Konwencja z 25 czerwca 1998 r. o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczącycpodejmowaniu h środowiska (Konwencja z Aarhus). Dokument ratyfikowany przez Polskę w roku 2001 opiera się na trzech zasadach: Udział społeczny Prawo międzynarodowe Masz prawo wiedzieć Masz prawo brać udział Masz prawo do sprawiedliwości

Implementacja Konwecji z Aarhus do wspólnotowego porządku prawnego. Wzmocnienie partycypacji w kwestiach związanych z wymiarem sprawiedliwości. Dwie podstawowe zasady udziału społecznego ma być skuteczny i musi mieć miejsce przed podjęciem decyzji – Niezbędne zapewnienie dostępu do informacji – Pełna wiedza o wszystkich opcjach (alternatywach) – Rozsądne ramy czasowe Główne zasady dyrektywy 2003/35/WE (1)

Społeczeństwo (public) Zainteresowana społeczność (public concerned): (…) która jest lub może być dotknięta skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji; Organizacje ekologiczne NGO – domniemanie prawne, że mają interes prawny – aktywny gracz jako strona w postępowaniu administracyjnym Art. 1(2) Państwa Członkowskie mogą zdecydować, na podstawie kolejnych spraw, jeżeli tak przewidziano na mocy prawa krajowego, o niezastosowaniu niniejszej dyrektywy do przedsięwzięć służących celom obrony narodowej, jeżeli uważają, że takie zastosowanie miałoby niekorzystny wpływ na te cele. Art. 1(4) Uszczegółowienie procedury informowania społeczeństwa: informacja na jak najwcześniejszym etapie postępowania, szczegółowe informacje, rozsądne ramy czasowe na zajęcie stanowiskaArt. 6(2,3) Dyrektywa 2003/35/WE Nowe definicje

Wprowadzenie procedury odwoławczej dla zainteresowanej społeczności - skuteczne narzędzie kontroli procesu OOŚ! Art. 10(a) Informacja przedstawiana na zakończenie postępowania i wydania decyzji wymaga uzasadnienia w zakresie przebiegu procesu konsultacji Art. 9(1) Główne zasady dyrektywy 2003/35/WE w zakresie udziału społecznego (2)

Inwestycje i konflikty (1) Konflikty są nieuniknionym elementem realizacji wielu inwestycji infrastrukturalnych – nie warto oceniać czy to dobrze czy źle ale po prostu trzeba z tym żyć i umieć tym zarządzać Jednym z podstawowych celów procedur OOS jest rozwiązywanie konfliktów społecznych związanych z lokalizowaniem inwestycji mogących pogorszyć warunki życia, stan środowiska czy wzbudzających społeczną kontrowersję. Inwestor musi działać aktywnie w swoim interesie

Inwestycje i konflikty (2) Przyzwolenie społeczne dla rozwoju infrastruktury ale: – Spory o przyrodę – wyzwania związane z ochroną środowiska – Spory o sąsiedztwo – inwestycje i otoczenie społeczne – Głęboka nieufność do przemysłu i wykształcone nawyki wykształciły w ludziach odruch, który można nazwać IANUM – Inwestuj Ale Nie U Mnie Społeczeństwo nie chce słuchać polityków, inwestorów a nawet ekspertów. Jedyną reakcją na nową inwestycję jest protest i sprzeciw. Ludzie często niedoinformowani – wiedzą lepiej bez względu na argumenty. Demokracja środowiskowa - prawo do: – Niezbędnej informacji o przedsięwzięciu – Niezbędnej informacji o działaniach minimalizujących – Proponowania zmian z planie projektu by w ich przekonaniu lepiej im służył lub był mniej szkodliwy – Godziwej rekompensaty strat i szkód

Zarządzanie konfliktem Konflikt ukryty i jawny Czy są przesłanki do konfliktu – subiektywne przeczucie grup interes u ? – Jeżeli pewne grupy mają subiektywne przekonanie, że inwestycja naruszy ich interes – nie walczmy z tym! Liderzy

Informowanie (1) Minimalizowanie złych skutków wynikających z braku informacji – złe emocje – brak informacji powoduje poczucie bycia lekceważonym i uruchamia złe emocje – wykorzystanie okazji do prezentacji faktów i wprowadzenia języka mówienia o inwestycji – przekonanie mieszkańców – przeciwdziałanie mitom i stereotypom – Wiarygodność nadawcy – polskie społeczeństwo jest stosunkowo nieufne – brak informacji to potęguje

Informowanie (2) Planowanie działań na każdym etapie - w iększość problemów bierze się z braku planu informowania Różne techniki aby dotrzeć z informacją – Działania: ciągłe, kampanie, jednorazowe akcje Wyznaczony zespół do zarządzania informacją; Stworzenie Strategii Informacyjnej Projektu!

