Problemy obszarów przygranicznych a współpraca transgraniczna w projekcie KPZK 2030 Metropolia sieciowa 2030 Dr Piotr Żuber, Dyrektor Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 21 lutego 2011 r., Zielona Góra

Powiązania funkcjonalne głównych ośrodków miejskich 2010 i 2030

Powiązania funkcjonalne głównych ośrodków miejskich 2010 i 2030 Przestrzeń Polski będzie ulegała w ciągu dwudziestu najbliższych lat dynamicznym zmianom Rozwój komplementarnych powiązań funkcjonalnych pomiędzy głównymi miastami zapewni wzrost konkurencyjności gospodarki polskiej Układ – obecnie w dużej mierze warszawocentryczny - zastępować będzie sieć krajowa o wielu węzłach (metropolia sieciowa) powiązana z sieciami europejskimi Obszar Polski Zachodniej jest obszarem szans, które powinny zostać wykorzystane dla zdynamizowania rozwoju kraju

Kierunki integracji polskiej przestrzeni 2010 i 2030

Kierunki integracji polskiej przestrzeni 2010 i 2030 Integracja przestrzeni polskiej będzie odbywała się poprzez: Rozwój powiązań funkcjonalnych pomiędzy głównymi miastami, Integrację funkcjonalną wokół głównych miast, w szczególności wojewódzkich w skali lokalnej wokół sieci ok. 150 ośrodków lokalnych Procesy integracji funkcjonalnej zapewnią większa spójność w skali kraju (dzięki w miarę równomiernemu rozłożeniu sieci maist głównych) oraz w skali regionu (wokół mgłównych miast) Mniej zintegrowane obszary – peryferyjne – położone na wschodzie i północy Polski wymagać będą działań polityki przestrzennej i regionalnej Rozwój przestrzenny Polski Zachodniej odbywać się będzie poprzez integrację przestrzeni wokół miast głównych (przy czym siła ich oddziaływania jest zależna od wielkości i funkcji metropolitarnych) oraz rozwoju powiązań transgranicznych

Polska metropolia sieciowa 2030 w Europie Polska przestrzeń jest zintegrowana w układzie międzynarodowym, dzięki intensyfikacji powiązań funkcjonalnych z metropoliami Europy Poprzez procesy integracji funkcjonalnej następuje rozwój Zachodniej Polski i jej ośrodków miejskich Zachodnia i południowo-zachodnia granica Polski stanowi obszar dodatkowych impulsów rozwojowych

Polityka zagospodarowania przestrzennego kraju: Polska Zachodnia i Pomorze Środkowe Cechy: Brak dużych ośrodków miejskich, Utrata części funkcji, Rozproszenie i brak integracji funkcjonalnej sieci osadniczej, Niska gęstość zaludnienia, Bezrobocie strukturalne, Niska dostępność przestrzenna do głównych ośrodków wzrostu położonych w centralnej Polsce, Niska dostępność do publicznych, w tym usług wyższego rzędu, Niski poziom aktywności gospodarczej i inwestycyjnej, Niskie wykorzystanie potencjału rozwoju funkcji transgranicznych W konsekwencji Polska Zachodnia i Pomorze Środkowe w ograniczonym stopniu uczestniczy w procesach modernizacyjnych i rozwojowych kraju.

Polityka zagospodarowania przestrzennego kraju: Polska Zachodnia i Pomorze Środkowe Kierunki działań: Wzmocnienie powiązań transportowych Polski Wschodniej, Pomorza Środkowego i Polski Zachodniej z Polską Centralną i siecią głównych miast w kraju, Wspieranie rozwoju funkcji metropolitalnych słabszych ośrodków miejskich, Wspomaganie procesów koncentracji urbanizacji w średnich miastach i wybranych małych, Wspomaganie restrukturyzacji obszarów wiejskich, Działania w obszarach problemowych W ramach zintegrowanego podejścia polityki przestrzennej (KPZK 2030) i polityki regionalnej (KSRR) przewiduje się przygotowanie i stałą aktualizację makroregionalnych strategii rozwoju, które obligatoryjnie będą uwzględniane w PZPW i Strategiach Rozwoju Województw, zgodnie z hierarchicznym systemem planowania

