Przygotowa ł : Adam Strzelczyk Lubliniec, stycze ń 2010

Kapella (Koza, α Aur/Alfa Aurigae) - najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Woźnicy i zarazem szósta, pod względem jasności, gwiazda na nocnym niebie. Jest gwiazdą wielokrotną, najjaśniejsza - α Aur - posiada jasność absolutną 0,14 m - MAGNITUDO.gwiazdakonstelacjiWoźnicy m Źródło: fot.Adam Strzelczyk, (CELESTRON 11+ CANON EOS 450D)

Jasno ść nie jest zbyt fortunn ą nazw ą, gdy ż w j ę zyku polskim jest cz ę sto mylona z wielko ś ci ą gwiazdow ą, która okre ś la blask gwiazdy, czyli po prostu jej jasno ść w potocznym znaczeniu s ł owa. W rzeczywisto ś ci te dwie wielko ś ci s ą powi ą zane ze sob ą zale ż no ś ci ą : gdzie,m g – pozorna wielko ść gwiazdy m S – pozorna wielko ść S ł o ń ca = magnitudo L g – jasno ść wizualna gwiazdy – jasno ść wizualna S ł o ń ca r g – odleg ł o ść do gwiazdy r S – odleg ł o ść do S ł o ń ca = 1,58·10 5 roku ś wietlnegopozorna wielko śćpozorna wielko śćmagnitudoroku ś wietlnego

Jasno ść, dzielno ść promieniowania, moc promieniowania – stosowana w astronomii wielko ść fizyczna okre ś laj ą ca ilo ść energii, któr ą cia ł o emituje w jednostce czasu. Jednostk ą jasno ś ci jest wat lub wielokrotno ść jasno ś ci S ł o ń ca = 3,827·10 26 WwatS ł o ń caW Wielko ść gwiazdowa – pozauk ł adowa jednostka miary stosowana do oznaczania blasku gwiazd i innych podobnych cia ł niebieskich. Jednostk ą wielko ś ci gwiazdowej jest magnitudo (oznaczenie m lub mag). Zazwyczaj w fizyce do wyra ż enia warto ś ci nat ęż enia ś wiat ł a u ż ywa si ę luksów, jednak ż e ze wzgl ę dów praktycznych i historycznych w astronomii stosuje si ę nadal MAGNITUDOjednostka miarygwiazdcia ł niebieskichfizycenat ęż enia ś wiat ł aluksów astronomii

jasno ść gwiazdowa obserwowana - ilo ść energii jaka dochodzi na Ziemi ę od danej gwiazdy; jest ona uwarunkowana zatem nie tylko rzeczywist ą jasno ś ci ą gwiazdy ale tak ż e jej odleg ł o ś ci ą od powierzchni Ziemi; jasno ść absolutna - jest miar ą energii, która jest emitowana przez dan ą gwiazd ę w otaczaj ą c ą j ą przestrze ń ; zale ż y zatem tylko i wy łą cznie od rzeczywistej jasno ś ci gwiazdy. jasno ść bolometryczna - ilo ść energii jaka jest emitowana przez dan ą gwiazd ę w pe ł nym zakresie widma; jasno ść barwna - dotyczy tylko pewnego przedzia ł u obejmuj ą cego okre ś lone d ł ugo ś ci fal; przedzia ł ten uzale ż niony jest od czu ł o ś ci odbiornika.

Klaudiusz Ptolemeusz (ok. 100 r. - ok. 168 r.) grecki uczony pochodz ą cy z Tebaidy (staro ż ytny Egipt), który kszta ł ci ł si ę i dzia ł a ł w Aleksandrii. Napisa ł wiele dzie ł z dziedziny matematyki, astronomii, geografii i muzyki. Najwa ż niejsze dzielo – Almagest. Ptolemeusza wszystkie gwiazdy sklasyfikowa ł pod wzgl ę dem blasku i podzieli ł je na 6 grup. Najja ś niejsze gwiazdy mia ł y wielko ść 1, najs ł absze widoczne go ł ym okiem 6. Skala ta by ł a w u ż yciu jeszcze na pocz ą tku XIX w. By ł a i jest to skala odwrócona, tzn. im ja ś niejsza gwiazda tym ni ż sza wielko ść gwiazdowa. Ptolemeusz wprowadzi ł te ż jednostk ę wielko ś ci gwiazdowej – MAGNITUDO. W po ł owie XIX wieku rozszerzono j ą o wielko ś ci pocz ą tkowo 7 m, potem 8 m, itd., aby mie ć mo ż liwo ść uwzgl ę dnienia gwiazd niewidocznych go ł ym okiem.