Działania komunikacyjne 1.Dokonanie oceny sytuacji wyjściowej – analiza SWOT 2.Analiza otoczenia inwestycji – identyfikacja partnerów – Oczekiwania inwestora – Otoczenie instytucjonalno – polityczne i społeczne – Wpływ decyzji politycznych – Identyfikacja grup interesu – Monitoring mediów, internet, badania, sondaże, wywiady i. in. 3.Zebranie informacji o innych projektach – dobre praktyki 4.Zdefiniowanie celów działań komunikacyjnych 5.Zaplanowanie DZ. K. – określenie grup docelowych, treści przekazu i narzędzi (budżet, harmonogram)

Udział społeczny (1) Kolejny krok po działaniach informacyjnych Dopuszczają współdecydowanie partnerów społecznych Odpowiedzialność spoczywa na obu stronach porozumienia Im więcej uda się uzgodnić z partnerami społecznymi tym mniej problemów dla inwestycji

Udział społeczny (2) Inwestorzy przystępujący do procedury mediacyjnej powinni: -uznać, że społeczność lokalna może spowolnić bądź powstrzymać proces inwestycyjny, -zamiast domagać się zaufania, stwarzać możliwość kontrolowania, -włączyć plany w formie projektu do konsultacji społecznej, -stosować otwartą politykę informacyjną itd.

Udział społeczny (3) Wzmożony udział społeczeństwa w procesie OOŚ jest możliwy na etapach: rozważenie propozycji lokalizacji inwestycji i decyzji o przystąpieniu do sporządzenia OOS ustalenie zakresu prac i badań w procesie OOS rozpatrywanie rozwiązań alternatywnych przygotowanie informacji końcowej i opracowanie wniosków. Narzędzia inwestora zapewnienia udziału społecznego: – Ulotki, broszury, biuletyny, strona internetowa, , spotkania, wystawy, prezentacje, dyżury, telefon, badania opinii publicznej itp. – Przekazywanie informacji mediom konferencje, udział w audycjach, – Płatna reklama – ogłoszenia, wkładki, plakaty itp. – organizowanie stałych punktów konsultacyjnych – organizowanie zebrań otwartych – powoływanie komitetów doradczych wraz z osobami cieszącymi się autorytetem – prowadzenie rozmów i wywiadów, anonimowej ankiety – udostępnienie wstępnej wersji raportu do zaopiniowania.

Udział społeczny (4) Skuteczność negocjacji zapewniona jest jeśli przestrzega się kilku podstawowych zasad: informacje powinny być udostępnione w formie zrozumiałej dla każdego obywatela, należy zapewnić komunikację dwustronną tzn. społeczeństwo musi mieć pewność, że ich uwagi będą uwzględnione przez osoby piszące raport końcowy z procedury OOS, osoby odpowiedzialne za konsultacje muszą prowadzić aktywne działania mające na celu docieranie z informacją do jak najszerszego forum odbiorców i pozwalające na swobodne wyrażanie poglądów wszystkim zainteresowanym, zainteresowani powinni posiadać wystarczającą ilość czasu na zapoznanie się z informacją jak i na składanie swobodne wyrażanie poglądów.

Cele zapewnienia udziału społecznego wzrost poczucia przynależności i odpowiedzialności za sprawy publiczne; utożsamianie się z wydawanymi decyzjami; uzyskanie akceptacji społecznej dla realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia; zapobieganie potencjalnym konfliktom; zmniejszenie ryzyka błędu, czyli wpływa na jakość podejmowanych decyzji i świadomości ich konsekwencji zapobieganie kwestionowania inwestycji na drodze prawnej!

Decyzja Obowiązek konsultacji nie oznacza współdecydowania! – Decyzja należy do inwestora ale: –Wyczerpująca i przejrzysta –Na podstawie rzetelnego raportu –Uzasadnienie kluczowym elementem dla pozyskiwania środków!

