Agencji Rynku Rolnego OT w Poznaniu Biogazownie rolnicze Andrzej Bobrowski Dyrektor Agencji Rynku Rolnego OT w Poznaniu

Energia – istniejące obecnie problemy i możliwość ich rozwiązania Odnawialne i nieodnawialne źródła energii W obecnej chwili w sektorze energetycznym zazębiają się dwa istotne aspekty: Zmniejszanie się konwencjonalnych (nieodnawialnych) zasobów energii Coraz większy nacisk na stosowanie odnawialnych źródeł energii

Odnawialne źródła energii w rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Do nieodnawialnych źródeł energii zaliczamy przede wszystkim tzw. paliwa kopalne czyli: *węgiel kamienny, *węgiel brunatny, *ropa naftowa, *gaz ziemny oraz *torf. Konwencjonalne źródła energii: - łatwo pozyskiwać - są ograniczone (ropa, węgiel)

Do odnawialnych źródeł energii zaliczamy przede wszystkim: elektrownie wodne, elektrownie wiatrowe, kolektory słoneczne, spalanie biomasy oraz biogazownie.   Odnawialne Źródła Energii (OZE) -największą zaletą jest to, że nie ulegają wyczerpaniu tak jak konwencjonalne źródła energii. Mała emisja lub bez emisji gazów cieplarnianych (CO2 , CH4 , H2O , N2O , freonów ), minimalne przekształcenia środowiska np. w stosunku do kopalń.

Globalna świadomość problemu Możliwość zysku Regulacje prawne OZE znaczący wzrost udziału w Europie i na świecie Globalna świadomość problemu Możliwość zysku Regulacje prawne Systemy dopłat

Biogazownia jako odnawialne źródło energii Jednym z Odnawialnych źródeł energii jest jej wytwarzanie z odpadów w instalacji zwanej biogazownią. Biogaz uzyskany na drodze procesów biologicznych może zostać uszlachetniony do jakości gazu ziemnego i przekształcony na energie elektryczną.

Skład biogazu Metan - 50 - 75 % Dwutlenek węgla - 25 - 50 % Woda - 2- 7 % Siarkowodór - 0 - 2 % Amoniak - 0 - 2 % Wodór - 0 - 1 % Tlen - 0 - 1 % - Składniki śladowe - 0 - 1 % Źródło: http://pgee.pl/pgee/oze/biogazownie

Zastosowanie biogazu Produkcja energii elektrycznej Produkcja energii cieplnej Bezpośredni przesył do sieci gazowej

Zmiany prawne Rozwiązania mające usprawnić procesy rozwoju OZE, w tym biogazowni rolniczych zawarte zostały w znowelizowanej ustawie z dnia 8 stycznia 2010 r.– Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 21, poz. 104). Agencja Rynku Rolnego – organem odpowiedzialnym za prowadzenie rejestru, monitoring i kontrole przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem biogazu rolniczego jest Prezes Agencji Rynku Rolnego. 30 października 2011 r. weszły w życie przepisy kolejnej nowelizacji ustawy, które rozszerzyły min. definicje biogazu rolniczego.

Definicja biogazu Paliwo gazowe otrzymane w procesie fermentacji metanowej z surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego lub biomasy leśnej, z wyłączeniem gazu pozyskanego z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów.

Warunki uzyskania wpisu do rejestru Przedsiębiorca składa do centrali Agencji Rynku Rolnego wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorstw energetycznych, spełniając jednocześnie następujące warunki:   posiada tytuł prawny do obiektów budowlanych, w których będzie wykonywana działalność gospodarcza dysponuje odpowiednimi urządzeniami i obiektami budowlanymi- spełniającymi wymagania określone w przepisach o ochronie przeciwpożarowej, sanitarnych i o ochronie środowiska

Po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorstwo energetyczne zobowiązane jest do: wykorzystywania do produkcji wyłącznie surowców wymienionych w definicji biogazu rolniczego, prowadzenia dokumentacji dotyczącej wykonywanej działalności, przekazywania do ARR sprawozdań kwartalnych (w terminie 45 dni po zakończeniu kwartału), informowania ARR o każdej zmianie danych zawartych w rejestrze.

Kontrole prowadzone przez ARR Prezes Agencji Rynku Rolnego jest uprawniony do przeprowadzania kontroli działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania biogazu rolniczego lub wytwarzania energii elektrycznej z biogazu rolniczego. Konsekwencje po stwierdzeniu nieprawidłowości: wykreślenie wpisu w rejestrze zakaz wykonywania działalności gospodarczej kary pieniężne

Aktualny stan rejestru Zgodnie z art. 9p ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059), organem odpowiedzialnym za prowadzenie rejestru jest Prezes Agencji Rynku Rolnego. Według stanu na dzień 11.06.2013 r. do rejestru zostało wpisanych 32 biogazownie z czego 8 należy do jednego podmiotu. Najwięcej biogazowni rolniczych zlokalizowanych jest na terenie województwa pomorskiego (6 instalacji) oraz zachodnio-pomorskim (4 instalacje) i lubelskim (4 instalacje).

cd… Pozostałe biogazownie rolnicze znajdują się w województwach: lubuskim (3 instalacje), wielkopolskim (3 instalacje), dolnośląskim (3 instalacje), kujawsko-pomorskim (3 instalacje), śląskim (2 instalacje), łódzkim (1 instalacja), warmińsko-mazurskim (1 instalacja), świętokrzyskim (1 instalacja) oraz opolskim (1 instalacja). Wszystkie zarejestrowane biogazownie rolnicze posiadają układy kogeneracyjne, których łączna moc elektryczna wynosi 36,131 MWe, natomiast moc cieplna 36,877 MWt.

Tabela 1: Wykaz przedsiębiorstw energetycznych wpisanych do rejestru biogazowni rolniczych wraz z zadeklarowaną wydajnością instalacji oraz mocą układów (stan na dzień 11 czerwca 2013 r.)

Tabela 2: Wykaz przedsiębiorstw energetycznych wpisanych do rejestru biogazowni rolniczych wraz z zadeklarowaną wydajnością instalacji oraz mocą układów (stan na dzień 11 czerwca 2013 r.) cd…

Analiza stosowanych substratów Substraty można podzielić na 3 grupy: odpady z produkcji zwierzęcej (np. gnojowica, obornik) uprawy energetyczne (np. kiszonka z kukurydzy, sianokiszonka, zboże), odpady z przemysłu rolno-spożywczego (np. wywar gorzelniany, serwatka, wysłodki, pulpa ziemniaczana). W 2011 roku gnojowica i obornik stanowiły masowo ponad 58%, a uprawy energetyczne (głównie kiszonka z kukurydzy) ponad 25%. Odpady odzwierzęce stanowiły prawie 60% wszystkich substratów. W 2012 roku nastąpiła wyraźna zmiana w całym roku zużyto ponad 932 tys. ton biomasy na potrzeby produkcji biogazu rolniczego, a więc dwukrotnie więcej niż w 2011 r. Masa zastosowanych odpadów odzwierzęcych wzrosła o 34%, upraw energetycznych o 100%, a substratów z przemysłu rolno-spożywczego aż o 360%.

Substraty stosowane w polskich biogazowniach w latach 2011 2012 (tony)

Dane ze sprawozdań kwartalnych Wg danych za 2011 oraz 2012 rok wynika, że do wytworzenia biogazu rolniczego zużyto łącznie 1 386 530,23 ton surowców. Tabela 3: Wykaz surowców zużytych do produkcji biogazu rolniczego w latach 2011-2012 (w tonach).