Herschel kontunuowa ł prace Ptolemeusza i poszerzy ł jej skal ę. Sformu ł owa ł on pewne twierdzenie dotycz ą ce ró ż nic w wielko ś ciach gwiazdowych. Twierdzi ł mianowicie, ż e odpowiadaj ą one okre ś lonym stosunkom nat ęż e ń blasku ca ł kowitego danej gwiazdy. Twierdzi ł ponadto, ż e ilo ść ś wiat ł a emitowanego przez dan ą gwiazd ę jest uzale ż niona od wielko ś ci, do której nale ż y dana gwiazda w nast ę puj ą cy sposób: Ró ż nica pi ę ciu wielko ś ci powoduje stukrotny wzrost emitowanego ś wiat ł a. William Herschel (ur. 15 listopada 1738r. w Hanowerze (Niemcy, zm. 25 sierpnia 1822r. w Windsorze) – syn Izaaka i Anny Herschel, s ł ynny astronom, konstruktor teleskopów i kompozytor, znany z wielu odkry ć astronomicznych, a szczególnie z odkrycia Urana.

Norman Robert Pogson (ur. 23 marca 1829 w Nottingham – zm. 23 czerwca 1891 w Madrasie) angielski astronom, odkrywca 8 planetoid. Jego najwa ż niejszym dokonaniem by ł a obserwacja i ż w systemie wielko ś ci gwiazdowej wprowadzonym przez Ptolemeusza - Hipparchosa gwiazdy pierwszej wielko ś ci s ą oko ł o 100 razy ja ś niejsze od gwiazd szóstej wielko ś ci. Obliczy ł, ż e dla gwiazd ró ż ni ą cych si ę o jedn ą wielko ść gwiazdow ą czynnik ten równa si ę pierwiastkowi pi ą tego stopnia ze 100. Liczba ta, zwana czynnikiem Pogsona równa si ę w przybli ż eniu 2, Jego imieniem nazwano planetoid ę 1830 Pogson oraz krater Pogson na Ksi ęż ycu.1830 Pogsonkrater PogsonKsi ęż ycu Pogson jako punkt odniesienia swojej skali u ż y ł Gwiazdy Polarnej i przypisa ł jej wielko ść 2 m. Od tego czasu okaza ł o si ę, ż e jest to gwiazda zmienna, jednak zasada pozosta ł a niezmieniona.Gwiazdy Polarnej gwiazda zmienna

Magnitudo jest jednostk ą wielko ś ci gwiazdowej, wprowadzona przez Ptolemeusza. Magnitudo mo ż na pisa ć dwojako: np. 1mag, lub 1 m. Jednostki magnitudo okaza ł y si ę tak wygodne w astronomii praktycznej, ż e s ą stosowane do dzi ś. Ró ż nica pomi ę dzy najja ś niejszymi i najciemniejszymi obiektami typu gwiazdowego na niebie, które mo ż na obserwowa ć go ł ym okiem wynosi ok. 100 razy. Ró ż nic ę nat ęż e ń ś wiat ł a mo ż na wi ę c wyrazi ć wzorem: I 1 /I 6 = 100; Poniewa ż pomi ę dzy magnitudo = 1 i magnitudo = 6 jest ró ż nica pi ę ciu wielko ś ci gwiazdowych, to ró ż nica pomi ę dzy dwiema s ą siednimi wielko ś ciami gwiazdowymi wynosi pierwiastek pi ą tego stopnia ze stu, czyli ok. 2,512 razy. W jednostkach magnitudo wyliczono równie ż jasno ść S ł o ń ca, jako najja ś niejszego obiektu na niebie, warto ść ta dla S ł o ń ca wynios ł a - 27mag.

Porównanie jasno ś ci obiektów w skali magnitudo: - 26m jasno ść S ł o ń ca - 12,8m jasno ść Ksi ęż yca w pe ł ni - 4,7m Wenus najja ś niejsza planeta w max. blasku - 1,44m Syriusz (alfa CMa) - najja ś niejsza gwiazda nocnego nieba +6m gwiazdy widoczne go ł ym okiem podczas bardzo dobrych warunków pogodowych +10m najs ł absze gwiazdy widoczne przez lornetk ę o ś rednicy soczewki 50mm +28m zasi ę g teleskopu kosmicznego Hubblea

Ź ród ł a: Encyklopedia Wiedzy i Ż ycia. Wydawnictwo Wiedza i Ż ycie. Internet: Człowiek jest tak długo mądry, dopóki szuka mądrości. Jeżeli mniema, że ją już znalazł, wówczas staje się błaznem. TALMUD