prof. nzw. dr hab. inż. Andrzej Kraszewski Wydział Inżynierii Środowiska Politechnika Warszawska Zachowanie ciągłości sieci przyrodniczej, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000, w aspekcie potrzeb rozwoju transportu 18 stycznia 2008

Obszary Natura 2000 Dyrektywa 92/43/EWG („siedliskowa”): Projekty zostały zgłoszone do Komisji Europejskiej, nie zostały jeszcze ustanowione Oprócz tych projektów jest tzw. „shadow list” – zgłoszona przez POE Dyrektywa EWG 79/409/EWG („ptasia”) : Od 1 maja 2004 roku ustanowione zostały 124 obszary ochrony KE chce jeszcze 28: 13 z nich – trwa uzgadniania granic, pozostałych 15 trwa nadal dyskusja nad celowością ich ustanowienia Razem z parkami narodowymi, rezerwatami i obszarami chronionego krajobrazu jest to znacząca część narodowego terytorium

POTENCJALNE KONFLIKTY SIECI DRÓG Z SIECIĄ NATURA 2000

KONFLIKTY SPOŁECZNE

KTO PROTESTUJE? Pozarządowe organizacje ekologiczne – najczęściej w trosce o przestrzeganie zasad ekorozwoju, o ochronę zasobów przyrody, o nadmierne emisje substancji i energii, o ochronę krajobrazu. Ochrona (interes) środowiska przyrodniczego Lokalne społeczności – na terenach przebiegu obwodnic: w obawie o pogorszenie warunków zdrowotnych, zmniejszenie wartości nieruchomości, pogorszenie warunków egzystencji, itp. Lokalne społeczności – na terenach miast: żądają wyprowadzenia ruchu ciężkiego z miast – budowy obwodnic Ochrona (interes) środowiska społecznego PROTESTUJĄ CI, KTÓRZY UWAŻAJĄ, ŻE W PROCESIE DECYZYJNYM ICH INTERES NIE ZOSTAŁ NALEŻYCIE UWZGLĘDNIONY

STANOWISKO SAMORZĄDÓW LOKALNYCH „Bo dla mnie te wylęgowiska komarów są mniej ważne niż ludzie…” Samorządy lokalne – również szczebla wojewódzkiego – często są gotowe poświęcić dobra przyrody, jeśli pozostaje do wyboru konflikt ze środowiskiem społecznym (wyborcami). TO JEDNAK NIE WSZYSCY „AKTORZY”: Krajowe sądownictwo administracyjne KE (ew. Europejski Trybunał Sprawiedliwości) Efekt: Możliwe istotne opóźnienia w realizacji inwestycji

NAJKRÓTSZA DIAGNOZA… Wiedza o rozpoznanych i udokumentowanych skutkach działań człowieka w środowisku była dotąd niedostateczna lub lekceważona, nawet wśród gremiów, którym przysługuje rola decyzyjna. Rola konfliktu w podejmowaniu decyzji dotyczących dużych przedsięwzięć infrastrukturalnych była generalnie niedoceniana, (ale nie w okresie poprzedzającym wybory). Edukacja ekologiczna społeczeństwa jest niewystarczająca To powoduje, że sposób uwzględnienia kryteriów ochrony środowiska przyrodniczego i społecznego w procesach decyzyjnych dotyczących infrastruktury (drogowej) jest intuicyjny i mało odporny na argumenty polityczne. W konsekwencji, aktualne praktyki zarządzania rozwojem infrastruktury nadal pozostają suboptymalne, trudne do uzasadnienia i w związku z tym podatne na KONFLIKT.

GDY TRZEBA PRZECIĄĆ OBSZAR NATURA 2000 To jest możliwe: Art. 6.4 Dyrektywy siedliskowej: „Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego obiektu oraz braku rozwiązań alternatywnych, plan lub projekt musi jednak zostać zrealizowany ze względu na imperatyw wynikający z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, państwo członkowskie podejmie wszelkie działania kompensujące … „

GDY TRZEBA PRZECIĄĆ OBSZAR NATURA 2000 Interpretacja art. 6.4 nie pozostawia wątpliwości. Konieczne są: Analiza rozwiązań alternatywnych, Dowód imperatywu wynikającego z nadrzędnego interesu publicznego, Działania kompensujące, konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury 2000 Opinia Komisji Europejskiej

Analiza techniczna, ekonomiczna Zaangażowanie społeczne AKSJOLOGIA, czyli JAK BYĆ SKUTECZNYM… Inne priorytety np. polityczne Analiza techniczna, ekonomiczna i środowiskowa (fakty) PODEJMUJĄCY DECYZJĘ KONFLIKT! KONFLIKT! KONFLIKT! Zaangażowanie społeczne (wartości)

FAZA PLANOWANIA STRATEGICZNEGO MODEL WYBORU WARIANTU REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA INFRASTRUKTURALNEGO (1) Analiza techniczna, ekonomiczna i środowiskowa wariantów planowanego przedsięwzięcia Wybór wariantów do analizy Wybór kryteriów oceny wariantów Wybór metod kwantyfikacji kryteriów Budowa macierzy decyzyjnej Ten proces powinien być konsultowany przez inwestora z POE i z samorządami takiej jednostki administracyjnej, która terytorialnie zawiera wszystkie warianty.

FAZA PLANOWANIA STRATEGICZNEGO MODEL WYBORU WARIANTU REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA INFRASTRUKTURALNEGO (3) Studium decyzyjne: wybór przedsięwzięcia do realizacji: Ustalenie preferencji uczestników procesu decyzyjnego Analiza wielokryterialna Analiza wrażliwości otrzymanych uszeregowań Wybór przez inwestora (!) wariantu do REALIZACJI Ten wariant będzie przedstawiony w raporcie OOŚ z wnioskiem o (zintegrowaną) decyzję środowiskową.

VIA BALTICA: WYBÓR WARIANTÓW DO ANALIZY

KRYTERIA FUNKCJONALNO-RUCHOWE KRYTERIA EKONOMICZNE VIA BALTICA: KRYTERIA OCENY WARIANTÓW KRYTERIA FUNKCJONALNO-RUCHOWE KRYTERIA EKONOMICZNE KRYTERIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO KRYTERIA ŚRODOWISKA SPOŁECZNEGO

VIA BALTICA: OBWODNICA AUGUSTOWA

KONKLUZJA Należy zdać sobie sprawę, że zasadniczy problem rozbudowy infrastruktury drogowej leży tyle samo w sferze analiz techniczno-ekonomicznych, co w: gdzie to konieczne, przemyśleniu jeszcze raz kwestii strategii rozwoju (regionalnego) uwzględnieniu właściwej roli kryteriów ochrony środowiska uzyskaniu możliwie szerokiej akceptacji społecznej dla planowanych inwestycji. Należy ponadto wdrożyć takie procedury i domagać się takiego prawa, które pozwoli na skrócenie czasu przygotowania inwestycji drogowych.