UDZIAŁ I ROLA INSTYTUCJI FINANSOWYCH W REALIZACJI DZIAŁANIA 2.3 SPO-WKP Warszawa, 2 kwietnia 2007 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

2 INFORMACJE O BADANIU WYBRANE WYNIKI WNIOSKI I REKOMENDACJE

3 INFORMACJE O BADANIU CELE BADANIA FORMALNE RAMY BADANIA ZAKRES BADANIA METODY BADAWCZE

4 CELE BADANIA Ocena zaangażowania instytucji finansowych w realizację Działania 2.3 SPO-WKP Ocena dostępności i przydatności instrumentów oferowanych przez instytucje finansowe w realizacji Działania 2.3 SPO-WKP Ocena zaangażowania instytucji finansowych w informowanie beneficjentów o SPO-WKP Przygotowanie rekomendacji, które zostaną wykorzystane w nowym okresie programowania

5 FORMALNE RAMY BADANIA Badanie stanowiło ocenę uzupełniającą SPO-WKP Podstawa prawna: art. 57 ust. 3 ustawy o Narodowym Planie Rozwoju Budżet: < 6000 euro

6 ZAKRES BADANIA INSTYTUCJE FINANSOWE: Banki Przedsiębiorstwa leasingowe SKOK Fundusze inwestycyjne

7 ZAKRES BADANIA INSTYTUCJE FINANSOWE: Banki Przedsiębiorstw leasingowe SKOK Fundusze inwestycyjne ROLA BARIERY

8 METODY BADAWCZE Lektura dokumentów: –dokumenty programowe SPO-WKP –raporty dotyczące przebiegu SPO-WKP –inne, w tym prezentacje ZBP Analiza danych o złożonych wnioskach: baza przekazana przez IW liczyła wniosków, po kontroli logicznej do dalszej analizy zakwalifikowano około 92%.

9 23 wywiady jakościowe (IDI): 5 IDI z pracownikami instytucji administrujących SPO-WKP: –Instytucji Zarządzającej –Instytucji Pośredniczącej –Instytucji Wdrażającej –Regionalnej Instytucji Finansującej 1 IDI z przedstawicielem władz samorządowych, członkiem Komitetu Monitorującego NPR/PWW

10 11 IDI z reprezentantami instytucji finansowych: –7 IDI z reprezentantami środowiska banków: pracownikami banków komercyjnych, spółdzielczych, BGK oraz ZBP –2 IDI z reprezentantami środowiska przedsiębiorstw leasingowych: pracownikami ZPL, przedsiębiorstwa leasingowego –1 IDI z pracownikiem Kasy Krajowej SKOK –1 IDI z pracownikiem funduszu private equity

11 IDI z reprezentantami przedsiębiorców: –1 IDI z pracownikiem organizacji przedsiębiorców, reprezentującym ją w Komitecie Monitorującym SPO-WKP –5 IDI z przedsiębiorcami, którzy kilkukrotnie aplikowali o środki z Dzialania 2.3 SPO-WKP i złożyli wnioski przewidujące finansowanie zewnętrzne w formie kredytu lub leasingu

wywiadów ankietowych z wnioskodawcami CATI próba: losowa, warstwowa operat: lista wnioskodawców opracowana na podstawie bazy wniosków przekazanej przez IW kryteria warstwowania: –fakt uzyskania rekomendacji –fakt korzystania z kredytu

13 Korespondencja z instytucjami finansowymi: Typ instytucji Wysłane zapytania Otrzymane odpowiedzi banki3911 SKOK-i2120 przedsiębiorstwa leasingowe 351

14 WYBRANE WYNIKI DZIAŁANIE 2.3 SPO-WKP BARIERY WSPÓŁPRACA Z ADMINISTRACJĄ PUBLICZNĄ UDZIAŁ BANKÓW W INFORMOWANIU OCENA USŁUG BANKÓW DOSTĘPNOŚĆ KREDYTU I LEASINGU PODNIESIENIE JAKOŚCI WNIOSKÓW? UPRZYWILEJOWANIE WNIOSKODAWCÓW? OBLIGATORYJNOŚĆ FINANSOWANIA ZEWNĘTRZNEGO

15 DZIAŁANIE 2.3 SPO-WKP Wzrost konkurencyjności MSP poprzez inwestycje Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw: częściowa refundacja inwestycji prowadzącej do unowocześnienia oferty produktowej lub technologicznej Wielkość dotacji kwotowo: od 10 tys. złotych do tys. złotych Wielkość dotacji w odniesieniu do kwalifikowanych wydatków inwestycji: od 30% do 50%, w zależności od lokalizacji

16 Przewidziane źródła finansowania zewnętrznego: –banki (komercyjne i spółdzielcze) –Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe –przedsiębiorstwa leasingowe –fundusze inwestycyjne Dotacji powyżej 125 tys. złotych udzielano pod warunkiem, że przedsiębiorca sfinansuje inwestycję kredytem lub środkami z funduszu inwestycyjnego w kwocie stanowiącej co najmniej 25% wnioskowanej dotacji, lub z wykorzystaniem leasingu Możliwość korzystania z finansowania zewnętrznego w większym stopniu

17 Umowy banki – IW, SKOK – IW: –oferowanie wnioskodawcom kredytu inwestycyjnego –dokonywanie oceny finansowej inwestycji oraz oceny zdolności kredytowej wnioskodawców –wydawanie promes kredytowych przy zastosowaniu uzgodnionego formularza –finansowania inwestycji zgodnie z wydana promesą lub umową kredytu –prowadzenie odpowiednich akcji informacyjnych o możliwości uzyskania dotacji, roli UE oraz PARP

18 aktywny udział banków oraz (w mniejszym stopniu) przedsiębiorstw leasingowych niewielka rola SKOK oraz funduszy inwestycyjnych FINANSOWANIE INWESTYCJI:

19 Odsetek wniosków z określonym rodzajem finansowania:

20 Udział finansowania zewnętrznego w postaci kredytu / leasingu w odniesieniu do kwoty dotacji: Finansowanie zewnętrzne jako % dotacji – mediana wnioski złożone: z udziałem kredytu129 % z udziałem leasingu131 % wnioski rekomendowane: z udziałem kredytu140 % z udziałem leasingu150 %

21 BARIERY OGRANICZAJĄCE UDZIAŁ INSTYTUCJI FINANSOWYCH W DZIAŁANIU 2.3 SPO WKP

22 rozbieżność pomiędzy typem beneficjentów uprawnionych do ubiegania się o dotacje w ramach Działania 2.3 SPO-WKP a grupą obsługiwaną przez SKOK Podstawowa bariera ograniczająca aktywność SKOK:

23 wielkość projektów, które mogły uzyskać wsparcie w ramach Działania 2.3 SPO-WKP – zbyt niska, żeby zaangażowanie było opłacalne z perspektywy funduszu Podstawowa bariera ograniczająca aktywność funduszy inwestycyjnych:

24 kredyt jest generalnie wykorzystywany przez przedsiębiorców częściej, niż leasing IW nie podpisywała umów z przedsiębiorstwami leasingowymi biorącymi udział w Działaniu 2.3 SPO-WKP i nie publikowała ich listy Wyjaśnienie różnicy w udziale banków oraz przedsiębiorstw leasingowych:

25 zasada refundowania wydatków – leasing mniej korzystny ze względu na płynność finansową (przedsiębiorca korzystający z leasingu otrzymywał dotacje na spłatę rat leasingowych w transzach, przekazywanych dopiero po spłaceniu przez niego kolejnych rat)

26 leasing w większym stopniu, niż kredyt, wymagał dostosowania do Działania 2.3 SPO-WKP –kumulowanie rat, żeby klient mógł w pełni skorzystać z dofinansowania –zmiana nazwy opłaty wstępnej, na ratę kredytową, żeby zapewnić uznawanie jej za koszt kwalifikowany

27 początkowe wątpliwości dotyczące refundacji inwestycji współfinansowanych z leasingu: –kwalifikowalność opłaty wstępnej –dopuszczalność leasingu operacyjnego początkowe utrudnienie w przełamywaniu barier: ograniczona wiedza o leasingu po stronie pracowników IZ