Udział społeczny – teoria a praktyka Polska praktyka daleka od normalności, Aktywna postawa inwestora należy do rzadkości (informacje trzeba wywalczyć), Brak wystarczających ram czasowych na zgłaszanie uwag, Nieuwzględnianie uwag i wniosków bądź ich pomijanie, Społeczeństwo traktowane jako niemi widzowie a nie równoprawni uczestnicy.

Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Dział III - Udział społeczeństwa w ochronie środowiska

Zasady ogólne Każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą. Każdy ma prawo uczestniczenia, na warunkach określonych ustawą, w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa.

Przepisy ogólne Każdy ma prawo składania uwag i wniosków w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Organy właściwe w sprawie zapewniają możliwość udziału społeczeństwa przy wydaniu i zmianie m.in.: a) decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, b) decyzji o pozwoleniu na budowę i zezwoleniu na inwestycję drogową jeżeli prowadzona jest powtórna ocena,

Podanie do publicznej wiadomości Przez podanie informacji do publicznej wiadomości: a) udostępnienie informacji na stronie BIP, organu właściwego w sprawie, b) ogłoszenie informacji, w sposób zwyczajowo przyjęty, w siedzibie organu właściwego w sprawie, c) ogłoszenie informacji przez obwieszczenie w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscu planowanego przedsięwzięcia, a w przypadku projektu dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa - w prasie o odpowiednim do rodzaju dokumentu zasięgu, d) w przypadku gdy siedziba organu właściwego w sprawie mieści się na terenie innej gminy niż gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot postępowania - także przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot postępowania;

Zakres informowania - przed wydaniem i zmianą decyzji wymagających udziału społeczeństwa Organ ma obowiązek podać do publicznej wiadomości informację o: 1) wszczęciu postępowania; 2) przedmiocie decyzji, która ma być wydana w sprawie; 3) organie właściwym do wydania decyzji oraz organach właściwych do wydania opinii i dokonania uzgodnień; 4) możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu (wniosek i załączniki, stanowiska organów); 5) możliwości składania uwag i wniosków; 6) sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie 21-dniowy termin ich składania; 7) organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków; 8) terminie i miejscu rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa, jeżeli ma być ona przeprowadzona; 9) postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest prowadzone. Uwagi lub wnioski złożone po upływie terminu pozostawia się bez rozpatrzenia.

Rozprawa adm., rozpatrzenie uwag i wniosków - decyzje Organ właściwy do wydania decyzji może przeprowadzić rozprawę administracyjną otwartą dla społeczeństwa. Przepis art. 91 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio. Organ prowadzący postępowanie: 1) rozpatruje uwagi i wnioski; 2) w uzasadnieniu decyzji, niezależnie od wymagań wynikających z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, podaje informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. Organ właściwy do wydania decyzji podaje do publicznej wiadomości informację o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania się z jej treścią.

Forma uwag i wniosków Uwagi i wnioski mogą być wnoszone w następujący sposób: – w formie pisemnej; – ustnie do protokołu; – za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym.

Uprawnienia organizacji ekologicznych Organizacje ekologiczne, które powołując się na swoje cele statutowe, zgłoszą chęć uczestniczenia w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, uczestniczą w nim na prawach strony. Organizacji ekologicznej służy odwołanie od decyzji oraz skarga do sądu wydanej w powstępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa do sądu administracyjnego, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji, także w przypadku, gdy nie brała ona udziału w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w powstępowaniu organizacji ekologicznej służy zażalenie. Organizacje ekologiczne, jednostki pomocnicze samorządu gminnego, samorząd pracowniczy, jednostki ochotniczych straży pożarnych oraz związki zawodowe mogą współdziałać w dziedzinie ochrony środowiska z organami administracji. Związki zawodowe i samorządy pracownicze mogą powoływać zakładowe komisje ochrony środowiska oraz społecznych inspektorów ochrony środowiska w celu organizowania i przeprowadzania społecznej kontroli ochrony środowiska na terenie zakładu pracy. Organy administracji mogą udzielać pomocy organizacjom ekologicznym w ich działalności w dziedzinie ochrony środowiska.