Uniwersytet Warszawski

Nowy formularz opisu przedmiotu Paweł Stępień, Agata Wroczyńska Seminarium PUNKTACJA ECTS – EFEKTY UCZENIA SIĘ – OPIS PRZEDMIOTU Uniwersytet Warszawski 26 listopada 2009 r.

I. Cele wprowadzenia nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu. II. Definicja przedmiotu dla potrzeb Katalogu przedmiotów w USOSweb. III. Aktualna instrukcja dotycząca wypełniania arkusza opisu przedmiotu w USOSweb. IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb. V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu.

I. Cele wprowadzenia nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu.

I. Cele wprowadzenia nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu. Proces przechodzenia od modelu studiów wyższych realizujących ściśle szczegółowe standardy kształcenia dla poszczególnych kierunków do modelu studiów wpisujących się w krajową ramę kwalifikacji – budowanych zatem z wykorzystaniem kategorii efektów uczenia się. Propozycje działań na rzecz jakości kształcenia, przygotowane przez Uczelniany Zespół Zapewnienia Jakości Kształcenia na podstawie raportu z pierwszego ogólnouniwersyteckiego badania ankietowego nt. warunków kształcenia (2008): - USOS powinien stanowić kompletna bazę informacji o dydaktyce na UW; - rozbudowanie i doprecyzowanie formularza opisu przedmiotu w USOS (tak, by zawierał informację o zakładanych efektach kształcenia, zasadach zaliczania, zasadach egzaminu, o ćwiczeniach i wykładach z danego przedmiotu itd.). Zarazem skuteczne wprowadzenie wymogu wypełniania wszystkich pól formularza; - USOS powinien zawierać rzetelną i wyczerpującą informację o nauczycielach akademickich (przebieg kariery naukowej, publikacje, aktualnie prowadzone projekty badawcze i zajęcia dydaktyczne) – pozwoli to zmniejszyć niebezpieczeństwo nietrafnego wyboru zajęć przez studentów.

I. Cele wprowadzenia nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu. SPRAWOZDANIE Z OCENY WŁASNEJ 2009 DZIAŁANIA NA RZECZ ZAPEWNIENIA I DOSKONALENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA W DZIEDZINIE PROGRAMÓW NAUCZANIA I ICH EFEKTÓW Istotne następstwa braku zarówno dobrej znajomości zagadnień efektów uczenia się, jak i ich wykorzystania w budowie, zatwierdzaniu, realizacji weryfikacji i modyfikacji programów studiów: niezdefiniowanie efektów uczenia się i dla programu studiów jako całości, i dla jego części składowych powoduje, że przeświadczenie o jego spójności – być może w pełni odpowiadające stanowi faktycznemu – trudne jest do przekonującego uzasadnienia; brak zdefiniowanych efektów uczenia się sprawia że opinia studentów o spójności programu odbywanych studiów nie jest tak miarodajna, jak mogłaby być wówczas, gdy student miałby możliwość zestawiania rzeczywistych efektów uczenia się, ich następstwa i hierarchii w ramach całych studiów z efektami uczenia się projektowanymi dla całego programu studiów i jego etapów; niezdefiniowanie efektów uczenia się dla poszczególnych przedmiotów uniemożliwia przypisanie im punktacji ECTS w sposób odpowiadający wymogom Zarządzenia nr 3 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 18 stycznia 2007 r. w sprawie Uniwersyteckiego Systemu Punktów zaliczeniowych zgodnego ze standardami Europejskiego Systemu Transferu i Akumulacji Punktów – ECTS.

I. Cele wprowadzenia nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu. Istotne następstwa braku zarówno dobrej znajomości zagadnień efektów uczenia się, jak i ich wykorzystania w budowie, zatwierdzaniu, realizacji weryfikacji i modyfikacji programów studiów: bez określenia mierzalnych efektów uczenia się dla studiów stacjonarnych i niestacjonarnych znacznie utrudnione jest badanie ich równoważności; budowanie programu studiów i sylwetki absolwenta bez definiowania efektów uczenia się dla całego programu, jego etapów, modułów, pojedynczych elementów nie skłania do szerszego udziału nauczycieli akademickich i studentów w tym procesie oraz w procesie weryfikacji i modyfikacji programu; bez namysłu nad programami studiów w kategoriach efektów uczenia się, a tym samym nad kompetencjami przedmiotowymi i ogólnymi kształtowanymi w toku realizacji programu, niełatwo świadomie przygotować absolwenta do znalezienia i utrzymania pracy. Kształtowanie bowiem kompetencji istotnych dla zatrudnialności (employability) absolwenta nie oznacza przysposobienia do wykonywania konkretnego zawodu.

I. Cele wprowadzenia nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu. Istotne następstwa braku zarówno dobrej znajomości zagadnień efektów uczenia się, jak i ich wykorzystania w budowie, zatwierdzaniu, realizacji weryfikacji i modyfikacji programów studiów: brak zdefiniowanych, możliwych do wiarygodnego zmierzenia efektów uczenia się całego programu studiów utrudnia weryfikację wiedzy i umiejętności absolwenta. Rozpatrywanie jego potencjału decydującego o zatrudnialności w kategoriach efektów uczenia się (i tym samym kompetencji) ułatwiłoby zarazem prowadzenie badań ankietowych wśród absolwentów i pracodawców; bez zdefiniowania efektów uczenia się programu studiów pierwszego i drugiego stopnia znacznie trudniej realizować ideę studiów drugiego stopnia jako studiów otwartych dla absolwentów studiów licencjackich różnych kierunków.

II. Definicja przedmiotu dla potrzeb Katalogu przedmiotów w USOSweb.

II. Definicja przedmiotu dla potrzeb Katalogu przedmiotów w USOSweb. Przedmiot jest to formalnie wyodrębniony, oparty na efektach uczenia się składnik procesu kształcenia. Przedmiot znajdujący się w ofercie dydaktycznej jednostki organizacyjnej UW ma stały zestaw atrybutów, do których należą: unikatowy kod przedmiotu, jednoznaczna nazwa przedmiotu, zasady zaliczania przedmiotu (egzamin, zaliczenie lub zaliczenie na ocenę), punkty ECTS, które student otrzymuje po zaliczeniu przedmiotu. Zaliczenie przedmiotu następuje zgodnie z zasadami zaliczania oraz metodami i kryteriami weryfikowania osiągniętych efektów uczenia się

III. Aktualna instrukcja dotycząca wypełniania arkusza opisu przedmiotu w USOSweb.

III. Aktualna instrukcja dotycząca wypełniania III. Aktualna instrukcja dotycząca wypełniania arkusza opisu przedmiotu w USOSweb. Nazwa pola Komentarz Nazwa Dokładna nazwa przedmiotu Jednostka Wydział/Instytut/Zakład/Pracownia/Katedra Kod wg USOS <nadawany przez administrację> Kod wg Sokratesa zgodnie z wykazem Punkty ECTS Opis (skrócony) Krótki opis treści zajęć, rozszerzający sformułowania zawarte w tytule i wskazujący „o czym to jest” na ogólnym poziomie i w sposób możliwie przystępny. Zawiera zwięzłe omówienie umiejętności, jakie ma wynieść student z zajęć. Ma ułatwić dokonanie wyboru zajęć. Mile widziane wskazanie powiązań z innymi przedmiotami lub dziedzinami. (objętość ok. 6 wierszy / do 1000 znaków)

III. Aktualna instrukcja dotycząca wypełniania III. Aktualna instrukcja dotycząca wypełniania arkusza opisu przedmiotu w USOSweb. Opis przedmiotu Jasny i zwięzły opis treści przedmiotu pozwalający określić jego zakres tematyczny II. Opis zakładanych kompetencji i umiejętności jakie student nabywa w wyniku zaliczenia przedmiotu - W nowym formularzu jest to oddzielne pole Spis kolejnych tematów / Numeracja tematów kończy się na pierwszym poziomie tj. 1,2,3,4 bez podpunktów a,b,c,…. - jest to kompetencja każdego z prowadzących (jeżeli jest kilku prowadzących). IV. Dokładny opis metod oceny pracy studenta w ramach danego przedmiotu - W nowym formularzu jest to oddzielne pole (objętość nie więcej niż strona maszynopisu / max. 4000 znaków)

III. Aktualna instrukcja dotycząca wypełniania III. Aktualna instrukcja dotycząca wypełniania arkusza opisu przedmiotu w USOSweb. Literatura Podstawowa literatura przedmiotu oraz ew. adresy internetowe (do 4000 znaków) Wymagania Wcześniejsze zaliczenia formalnie niezbędne do przystąpienia do zajęć (nazwy przedmiotów, ew. rok studiów) Założenia Wcześniejsza wiedza ułatwiająca uczestnictwo w zajęciach (nazwy przedmiotów, ew. rok studiów) - w nowym formularzu jest to pole Wymagania wstępne Rodzaj przedmiotu Obowiązkowy, fakultatywny, ogólnouniwersytecki itp Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę / Egzamin Cykl dydaktyczny sem. zimowy ; sem. letni ; rok akad.; sem. zim. i let. (w przypadku planowanej powtórki tego samego przedmiotu) Rodzaj zajęć Wykład .... godzin; Ćwiczenia... godzin / Konwersatorium... godzin, Seminarium 60 godzin / Proseminarium 60 godzin Prowadzący Limit miejsc w grupie Termin i lokalizacja Uwagi

IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb.

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb. Opis przedmiotu powinien obejmować wszystkie formy zajęć realizowanych w ramach przedmiotu, np. wykład i ćwiczenia, wykład i zajęcia terenowe itp. Arkusz opisu przedmiotu jest zalecany dla wszystkich form kształcenia (studia I, II, III stopnia, studia podyplomowe itp.).

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb Kod przedmiotu: <nadawany przez administrację> Kod SOCRATES: Jednoznaczna nazwa przedmiotu: Jednostka: Instytut/Zakład/Pracownia/Katedra Grupy przedmiotów: Należy napisać, czy przedmiot jest podstawowy, kierunkowy, fakultatywny itp.; do jakiej grupy przedmiotów należy (minimum programowe, przedmiot seminaryjny, konwersatoryjny, specjalizacyjny itp.); na którym roku jest realizowany. Opis wg standardu kształcenia. W obecnym formularzu jest pole Grupy (myślimy, że lepiej nazwać to pole Grupy przedmiotów). W tym polu jest też link do oferty dydaktycznej zawierającej wszystkie przedmioty realizowane w danej jednostce. Sposób realizacji przedmiotu Należy określić, czy są to zajęcia stacjonarne, zdalne (e-learning), mieszane (blended learning) itp. Wymagania wstępne Należy podać zakres wiadomości/umiejętności/kompetencji, jakie powinien posiadać student przed rozpoczęciem nauki przedmiotu lub podać specyfikację przedmiotów (lub programów/modułów, które należy zaliczyć wcześniej). Punkty ECTS Konieczny link do Zarządzenia Rektora nr 3 ze stycznia 2007 r. Język prowadzenia Rodzaj przedmiotu należy podać, czy przedmiot jest obowiązkowy, fakultatywny, ogólnouniwersytecki itp

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb Okres: Należy wskazać semestr studiów, na którym dany przedmiot jest oferowany. Należy wskazać, z jaką częstotliwością przedmiot jest realizowany (raz w tygodniu, raz na dwa tygodnie itp.) Typ zajęć: Należy wskazać formę zajęć dydaktycznych, w jakiej prowadzony jest dany przedmiot, np. wykład, ćwiczenia, laboratoria, seminarium, konwersatorium itp. Należy wskazać liczbę godzin zajęć dydaktycznych, z wyszczególnieniem na wykłady, ćwiczenia, seminaria itp. Ideałem byłoby określenie liczby godzin, które student musi przeznaczyć na pracę samodzielną. Czyli należałoby podać: a) liczbę godzin zorganizowanych, b) przybliżoną liczbę godzin pracy samodzielnej studenta (do weryfikacji przez ankietę studencka dotyczącą ECTS). Ćwiczenia 60 godzin [grupy] tu znajduje się aktywny link, który przekierowuje na stronę zajęć * Wykład 30 godzin [grupy] tu znajduje się aktywny link, który przekierowuje na stronę zajęć * * Na „stronie zajęć” przedstawiamy zdefiniowane efekty uczenia się dla poszczególnych typów zajęć

