Prezentacja raportu końcowego z badania pt.: Ocena wsparcia działalności innowacyjnej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013 Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata

Agenda Wprowadzenie Metodologia badania Najważniejsze wnioski z badania Rekomendacje

Wprowadzenie Przedmiotem badania były dwa działania realizowane w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata : działanie 1.3 oraz poddziałanie Stan zaawansowania umożliwiający wyciągnięcie wniosków odnośnie jego realizacji (jak również umożliwiający ocenę wsparcia w kontekście przyszłego okresu programowania). Badanie realizowane w okresie sierpień – listopad 2011 r.

Cele badania Głównym celem badania było wskazanie pożądanych kierunków działań w obszarze innowacji oraz transferu technologii w województwie śląskim. Cele szczegółowe: Ocena dofinansowanych projektów w ramach RPO WSL pod kątem ich znaczenia dla wsparcia innowacji oraz dla transferu technologii i innowacji. Ocena wsparcia potencjału i doświadczenia podmiotów realizujących projekty, aplikujących w ramach RPO WSL. Ocena Regionalnego Programu Operacyjnego jako instrumentu wspierania działań innowacyjnych z dziedzin pożądanych z punktu widzenia rozwoju województwa.

Metodologia Koncepcja badania obejmowała analizę dziewięciu obszarów, którym przyporządkowano szereg problemów i zagadnień badawczych. Odpowiedzi na pytania ewaluacyjne i zagadnienia badawcze zidentyfikowane zostały na podstawie przeprowadzonych analiz i badań, które były realizowane w kilku następujących po sobie krokach logicznych.

Logika procesu badawczego Analiza wniosków o dofinansowanie (desk research) Losowy dobór próby - badanie CATI Dobór przypadków do IDI oraz realizacja badania jakościowego Studia przypadku, w tym analiza systemowa Panele ekspertów (w tym wybór dobrych praktyk)

Metody i techniki badawcze W ramach badania wykorzystano szereg metod i technik badawczych i analitycznych. Obok analizy desk research, analizy porównawczej, analizy competence/share matrix oraz analizy bibliograficznej mającej na celu analizę podaży innowacji ze strony nauki, przeprowadzono badania ilościowe w odniesieniu do beneficjentów poddziałania oraz działania 1.3 (CATI). Niemniej ważną częścią oceny były badania jakościowe. Wymienić należy tutaj wywiady pogłębione, opracowane na ich podstawie studia przypadku, jak również przeprowadzone pod koniec realizacji badania panele ekspertów.

Wnioski

Ocena wsparcia innowacyjnych przedsiębiorstw Działanie jest adekwatne do potrzeb przedsiębiorstw, przy czym największą popularnością cieszą sie działania inwestycyjne Najmniejszym, wręcz znikomym, zainteresowaniem cieszą się projekty o charakterze doradczym Tytuł działania i opisy typów projektów mogą być mylące, gdyż sugerują możliwość egzogenicznego charakteru innowacji, a więc tworzenie i komercjalizację własnych rozwiązań innowacyjnych Wśród wprowadzanych innowacji dominowały innowacje procesowe stanowiące ponad 50% ogółu innowacji. 27% projektów zakładało innowacje o charakterze produktowo- procesowym, a 21% innowacje wyłącznie produktowe Nie zidentyfikowano żadnej innowacji organizacyjnej ani marketingowej.

Ocena wsparcia innowacyjnych przedsiębiorstw Biorąc pod uwagę trzy poziomy innowacyjności inwestycji: poziom firmy, kraju i świata należy podkreślić, że w strukturze projektów dominowały inwestycje mogące być uznane za innowacje tylko z punktu widzenia danego przedsiębiorcy tzn. takie, które funkcjonowały już w praktyce krajowej. Liczną grupę (38%) stanowiły inwestycje o zasięgu krajowym tzn. innowacje całkowicie nowe na terytorium naszego kraju. Najrzadziej projektodawcy wdrażali innowacje na skalę światową. Korzystanie z ochrony własności intelektualnej deklaruje 17% przedsiębiorców, 3% firm jest w trakcie procedury, natomiast 9% zamierza z takiej ochrony korzystać. Oznacza to, że odsetek firm, które nie podejmują działań w tym zakresie wynosi 71%.