Potencjał polskiego rolnictwa produkcji biogazu (wg Prezesa Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiktora Szmulewicza) Z 1 m3 płynnych odchodów można uzyskać średnio 20 m3 a z 1 m3 obornika 30 m3 biogazu o wartości energetycznej ok.23 MJ/ m3. Potencjał teoretyczny wynosi ok. 3,3 mld m3 Potencjał techniczny wynosi ok. 0,677 mld m3 (tj.21% potencjału teoretycznego) Wykorzystanie odchodów zwierząt w gospodarstwach rolnych o obsadzie zwierząt powyżej 100 DJP : ok. 1300 gospodarstw – bydło (najwięcej Wielkopolska, Warmia i Mazury) ok. 3000 gospodarstw – trzoda chlewna (Mazowsze, Wielkopolska) ok. 3500 gospodarstw – drób (Wielkopolska, Dolny Śląsk).

Potencjał rynkowy małych biogazowni: Biogazownie w Wielkoplsce (wg dr Jacka Dacha Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) Potencjał rynkowy małych biogazowni: produkcja zwierzęca (GUS za 2011 r.): bydło 0,85 mln sztuk, trzoda - 4,3 mln, drób – ponad 25,8 mln. produkcja roślinna: prawie 1,5 mln ha zasiewów przetwórstwo żywności (resztki warzywne, wywary, podłoże popieczarkowe, rzeźnie, itp.) Małe biogazownie na własne potrzeby NIE opłaca się -w świetle obowiązującego prawa, ale w świetle przygotowywanych zmian przepisów TAK. przy produkcji na własne potrzeby nie potrzeba żadnych zezwoleń (zbiornik powyżej 25 m3) od stycznia 2011 r. wystarczy wpis w ARR, nie potrzeba koncesji URE biogazownie poniżej 0,4 MW - karta informacyjna przedsięwzięcia (zamiast skomplikowanej procedury wykonania raportu oddziaływania na środowisko

Ograniczenia prawne lub technologiczne: łatwiejsza sytuacja prawna (przy produkcji na własne potrzeby nie potrzeba żadnych zezwoleń – zbiornik powyżej 25 m3) większe koszty (np. koszty ogrzewania zbiorników wzrastają z ich zmniejszaniem się ) mała moc (100-300 kW) łatwiejsze podłączenie do sieci energetycznej.

Produkcja energii (prądu i ciepła) z biogazowni o mocy 0,25 MW Praca w roku: 8000h Wyprodukowana energia elektryczna: 2000 MWh Przychód roczny z tytułu sprzedaży energii: 2000 MWh * .... zł /MWh = ……………. rocznie Możliwy przychód z tytułu sprzedaży energii cieplnej (żółte certyfikaty ok.130 zł/MWh) – biogazownia poniżej 1 MW

Modelowanie wielkości gospodarstwa (dla instalacji o mocy 100 kW) Proporcje wsadu nawozów naturalnych (gnojowica) do kiszonki kukurydzy Wymagana ilość jednostkek przeliczeniowych (DJP) Wymagany aerał upraw (ha) 50:50 70 120 80:20 350 180 100% gnojowicy 800 320

WNIOSKI: Rozwój produkcji biogazu rolniczego w Polsce stwarza okazję do włączenia rolników w aktywne uczestnictwo w innych sektorach krajowej gospodarki Wysokie koszty inwestycji w produkcję biogazu rolniczego wymagają zaangażowania dodatkowych działań wspierających indywidualnych producentów rolnych; Należy dążyć do rozwoju dwóch modeli tworzenia biogazowni rolniczych w Polsce: biogazownie scentralizowane oparte na partnerstwie publiczno-prywatnym: wielu zainteresowanych inwestycjami w Biogazownie rolnicze: rolnicy, grupy producenckie, gminy, zakłady przemysłu spożywczego, dostawcy technologii i inne biogazownie indywidualne: wykorzystujące własny surowiec i produkujące głównie na potrzeby własne

Dziękuje za uwagę