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb Koordynatorzy: Prowadzący grup: Lista studentów Forma zaliczenia: zaliczenie/zaliczenie na ocenę/egzamin

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb Skrócony opis przedmiotu : Krótki opis treści zajęć, rozszerzający sformułowania zawarte w tytule i wskazujący, „o czym to jest”, na ogólnym poziomie i w sposób możliwie przystępny. Zawiera zwięzłe omówienie umiejętności, jakie ma wynieść student z zajęć. Ma ułatwić dokonanie wyboru zajęć. Mile widziane wskazanie powiązań z innymi przedmiotami lub dziedzinami. Pełny opis przedmiotu: Jasny i zwięzły opis treści przedmiotu pozwalający określić jego zakres tematyczny. Jeżeli przedmiot składa się z kilku komponentów (np. wykład i ćwiczenia), należy opisać wykład i ćwiczenia oddzielnie. Np. „Wykład ma za zadanie...”, „Ćwiczenia poświęcone są...” * Szczegółowy spis kolejnych tematów (ustalony przez prowadzącego dane zajęcia) przedstawiamy na „stronie grupy zajęciowej”, na którą przekierowuje nas link „szczegóły” ze „strony zajęć”.

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb Efekty uczenia się Należy zamieścić opis zakładanych efektów uczenia się: wiedzy, umiejętności i innych kompetencji, które student nabywa poprzez realizację danego przedmiotu. UWAGA: jeżeli przedmiot składa się z kilku komponentów, to: a) należy zdefiniować efekty uczenia się dla całego przedmiotu b) należy zdefiniować efekty uczenia się dla każdego z komponentów przedmiotu. * Efekty uczenia się dla poszczególnych komponentów przedmiotu zostaną przedstawione na „stronie zajęć” – patrz uwaga w polu Typ zajęć. WAŻNE: efekty uczenia się dla całego przedmiotu NIE MUSZĄ BYĆ sumą efektów uczenia się zdefiniowanych dla poszczególnych komponentów. Efekty uczenia się opisujemy za pomocą czasowników: „Po ukończeniu przedmiotu (wykładu, ćwiczeń) student: - [...] - [...]” Warto podać tu przykładowe czasowniki do wykorzystania (np. pod ikonką „i”). Metody i kryteria oceniania Należy podać sposób weryfikacji osiągnięcia przez studenta określonych efektów uczenia się dla przedmiotu jako „pakietu” (całości). Metody i kryteria oceniania osiągniętych efektów uczenia się zdefiniowanych dla poszczególnych komponentów przedmiotu zostaną przedstawione na „stronie przedmiotu” – patrz uwaga w polu Typ zajęć.

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb Metody dydaktyczne Należy wskazać, jakie metody dydaktyczne będą stosowane, by umożliwić studentom osiągnięcie zakładanych efektów uczenia się. Jeżeli przedmiot prowadzony jest przez kilku wykładowców (dotyczy to w szczególności ćwiczeń), każdy z nich może stosować inne metody dydaktyczne. Ważne jest, by prowadziły one do celu, czyli osiągnięcia przez studenta zdefiniowanych i mierzalnych efektów uczenia się. * Informacje o stosowanych przez wykładowców metodach dydaktycznych przedstawiamy na „stronie grupy zajęciowej”, na którą przekierowuje nas link „szczegóły” ze „strony zajęć”. Literatura Podstawowa literatura przedmiotu niezbędna do ostatecznego zaliczenia przedmiotu (jeśli przedmiot kończy się egzaminem, to jest to literatura do egzaminu). *Każdy z prowadzących zajęcia może dodatkowo wskazywać inną zalecana literaturę. Informacje o tym zamieszczamy na „stronie grupy zajęciowej”, na którą przekierowuje nas link „szczegóły” ze „strony zajęć” Zalecane fakultatywne komponenty przedmiotu Praktyki zawodowe w ramach przedmiotu Praktyki zawodowe niezbędne do pełnej realizacji przedmiotu. WAŻNE: nie są to praktyki zawodowe dla kierunku (stanowią one bowiem oddzielny przedmiot)