Ocena wsparcia innowacyjnych przedsiębiorstw Liczba beneficjentów zajmujących się przetwórstwem przemysłowym, które mogą być zaliczone do przedsiębiorstw wysokiej techniki wyniosła 11%, zaś średnio-wysokiej techniki wynosiła 18%. Dominowały przedsiębiorstwa zaliczane do średnio-niskiej i średniej techniki, których udział wynosił odpowiednio 43% i 29%. W świetle popularyzowanej w ostatnich latach na forum UE koncepcji inteligentnej specjalizacji nie wyklucza się wspierania sektorów tradycyjnych, niemniej jednak postuluje się, aby wsparcie to promowało wykorzystywanie w tych sektorach rozwiązań z zakresu wysokiej techniki.

Ocena wsparcia Instytucji wspierających transfer technologii i innowacji Najbardziej przydatne z punktu widzenia instytucji otoczenia biznesu okazały się działania na rzecz budowy i modernizacji infrastruktury, doposażenia w aparaturę parków przemysłowo – technologicznych i centrów transferu technologii oraz skierowane na tworzenie i rozwój klastrów. Najmniejsze zainteresowanie dotyczyło zakupu usług doradczych w zakresie usprawniania innowacji lub transferu technologii oraz w zakresie dostosowania laboratoriów do wymagań dyrektyw unijnych. Beneficjenci nie mogli jednocześnie łączyć różnych typów działań, co z ich perspektywy było dużym utrudnieniem.

Ocena wsparcia Instytucji wspierających transfer technologii i innowacji O wsparcie z działania 1.3. ubiegało się najwięcej instytucji otoczenia biznesu (7), podmioty zarządzające parkami przemysłowymi i technologicznymi (4) oraz szkoły wyższe (3). Pojedyncze podmioty reprezentowały takie typy jak: jednostki naukowe, jednostki samorządu terytorialnego, prywatne i publiczne jednostki B+R, przedsiębiorstwa o statusie centrum B+R, organizacje pozarządowe. Najważniejsze problemy i bariery związane z transferem technologii i innowacji wskazane przez instytucje to problemy finansowe (42%), prawne (25%), świadomościowe lub mentalne (25%), kadrowe (17%) i instytucjonalne (8%). Ponadto, w ramach innych problemów i barier wskazywano także na problemy współpracy firm z uczelniami (33%).

Realizacja działań strategicznych w regionie Dofinansowywane projekty w niewielkim stopniu przyczyniają się do realizacji RSI WSL. Poddziałanie realizuje zaledwie jeden cel operacyjny RSI WSL, zaś działanie 1.3 realizuje 3 cele operacyjne w zakresie infrastruktury oraz potencjalnie 6 celów operacyjnych w zakresie upowszechniania informacji, sieci i klastrów. Poddziałanie przyczynia się do uporządkowania systemu finansowania działalności innowacyjnej przedsiębiorstw i zwiększenia nakładów na innowacje, ale projekty realizowane w ramach tego działania obejmują jedynie absorpcję innowacji, a nie ich tworzenie w regionie.

Potencjał jednostek W regionie funkcjonuje wiele jednostek charakteryzujących się dużym potencjałem naukowo-badawczym, choć np. większość szkół wyższych, szczególnie tych prywatnych, to szkoły nastawione głównie na działalność dydaktyczną.

Rekomendacje

Rekomenduje się ujednolicenie terminologii stosowanej w dokumentach programowych, w szczególności w zakresie rozumienia terminu wysokiej techniki (zamiast wysokiej technologii) i dostosowanie jego zakresu do obowiązujących obecnie systemów klasyfikacji.

Rekomendacje Przy programowaniu nowego okresu wsparcia należy zachować równowagę między wsparciem przedsiębiorstw wysokiej techniki a przedsiębiorstw innych sektorów, które wdrażają projekty o wysokim stopniu zaawansowania technologicznego. W planowaniu nowego okresu programowania należy uwzględnić w dużym stopniu zwrotne instrumenty wsparcia.

Rekomendacje Rekomenduje się przeprowadzenie działań informujących/edukacyjnych z zakresu pomocy publicznej dla beneficjentów RPO WSL oraz beneficjentów przyszłego programu operacyjnego. Należy uporządkować system finansowania działalności innowacyjnej (inwestycje, doradztwo, klastry, itd.).

Rekomendacje Rekomenduje się dopuszczenie możliwości łączenia różnych typów projektów w ramach działania 1.3 RPO WSL i odpowiedniku tego działania w nowym programie operacyjnym. Ze względu na niski poziom wiedzy należy podejmować działania związane z propagowaniem wiedzy na temat zarządzania własnością intelektualną przez przedsiębiorstwa oraz na temat szeroko rozumianej ochrony własności intelektualnej.

Dziękuję za uwagę Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata