Zarządzanie ekonomią społeczną poprzez tworzenie strategii jej rozwoju z uwzględnieniem problemów wolontariatu i zaplecza społecznego "Przedsiębiorczość społeczna organizacji pozarządowych - od wolontariatu do rzecznictwa"

Pojęcie EKONOMII SPOŁECZNEJ jest bardzo szerokie i dotyka wielu sfer życia społecznego. Kluczową zasadą w tej idei jest prymat działania na rzecz ludzi (członków, podopiecznych) nad maksymalizacją zysku. Oznacza to, że dla jednostek ekonomii społecznej istotne znaczenie – obok celu gospodarczego – ma misja społeczna. Podmioty ekonomii społecznej zaspokajają potrzeby swoich członków – wypełniając przez to często obowiązki administracji publicznej.

Ekonomia społeczna oparta na wartościach solidarności, partycypacji i samorządności, odgrywa kluczową rolę w społecznym rozwoju lokalnym. Pozwala wykorzystywać zasoby ludzkie w sposób komplementarny do sektora prywatnego i publicznego, zapobiega wykluczeniu społecznemu i łagodzi napięcia społeczne. Mówiąc szerzej: ekonomia społeczna wspomaga proces budowania społeczeństwa obywatelskiego. Ekonomia społeczna odpowiada też priorytetom Unii Europejskiej: spójności społecznej, pełnemu zatrudnieniu i walce przeciwko biedzie, demokracji uczestniczącej, lepszemu zarządzaniu oraz stabilnemu rozwojowi.

Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo charakteryzujące się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej.

W społeczeństwie obywatelskim jednostki same aktywnie działając w sferze publicznej starają się realizować swoje cele. Tworzą : Stowarzyszenia Partie polityczne Związki zawodowe Kościoły i związki wyznaniowe Firmy i prywatne przedsiębiorstwa Fundacje Wydają gazety Przygotowują programy radiowe i telewizyjne . Te różnorodne instytucje uczestniczą w wyrażaniu i kształtowaniu opinii publicznej.

Podmioty ekonomii społecznej Instytucje ekonomii społecznej są podmiotami gospodarczymi i społecznymi działającymi we wszystkich sektorach. Mogą one przybierać różne formy, wśród których wymienić należy: banki spółdzielcze, ubezpieczenia wzajemne, spółdzielnie, fundusze poręczeniowe, przedsiębiorstwa społeczne i socjalne, agencje rozwoju regionalnego, stowarzyszenia, fundacje. Przedsiębiorstwa te są szczególnie aktywne w takich obszarach jak: ochrona socjalna, usługi socjalne, zdrowie, banki, ubezpieczenia, produkcja rolnicza, sprawy konsumenckie, praca stowarzyszona, rzemiosło, sektor mieszkaniowy, dostawy, usługi dla mieszkańców, szkolenie i edukacja, zakres kultury, sport i rozrywka.

Cechy wspólne podmiotów ekonomii społecznej pierwszeństwo celów indywidualnych i społecznych ponad zyskiem otwarte i dobrowolne członkostwo demokratyczna kontrola członków połączenie potrzeb członków/użytkowników i/lub potrzeb ogólnych obrona i realizacja wartości solidarności i odpowiedzialności autonomiczne zarządzanie i niezależność od władz publicznych przeznaczanie wypracowanego zysku do realizacji celów stabilnego rozwoju, realizacji usług dla członków lub usług ogólnych.

Ekonomia społeczna - składowe

Podmioty ES organizacje spółdzielcze i spółdzielnie pracy - w Polsce działa ok. 13 000 spółdzielni w 13 branżach spółdzielczych, z czego najbardziej liczne to spółdzielnie mieszkaniowe, spółdzielnie spożywców Społem (konsumenckie), spółdzielnie pracy, spółdzielnie kółek rolniczych, spółdzielnie rolnicze"Samopomoc Chłopska" oraz spółdzielnie uczniowskie, działające w różnych typach szkół, na skalę niespotykaną w innych krajach Unii Europejskiej

Podmioty ES bankowość spółdzielcza to ponad trzy tysiące placówek (ok. 1/3 całego sektora bankowego). Sektor ten przynosi blisko 7% zysków wypracowywanych przez cały sektor bankowy i reprezentuje ponad 5% wartości aktywów tego sektora. Na 2 mln gospodarstw rolnych aż 1,3 mln ma swój rachunek w bankach spółdzielczych. Tylko 5,5 proc. portfela kredytowego stanowią kredyty zagrożone (w bankach komercyjnych 17,8 proc.) .

Podmioty ES Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK-i) zrzeszające ponad milion członków. Sieć placówek SKOK jest największą co do wielkości wśród instytucji oferujących ludności usługi finansowe (ponad 1 300 oddziałów w całej Polsce) Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych (TUW-y) - w tej chwili jest w Polsce 8 TUW-ów, co stanowi około 0,5% rynku ubezpieczeń; dla porównania - przed wojną było to 65%.

