszy: ubezpieczonych i ich związków / stowarzyszeń ubezpieczycieli państwa (Skarbu Państwa) reasekuratorów Włączenie tej organizacji w struktury europejskiego captivu EMANI lub captivu amerykańskiego NEIL_

Z czyich doświadczeń korzystamy?_ Concordia Polska TUW Z czyich doświadczeń korzystamy?_

Czyli o priorytecie zapobiegania przed usuwaniem szkód_ Bezpieczny rolnik Czyli o priorytecie zapobiegania przed usuwaniem szkód_

Dziękuję Państwu za uwagę Opracowała Prof. dr hab. Irena Jędrzejczyk Zakład Prawa i Finansów, SGGW Warszawa