EFEKTYWNO ŚĆ A SPRAWIEDLIWO ŚĆ JAKO PROBLEM EKONOMICZNY ( EFEKTYWNO ŚĆ A SPRAWIEDLIWO ŚĆ J. WILKIN) Mirosława Jaskólska

Plan prezentacji: postawa ekonomistów wobec problemu sprawiedliwo ś ci; postawa ekonomistów wobec problemu sprawiedliwo ś ci; pogl ą dy A. M. Okuna; pogl ą dy A. M. Okuna; pogl ą dy J. Rawlsa; pogl ą dy J. Rawlsa; jak społecze ń stwo mo ż e postrzega ć sprawiedliwo ść ? jak społecze ń stwo mo ż e postrzega ć sprawiedliwo ść ? czy sprawiedliwo ść mo ż e by ć efektywna ekonomicznie? czy sprawiedliwo ść mo ż e by ć efektywna ekonomicznie?

Dlaczego ekonomi ś ci zasadniczo w swoich rozwa ż aniach pomijaj ą problem sprawiedliwo ś ci? postrzeganie sprawiedliwo ś ci, jako kategorii nieekonomicznej;postrzeganie sprawiedliwo ś ci, jako kategorii nieekonomicznej; poruszanie si ę w obr ę bie mikroekonomicznej teorii neoklasycznej, której głównym problemem jest poziom efektywno ś ci lub produktywno ś ci;poruszanie si ę w obr ę bie mikroekonomicznej teorii neoklasycznej, której głównym problemem jest poziom efektywno ś ci lub produktywno ś ci; przyj ę cie utylitarystycznej koncepcji człowieka;przyj ę cie utylitarystycznej koncepcji człowieka; wszelkie działania ograniczaj ą ce swobod ę i doskonało ść rynku godz ą w dobrobyt społeczny.wszelkie działania ograniczaj ą ce swobod ę i doskonało ść rynku godz ą w dobrobyt społeczny.

Najcz ęś ciej sprawiedliwo ść zwi ą zana jest z trzema wymiarami równo ś ci: równo ść miar; równo ść miar; równo ść szans; równo ść szans; równo ść sytuacji. równo ść sytuacji. Ekonomi ś ci na ogół skłonni s ą zaakceptowa ć okre ś lony zakres ingerencji raczej w sferze podziału ni ż w sferze produkcji. Ekonomi ś ci na ogół skłonni s ą zaakceptowa ć okre ś lony zakres ingerencji raczej w sferze podziału ni ż w sferze produkcji.

Pogl ą dy A. M. Okuna, czyli z czym musi zmierzy ć si ę ekonomista, który chciałby wyj ść poza problematyk ę efektywno ś ci gospodarowania… - w krajach rozwini ę tych ka ż dy obywatel ma zagwarantowan ą równo ść polityczn ą ; - natomiast rynek zapewnia nam efektywn ą gospodark ę, cho ć jednocze ś nie… - prowadzi do nierówno ś ci.

czy i w jakim stopniu powinni ś my rezygnowa ć z efektywno ś ci na rzecz sprawiedliwo ś ci? ( koszty a korzy ś ci) wbrew temu, co twierdziło wielu ekonomistów, nie jest mo ż liwe oddzielenie kwestii efektywno ś ci ekonomicznej i równo ś ci politycznej, poniewa ż wzajemnie si ę przenikaj ąwbrew temu, co twierdziło wielu ekonomistów, nie jest mo ż liwe oddzielenie kwestii efektywno ś ci ekonomicznej i równo ś ci politycznej, poniewa ż wzajemnie si ę przenikaj ą np. * usługi prawnicze; * zró ż nicowanie stopy umieralno ś ci w ś ród niemowl ą t; * zró ż nicowanie stopy umieralno ś ci w ś ród niemowl ą t; * wpływ na podejmowane przez innych, istotne dla nas decyzje. * wpływ na podejmowane przez innych, istotne dla nas decyzje.

porównanie kosztów i korzy ś ci => zapewnienie powszechnych praw obywatelskich jest du ż o mniej kosztowne i daje znacz ą ce wi ę ksze korzy ś ci ni ż równo ść materialnego dobrobytu :porównanie kosztów i korzy ś ci => zapewnienie powszechnych praw obywatelskich jest du ż o mniej kosztowne i daje znacz ą ce wi ę ksze korzy ś ci ni ż równo ść materialnego dobrobytu : - s ą warto ś ci ą sam ą w sobie; - wolno ś ci polityczne stanowi ą przeciw wag ę dla nadmiernej ekspansji pa ń stwa, jako instytucji ( zachowanie warto ś ci, których nie mo ż na mierzy ć w dolarach A. M. Okun); - stwarzaj ą szanse na zachowanie pluralizmu i ró ż norodno ś ci w społecze ń stwie; - równe i powszechne prawa obywatelskie pozwalaj ą zachowa ć ludziom ich godno ść ; Mo ż e kapitalizm i demokracja po to potrzebuj ą siebie nawzajem, aby doda ć nieco racjonalno ś ci kwestii równo ś ci i troch ę humanitaryzmu kwestii efektywno ś ci (A. M. Okun) Mo ż e kapitalizm i demokracja po to potrzebuj ą siebie nawzajem, aby doda ć nieco racjonalno ś ci kwestii równo ś ci i troch ę humanitaryzmu kwestii efektywno ś ci (A. M. Okun)

Ciekn ą ce wiadro, jako metafora skutków redystrybucji dochodów poprzez instrumenty polityki ekonomicznej pa ń stwa. w wyniku redystrybucji dochodów poprzez instrumenty polityki ekonomicznej cz ęść wytworzonego dochodu marnotrawiona jest w postaci tzw. wycieków, przez które rozumiemy: - koszty administracyjne; - osłabienie bod ź ców do pracy i do oszcz ę dzania; - inne społeczno-ekonomiczne koszty. Ekonomi ś ci nadal nie znaj ą odpowiedzi na pytanie, czy koszty te przewy ż szaj ą osi ą gni ę te korzy ś ci.