28 WSPÓŁPRACA Z ADMINISTRACJĄ PUBLICZNĄ: Szczególnie aktywna rola ZBP: –udział w Komitecie Monitorującym NPR/PWW oraz Komitecie Monitorującym SPO-WKP –powołanie grup roboczych przy ZBP –proponowanie rozwiązań dotyczących SPO-WKP, (w tym: FPU, podpisanie porozumień banki – IW) Oddelegowanie ekspertów do pracy w GR oceniających wnioski Rola ZPL w usunięciu przeszkód ograniczających udział leasingu

29 UDZIAŁ BANKÓW W INFORMOWANIU O DZIAŁANIU 2.3 SPO WKP: [uwzględniono następujące media: prasa / radio / telewizja / reklama zewnętrzna / Internet / ulotka lub plakat w siedzibie instytucji zajmującej się Działaniem 2.3 / informacja przysłana pocztą tradycyjną lub elektroniczną / indywidualna rozmowa z ekspertem / grupowa prezentacja lub szkolenie / rozmowa z innym przedsiębiorcą]

30 Odsetek wnioskodawców, którzy podali poszczególne instytucje jako źródło informacji:

31 OCENA USŁUG BANKÓW:

32 DOSTĘPNOŚĆ KREDYTU I LEASINGU DLA WNIOSKODAWCÓW: Wśród (43%) wnioskodawców, którzy nie złożyli wniosków z promesą / umową kredytową, ubiegało się o nią (bezskutecznie) 9%. Wśród (67%) wnioskodawców, którzy nie złożyli wniosków z promesą leasingową, ubiegało się o nią (bezskutecznie) zaledwie 0,4%. Wśród przyczyn nie ubiegania się o promesę lub umowę przypuszczenie, że nie zostanie przyznana, występowało sporadycznie.

33 PODNIESIENIE JAKOŚCI WNIOSKÓW? Udział wniosków z kredytem jest wyższy wśród wniosków rekomendowanych (70,1%), niż wśród wniosków złożonych (53,7%). Czy oznacza to, że przejście wniosku przez bank zwiększało szanse na uzyskanie rekomendacji? (Oczekiwanie IW: odciążenie grupy roboczej oceniającej wnioski dzięki przeprowadzaniu przez banki wstępnej selekcji.)

34 Szansa wniosków (z danym rodzajem dofinansowania): proporcja pomiędzy wnioskami rekomendowanymi a wnioskami złożonymi.

35 Szanse wniosku na rekomendację w zależności od rodzaju finansowania:

36 W kategorii wniosków o dotacje nie przekraczające 125 tys. złotych szanse na uzyskanie rekomendacji nie były znacząco wyższe w przypadku wniosku z promesą lub umową kredytową, niż w przypadku wniosku bez finansowania zewnętrznego.

37 Prawdopodobieństwo odrzucenia wniosku ze względu na niezdolność finansową wnioskodawcy, w zależności od rodzaju finansowania (rundy 1-3):

38 Prawdopodobieństwo odrzucenia wniosku ze względu na niezdolność finansową wnioskodawcy w przypadku wniosku z promesą lub umową kredytową było podobne, jak w przypadku wniosku bez finansowania zewnętrznego. przeprowadzenie przez bank oceny nie gwarantuje, że dany wniosek spełnia kryteria finansowe w ocenie grupy roboczej [Pracownik IW, uczestnik grupy roboczej]

39 Przewidywania IW, IZ: warunki kredytu oferowanego (przyszłym) beneficjentom będą korzystniejsze, niż oferta dla innych przedsiębiorców grono przedsiębiorców dysponujących zdolnością kredytową rozszerzy się o beneficjentów, którzy uzyskają ją dzięki temu, że zostanie im przyznana dotacja UPRZYWILEJOWANY STATUS WNIOSKODAWCÓW?