Podmioty ES organizacje pozarządowe - ponad 40 tys. zarejestrowanych stowarzyszeń i fundacji dających zatrudnienie ok. 1% wszystkich zatrudnionych w gospodarce narodowej. Wśród szerokiego zakresu pól działania pierwsze miejsca zajmują: sport/ turystyka, edukacja i wychowanie oraz ochrona zdrowia, rehabilitacja i pomoc niepełnosprawnym. 38% organizacji deklaruje reprezentowanie i rzecznictwo interesów swoich członków lub podopiecznych (dane z 2002 r.)

Inwestycja w wolontariat „Kiedy tworzysz plany na jeden rok, zasiej zboże Kiedy tworzysz plany na dziesięć lat, posadź drzewa Kiedy tworzysz plany na całe życie, kształć ludzi” Guanzi

Motywacje do zaangażowania i przyczyny jego braku Najczęściej wymienianym powodem zaangażowania w wolontariat (47,5%) jest przyjemność płynąca z tej działalności oraz to, że jest ona interesująca. Prawie jedna trzecia respondentów wymienia także następujące argumenty: „uważam, że jeśli ja pomogę innym, to inni pomogą mnie” „daje mi to możliwość bycia między ludźmi, nawiązania kontaktów, pozwala pożytecznie wykorzystać czas” „ważne są dla mnie wartości które w ten sposób wcielam w życie” Najrzadziej wymieniane powody to: „dług do spłacenia” (na zasadzie – ktoś kiedyś pomógł mnie, teraz ja się odwdzięczam), o którym wspomina co dziesiąty respondent, oraz chęć zdobycia doświadczenia zawodowego czy pracy (ponad 5% badanych).

Motywacja wolontariuszy Chcę pomagać potrzebującym 60%, Chcę zdobyć nowe umiejętności 46%, Chcę mieć zajęcie 41%, Dla własnej satysfakcji 31%, Chcę poznawać nowych ludzi 29%, Chcę spłacić dług wobec innych 11%, Walczę o specjalną sprawę 7%, Mam wolny czas 4%. Źródło: Materiały Sieci Centrum Wolontariatu

Najczęściej wymieniane powody nieangażowania się w wolontariat to: niedostateczna ilość czasu (43,4%). Osoby, które nie zostały wolontariuszami tłumaczą też, że nie są tym zainteresowane albo o takiej aktywności nigdy nie myślały (28,3%), muszą zatroszczyć się przede wszystkim o rodzinę (12,5%) 5. czy też nikt ich o zostanie wolontariuszem nie prosił (12,3%).  

  Wyniki badań komentuje Marta Gumkowska, socjolog, badaczka organizacji pozarządowych, Stowarzyszenie Klon/Jawor: Skąd ten kryzys? Dlaczego Polacy nie angażują się społecznie? Najprostsza odpowiedź, do której ucieka się najwięcej (43%) „niezaangażowanych”, to brak czasu. Nie wydaje się ona jednak przekonująca – przecież większość wolontariuszy nie poświęca na pracę społeczną więcej niż 50 godzin rocznie (ok. 7 dni roboczych), a co czwarty mniej niż 5 godzin w ciągu roku. Przyczyną więc nie jest sam brak czasu, ważniejszy jest chyba drugi deklarowany przez Polaków powód ich bierności: „nie interesuję się tym, nigdy o tym nie myślałem”. Łatwo domyślić się, dlaczego Polakom nie przychodzi do głowy, żeby zaangażować się w wolontariat (i nie chodzi o to, żeby ich usprawiedliwiać).

Po pierwsze, nie ma w Polsce takiej tradycji, bo nigdy nie była tak silna, jak np. w krajach anglosaskich, a dodatkowo została wypaczona przez obowiązkowy „czyn społeczny” (być może temu wypaczeniu oparła się wieś, gdzie wolontariuszy jest nieco więcej). Po drugie nikt nas tego pomagania nie uczył – edukacja obywatelska była i jest w szkołach zaniedbana.

najwięcej wolontariuszy jest wśród młodych, uczniów i studentów. Jednak badania z ostatnich lat pokazują, że najwięcej wolontariuszy jest wśród młodych, uczniów i studentów. Niewykluczone, że mają oni więcej czasu, ale najważniejsze, że deklarują, iż wolontariat sprawia im przyjemność i interesuje ich działalność społeczna.

Wolontariat - dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie.

Określenie bezpłatna - nie oznacza bezinteresowna, lecz bez wynagrodzenia materialnego. W rzeczywistości wolontariusz uzyskuje wynagrodzenie niematerialne: satysfakcję, spełnienie swoich motywacji (poczucie sensu, uznanie ze strony innych, podwyższenie samooceny itd.).