Docelowy hierarchiczny system planowania Plan zagospodarowania przestrzennego województwa ROZWOJU WOJEWÓDZTW Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy LOKALNE STRATEGIE Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gminy Dokumenty koordynujące działania finansowane ze środków europejskich Krajowe Programy Rozwoju/ Operacyjne Regionalne Programy Rozwoju/ Operacyjne Plan Zagospodarowania Przestrzennego Kraju PZPK ŚSRK Delimitacja obszarów funkcjonalnych określonych w KPZK poziomu regionalnego i subregionalnego POZIOM WOJEWÓDZKI POZIOM LOKALNY 9 horyzontalnych strategii rozwoju KSRR *PSRICP poziom krajowy *PSRICP Poziom wojewódzki Programy Lokalne Delimitacja specyficznych obszarów funkcjonalnych określonych w KPZK poziomu krajowego i makroregionalnego Z chwilą opracowania PZPK i przyjęcia go przez Radę Ministrów KPZK przestanie obowiązywać DSRK i ŚSRK uwzględniają zapisy Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 ZAGOSPODAROWANIA KRAJU Strategie rozwoju każdego poziomu zarządzania strategicznego Plany zagospodarowania przestrzennego każdego poziomu planowania Programy rozwoju/operacyjne poziomu krajowego i regionalnego zapewniające realizację inwestycji PSRICP – Programy służące realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim Makroregionalne Strategie Rozwoju Plany obszarów funkcjonalnych poziomu makroregionalnego i Subregionalne Strategie Rozwoju Delimitacja obszarów funkcjonalnych w PZPK określonych w KPZK poziomu krajowego i makroregionalnego: obszarów przygranicznych, strefy przybrzeżnej, polskiej wyłącznej strefy ekonomicznej na morzu, obszarów strategicznej ochrony złóż kopalin. Delimitacja obszarów funkcjonalnych w PZPW ujmowanych obligatoryjnie, określonych w KPZK: obszarów metropolitalnych, peryferyjnych obszarów wiejskich zagrożonych marginalizacją, strefy przybrzeżnej, obszarów górskich, obszaru Żuław, obszarów cennych przyrodniczo, obszarów krajobrazów kulturowych, obszarów ochrony i kształtowania zasobów wodnych, obszarów strategicznych złóż kopalin, obszarów miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, obszary o najniższym poziomie dostępu do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe, obszarów przygranicznych. Strategie obszarów funkcjonalnych delimitowanych w PZPK i PZPW: Strategia Polski Wschodniej, Strategia Polski Zachodniej, Strategia Pomorza Środkowego, strategia rozwoju obszarów metropolitalnych, strategia strefy przybrzeżnej, strategie rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego obszarów przygranicznych. Główny nurt planowania strategicznego Funkcjonalne planowanie strategiczne uwzględniające każdy poziom planowania strategicznego Planowanie operacyjne PLANOWANIE NA OBSZARACH FUNKCJONALNYCH KONCEPCJA PRZESTRZENNEGO Plany obszarów funkcjonalnych poziomu regionalnego Delimitacja specyficznych obszarów funkcjonalnych określonych w KPZK poziomu lokalnego ŚREDNIOOKRESOWA STRATEGIA ROZWOJU KRAJU DŁUGOOKRESOWA STRATEGIA ROZWOJU KRAJU DSRK

Obszary przygraniczne w KPZK Obszary przygraniczne są specjalnym typem obszarów funkcjonalnych wyznaczonych w KPZK Ze względu na swoje cechy społeczno-geograficzne sa jednoczesnie obszarem problemowym polityki regionalnej zarówno polskiej (KSRR 2020), jak i europejskiej (obecnie cel Europejska Współpraca Terytorialna) Ze względu na różną sytuację wyjściową (czynniki rozwoju) kierunki działań polityki zagospodarowani kraju na różnych granicach w odniesieniu do obszarów przygranicznych powinny być różnicowane

Niedostateczna zdolność instytucjonalna samorządów regionalnych i lokalnych Pomimo braku przeszkód formalnych brak wspólnej strategii rozwoju dla obszarów przygranicznych – wykorzystania komplementarnych potencjałów