40 Założenia IW, IZ: udzieleniu wsparcia zmniejsza ryzyko związane z udzieleniem kredytu beneficjent może skorzystać z zabezpieczenia kredytu z Funduszu Poręczeń Unijnych

41 W praktyce: przeszło połowa ankietowanych wnioskodawców stwierdziła, że ich umowy kredytowe nie były korzystniejsze od oferty, którą otrzymaliby nie ubiegając się o dotację część banków uczestniczących we wdrażaniu Działania 2.3 SPO-WKP podejmowała decyzję o udzieleniu promesy lub umowy kredytowej bez uwzględniania ewentualnej dotacji

42 cesję, jako zabezpieczenie przewidziane w promesie lub umowie kredytowej, wskazała niespełna połowa wnioskodawców, którym takie dokumenty zostały przyznane zabezpieczenie z Funduszu Poręczeń Unijnych było wykorzystywane sporadycznie (17 poręczeń w ramach całego SPO-WKP)

43 Grupa docelowa działań podejmowanych przez banki i przedsiębiorstwa leasingowe w związku z Działaniem 2.3 SPO-WKP obejmowała: beneficjentów wnioskodawców, którzy nie uzyskali dotacji ( zwykły kredyt inwestycyjny) przedsiębiorców, którzy ostatecznie nie aplikowali do Działania 2.3 SPO-WKP, ale w związku z nim zainteresowali się ofertą

44 Fundusze były wdzięcznym tematem do rozmowy [z przedsiębiorcą], bo pobudzały gros klientów do w ogóle jakichkolwiek inwestycji. [Pracownik instytucji finansowej]

45 Czynniki wpływające na nie traktowanie beneficjentów Działania 2.3 w sposób uprzywilejowany: niskie prawdopodobieństwo uzyskania dotacji przez przedsiębiorcę, któremu przyznano promesę opóźnienia w ocenie wniosków w skali działania banku beneficjenci Działania 2.3 SPO WKP stanowili grupę stosunkowo niewielką zabezpieczenie z FPU nie okazało się dostatecznie atrakcyjne

46 OCENA WYMOGU FINANSOWANIA ZEWNĘTRZNEGO Z INSTYTUCJI FINANSOWEJ PRZY DOTACJACH POWYŻEJ 125 TYS. PLN

47 WNIOSKI I REKOMENDACJE

48 Banki oraz przedsiębiorstwa leasingowe stanowią cenne ogniwo w systemie wdrażania Działania 2.3 SPO-WKP ze względu na kluczową rolę w zapewnianiu zewnętrznego finansowania inwestycji. Przy udziale banków i przedsiębiorstw leasingowych programy wspierania MSP mogą również spełniać dodatkową korzystną rolę katalizatora relacji pomiędzy podmiotami z sektora MSP a instytucjami finansowymi.

49 Przed ewentualnym dalszym stosowaniem rozwiązania polegającego na rezygnacji z dodatkowej weryfikacji dokumentów finansowych składanych przez wnioskodawcę, o ile wcześniej ich oceny dokonała instytucja finansowa, powinny zostać zbadane przypadki rozbieżności w ocenie wniosków pod względem finansowym, zachodzące pomiędzy Grupą roboczą a bankami.

50 Przy analizie tych przypadków rozbieżności w ocenie wniosków pod względem finansowym, zachodzące pomiędzy Grupą roboczą a bankami szczególnie cenny byłby udział ekspertów środowiska bankowego uczestniczących w pracach Grupy Roboczej przy PARP. W przyszłych programach skala występowania tego rodzaju rozbieżności powinna być monitorowana na bieżąco.

51 Instytucje publiczne, zaangażowane we wdrażanie programów wspierania MSP we współpracy z instytucjami finansowymi, powinny zapewnić po swojej stronie udział dostatecznej liczby pracowników dysponujących ekspercką wiedzą na temat instrumentów finansowych, które mają zastosowanie wobec beneficjentów tych programów.

52 Uznajemy za właściwe rozwiązanie przewidziane w znowelizowanym Uzupełnieniu SPO-WKP, zgodnie z którym próg, powyżej którego beneficjent jest zobowiązany do skorzystania z kredytu, środków z funduszu inwestycyjnego lub leasingu, podniesiono do 250 tys. złotych, dopuszczając odstąpienie od tego wymogu przedstawi wiarygodne i rzetelne udokumentowanie, iż posiada środki własne na realizację projektu.

53 Dziękujemy za uwagę.