Sprawiedliwo ść w teorii J. Rawlsa. poj ę cie sprawiedliwo ś ci powi ą zane z kategori ą umowy społecznej; poj ę cie sprawiedliwo ś ci powi ą zane z kategori ą umowy społecznej; odniesienie sprawiedliwo ś ci do systemów: politycznego, społecznego i ekonomicznego, rozumianych jako zespół zwi ą zanych ze sob ą instytucji; odniesienie sprawiedliwo ś ci do systemów: politycznego, społecznego i ekonomicznego, rozumianych jako zespół zwi ą zanych ze sob ą instytucji; podstaw ą sprawiedliwo ś ci społecznej jest zagwarantowanie członkom społecze ń stwa jednakowych, podstawowych wolno ś ci obywatelskich oraz umo ż liwienie jak najwi ę kszej liczbie obywateli posiadania ś rodków produkcji; podstaw ą sprawiedliwo ś ci społecznej jest zagwarantowanie członkom społecze ń stwa jednakowych, podstawowych wolno ś ci obywatelskich oraz umo ż liwienie jak najwi ę kszej liczbie obywateli posiadania ś rodków produkcji; wa ż niejsze od redystrybucji jest tworzenie równo ś ci warunków wyj ś ciowych = sprawiedliwo ść jako bezstronno ść. wa ż niejsze od redystrybucji jest tworzenie równo ś ci warunków wyj ś ciowych = sprawiedliwo ść jako bezstronno ść.

Jak w społecze ń stwach postrzegana jest sprawiedliwo ść ? Badanie B. Cichomskiego i W. Morawskiego przeprowadzone w Polsce (ostatni okres istnienia systemu socjalistycznego): najwa ż niejsze ź ródła niesprawiedliwo ś ci tkwi ą w podstawach ładu społeczno-politycznego;najwa ż niejsze ź ródła niesprawiedliwo ś ci tkwi ą w podstawach ładu społeczno-politycznego; najwi ę ksz ą deprywacj ą był brak wolno ś ci;najwi ę ksz ą deprywacj ą był brak wolno ś ci; nierówno ść płac i dochodów, jako nierówno ś ci rzeczywi ś cie istniej ą ce i usprawiedliwione;nierówno ść płac i dochodów, jako nierówno ś ci rzeczywi ś cie istniej ą ce i usprawiedliwione; za niesprawiedliwe postrzegane równie ż nadmierne spłaszczenie dochodów.za niesprawiedliwe postrzegane równie ż nadmierne spłaszczenie dochodów.

International Social Justice Project – 1991 r. -5 krajów wysoko rozwini ę tych -8 byłych krajów socjalistycznych WNIOSKI: postrzeganie sprawiedliwo ś ci społecznej ma istotny wpływ na: * zachowanie ludzi; * stabilno ść społeczn ą ; * legitymizacj ę porz ą dku ekonomiczno-politycznego pa ń stwa.

Czy sprawiedliwo ść mo ż e by ć efektywna ekonomicznie? (raport grupy ekspertów Banku Ś wiatowego z 1993r ) SUKCES EKONOMICZNY KRAJÓW AZJI WSCHODNIEJ NISKIE I ZMNIEJSZAJ Ą CE SI Ę ZRÓ Ż NICOWANIE DOCHODÓW UPOWSZECHNIENIE SI Ę DOST Ę PU DO RÓ Ż NYCH POZIOMÓW O Ś WIATY WYSOKA DYNAMIKA WZROSTU GOSPODARCZEGO

PODSUMOWANIE: problemu sprawiedliwo ś ci nie mo ż na całkowicie pomin ąć w rozwa ż aniach ekonomicznych;problemu sprawiedliwo ś ci nie mo ż na całkowicie pomin ąć w rozwa ż aniach ekonomicznych; zarówno opinie społecze ń stw w tej kwestii, jak i wyniki bada ń naukowców potwierdzaj ą, ż e bardziej istotna od równo ś ci dochodów jest równo ść szans i miar;zarówno opinie społecze ń stw w tej kwestii, jak i wyniki bada ń naukowców potwierdzaj ą, ż e bardziej istotna od równo ś ci dochodów jest równo ść szans i miar; nie zostało udowodnione, ż e proces zapewnienia sprawiedliwo ś ci w społecze ń stwie generuje wi ę ksze koszty, ni ż daje korzy ś ci;nie zostało udowodnione, ż e proces zapewnienia sprawiedliwo ś ci w społecze ń stwie generuje wi ę ksze koszty, ni ż daje korzy ś ci; do badania problemu sprawiedliwo ś ci potrzebna jest integracja wielu dziedzin naukowych.do badania problemu sprawiedliwo ś ci potrzebna jest integracja wielu dziedzin naukowych.

DZI Ę KUJ Ę ZA UWAG Ę !