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb strona zajęć Okres: Należy wskazać semestr studiów, na którym dany przedmiot jest oferowany. Należy wskazać, z jaką częstotliwością przedmiot jest realizowany (raz w tygodniu, raz na dwa tygodnie itp.) Typ zajęć: Należy wskazać formę zajęć dydaktycznych, w jakiej prowadzony jest dany przedmiot, np. wykład, ćwiczenia, laboratoria, seminarium, konwersatorium itp. Należy wskazać liczbę godzin zajęć dydaktycznych, z wyszczególnieniem na wykłady, ćwiczenia, seminaria itp. Ideałem byłoby określenie liczby godzin, które student musi przeznaczyć na pracę samodzielną. Czyli należałoby podać: a) liczbę godzin zorganizowanych, b) przybliżoną liczbę godzin pracy samodzielnej studenta (do weryfikacji przez ankietę studencka dotyczącą ECTS). Ćwiczenia 60 godzin [grupy] tu znajduje się aktywny link, który przekierowuje na stronę zajęć * Wykład 30 godzin [grupy] tu znajduje się aktywny link, który przekierowuje na stronę zajęć * * Na „stronie zajęć” przedstawiamy zdefiniowane efekty uczenia się dla poszczególnych typów zajęć

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb strona zajęć Grupa Termin(y) Prowadzący Akcje Nr grupy Dzień tygodnia/godzina Imię i Nazwisko szczegóły aktywny link, który przekierowuje na „stronę grupy zajęciowej” Efekty uczenia się efekty uczenia się dla danego komponentu przedmiotu Metody i kryteria oceniania Metody i kryteria oceniania osiągniętych efektów uczenia się zdefiniowanych dla danego komponentu przedmiotu Miejsce odbywania zajęć

IV. Projekt nowego formularza/arkusza IV. Projekt nowego formularza/arkusza opisu przedmiotu i jego prezentacji w Katalogu przedmiotów w USOSweb strona grupy zajęciowej Przedmiot Nazwa przedmiotu/kod Zajęcia: Rok akademicki/typ zajęć/nr grupy/link do pozostałych grup Termin i miejsce odbywania zajęć Limit miejsc Prowadzący Zakres tematów Szczegółowy spis kolejnych tematów (ustalony przez prowadzącego dane zajęcia) Metody dydaktyczne informacje o stosowanych przez wykładowcę metodach dydaktycznych. Literatura Zalecana i omawiana przez wykładowcę literatura - link do strony www jednostki.

V. Przykłady opisu przedmiotu wg. projektowanego formularza/arkusza V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu.

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu.

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu.

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu.

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu.

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu.

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu. Strona zajęć

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu. Strona zajęć -wykład

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu. Strona zajęć - ćwiczenia

V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego V. Przykłady opisu przedmiotu wg projektowanego formularza/arkusza opisu przedmiotu. Strona grupy zajęciowej

Pełnomocnik Rektora ds. Jakości Kształcenia dr hab. Paweł Stępień, prof. UW E-mail: pawel.stepien@adm.uw.edu.pl Tel. 0 692 15 62 64 Biuro ds. Jakości Kształcenia Kierownik: mgr Agata Wroczyńska (awroczynska@uw.edu.pl) mgr Dominika Bień www.bjk.uw.edu.pl E-mail: bjk@uw.edu.pl Tel. (022) 55 24 072, (022) 55 24 073, Fax (022) 55 24 071 Siedziba: ul. Karowa 18, p. 203