Obszary przygraniczne Zadaniem polityki przestrzennego zagospodarowania kraju jest wspomaganie procesu integracji obszarów przygranicznych z głównymi obszarami aktywności gospodarczej dzięki zapewnianiu rozwoju powiązań funkcjonalnych po obu stronach granicy Dla rozwiązania problemów obszarów przygranicznych potrzebne są działania zintegrowane na każdym poziomie planowania, uwzględniające narzędzia polityki regionalnej i przestrzennej. Dla realizacji działań zintegrowanych na tych obszarach uwzględniających oddziaływanie o charakterze transgranicznym zakłada się przygotowanie ośmiu strategii rozwoju społeczno- -gospodarczego i przestrzennego dla wszystkich polskich obszarów przygranicznych (na poziomie NUTS 2), obejmujących terytoria po obu stronach granicy. Mają one stanowić bazę współpracy terytorialnej dla rozwoju obszarów przygranicznych

Kierunki polityki: Obszary przygraniczne, zlokalizowane na wewnętrznej granicy UE Działania na rzecz: rozprzestrzeniania się czynników rozwoju z dużych ośrodków miejskich położonych po obu stronach granicy, intensyfikacji współpracy transgranicznej miast i obszarów wiejskich leżących po obu stronach granicy, co przyczyni się do powstania transgranicznych obszarów funkcjonalnych, przygotowania transgranicznych planów zagospodarowania dla subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich podzielonych granicą, poprawy zarządzania oraz stworzenie mechanizmów kordynacji i kooperacji w systemie wieloszczeblowego zarządzania na poziomie subregionalnym i lokalnym.

Kierunki polityki: Obszary przygraniczne, zlokalizowane na zewnętrznej granicy UE Działania na rzecz: zwiększenie dostępności transportowej do centrum kraju, wzmocnienie przygranicznych ośrodków subregionalnych i lokalnych, rozwój współpracy miast bliźniaczych, wsparcie działań za pomocą nowych inwestycji społeczno-gospodarczych, sytuowanie w miastach przygranicznych instytucji związanych z transgraniczną współpracą bilateralną i europejską, realizacja wspólnych projektów twardych i miękkich w zakresie kultury, turystyki uzdrowiskowej oraz wypoczynkowej, poprawa przenikalności granicy, poprzez uproszczenie procedur wizowych, w tym zwiększenie liczby odpraw paszportowo-celnych oraz uruchomienie przejść granicznych małego i dużego ruchu.

Obszary, zlokalizowane przy granicy morskiej Działania na rzecz: wprowadzenia zintegrowanego zarządzania obszarami przybrzeżnymi, integracji polityki morskiej kraju z działaniami rozwojowymi zawartymi w planach krajowych i regionalnych, opracowanie planu dla strefy przybrzeżnej i morza terytorialnego, które będą wpisywać się w hierarchiczny system planowania przestrzennego, koordynacji działań zapobiegającą konfliktom przestrzennym, integracji morskich planów, strategii sektorowych i przestrzennych,

Współpraca transgraniczna w zlewniach Na obszarach transgranicznych kontynuowana i rozwijana będzie współpraca w zakresie zarządzania wspólnymi zasobami wodnymi (Międzynarodowy Obszar Dorzecza Odry, dorzecze Dunaju, Wisły, zlewnie Sanu, Bugu, fragment zlewni Dniestru) Cel współpracy: zarządzania ryzykiem powodzi, osiągnięcie dobrego stanu jakościowego i rozwoju zasobów wodnych, przeciwdziałania skażeniu wód, osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego oraz poboru i przesyłu wód na potrzeby ludności i przemysłu, wsparcie inwestycji infrastrukturalnych w zlewni Bugu mające na celu zmniejszenie obciążenia zanieczyszczenia wód rzek granicznych i Bałtyku (budowa oczyszczalni ścieków w Brześciu).

Transgraniczny system korytarzy ekologicznych Krajowy system korytarzy ekologicznych zostanie powiązany z systemem kontynentalnym poprzez rozwój i ochronę struktur przyrodniczych położonych po obu stronach granic. W ramach współpracy transgranicznej: podjęte zostaną działania mające na celu koordynację programów ochrony przyrody w parkach narodowych i krajobrazowych oraz na innych obszarach chronionych i cennych przyrodniczo, w szczególności stanowiących obszary sieci Natura 2000, położonych po obu stronach granicy, powołanie transgranicznych obszarów chronionych o różnych programach funkcjonalno – przestrzennych i zróżnicowanym poziomie ochrony.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Uwagi i wnioski do projektu KPZK 2030 prosimy kierować do 2 marca 2011 na adres: konsultacje_kpzk@mrr.gov.pl lub na adres pocztowy: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej, ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa z dopiskiem „Konsultacje KPZK 2030”