WOLONTARIUSZ Każda osoba (fizyczna), która dobrowolnie i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz uprawnionych organizacji i instytucji na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Obszary działalności wolontarystycznej organizacje pozarządowe (w tym oczywiście stowarzyszenia i fundacje), inne podmioty, które zgodnie z ustawa prowadza działalność pożytku publicznego, jednostki podległe lub nadzorowane przez organy administracji publicznej (np. szkoły, szpitale, biblioteki, muzea, itp.), z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania – jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego w zakresie ich działalności statutowej, szczególnie w zakresie działalności pożytku publicznego, jednostki organizacyjne podległe organom administracji publicznej lub nadzorowane przez te organy, organy administracji publicznej stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego – w zakresie ich działalności statutowej, zwłaszcza w zakresie działalności pożytku publicznego.

Ustawa nie przewiduje możliwości angażowania wolontariuszy przez środowisko biznesu oraz podmioty I i III sektora w zakresie prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.

Zasadniczym pojęciem związanym z wolontariatem jest motywacja Zasadniczym pojęciem związanym z wolontariatem jest motywacja. Aby dana praca wolontaryjna była pomyślna, zazwyczaj konieczne jest aby zarówno wolontariusz, jak i organizacja z nim współpracująca były świadome motywacji wolontariusza.

Wolontariat w Europie i w Polsce

Rok 2001 został uznany przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Wolontariatu. Dzień Wolontariusza - 5 grudnia Rok 2012 to Europejski Rok Wolontariatu

Wolontariat w Polsce 12,9%, a więc ok. 3,8 mln Polaków, zadeklarowało w listopadzie 2009 roku, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy poświęciło czas na pracę w organizacji społecznej lub grupie nieformalnej – wynika z najnowszych badań Stowarzyszenia Klon/Jawor. Jest to wynik zbliżony do odnotowanego rok oraz dwa lata temu; nic nie wskazuje, że nastąpi powrót do sytuacji z lat 2005 – 2006, gdy w wolontariat angażowało się ponad 20% Polaków.

Co czwarty wolontariusz (czyli ok Co czwarty wolontariusz (czyli ok. 2,5% Polaków) zadeklarował, iż poświęcił na pracę społeczną ponad 50 godzin w ciągu roku (w 2008 roku tak zaangażowany był co piąty wolontariusz).

Ponad 5 godzin rocznie pracowało społecznie 68,4% wolontariuszy (czyli ok. 7% Polaków, podczas gdy w 2008 było to ok. 6%). 23,7% wolontariuszy (ok. 2% Polaków) poświęca swój czas więcej niż jednej organizacji – to niemal dwa razy mniej niż w 2007, kiedy takie działania deklarowało 40% wolontariuszy, a więc niemal 6% Polaków.

Wolontariat – dla kogo? Studenci Osoby starsze/kluby seniora/ UTW Przebywający w zakładach karnych Pracownicy/wolontariat pracowniczy Obcokrajowcy/wolontariat międzynarodowy

W roku 2009 wolontariusze wspierali najczęściej: Ochotniczą Straż Pożarną, ZHP, GOPR, WOPR, WOŚP organizacje i grupy działające w sferze edukacji i wychowania organizacje i ruchy religijne, parafialne

Rodzaje wolontariatu krótkoterminowy jednorazowy okresowy długoterminowy bezterminowy specjalne zadanie

Możliwości angażowania się w wolontariat W województwie świętokrzyskim działa ok. 3 tysiące organizacji pozarządowych a ponad połowa z nich współpracuje bądź deklaruje chęć współpracy z wolontariuszami. Główne pola działań tych organizacji, to pomoc społeczna, ochrona zdrowia, kultura, oświata, edukacja i ekologia. W organizacjach tych wolontariusze mogą pracować w różnoraki sposób – mogą pomagać przy organizacji jednorazowych akcji, mogą pomagać krótkotrwale lub długoterminowo i systematycznie. Każdy wolontariusz może znaleźć coś dla siebie. Najważniejsze to wyjść naprzeciw wzajemnym oczekiwaniom – oczekiwaniom wolontariusza oraz organizacji, któa potrzebuje jego pomocy. Zasady współpracy między obiema stronami muszą być ustalone i zaakceptowane wspólnie.  

Poglądy osób zaangażowanych w wolontariat Osoby, które poświęcają swój czas na pracę w organizacjach społecznych częściej niż inni respondenci przekonani są o tym, że „Polacy potrafią porozumiewać się między sobą pomimo różnic jakie ich dzielą” (72% wolontariuszy przy 58% pozostałych respondentów). Wolontariusze częściej też uważają, że „większości ludzi można ufać” (odpowiednio 53% i 41%) Wolontariusze deklarują, że obywatele działając wspólnie mogą skutecznie rozwiązywać problemy w swoich społecznościach lokalnych (80% i 59%).

Wypowiedzi wolontariuszy Jestem bardzo zadowolona z uczestnictwa w wolontariacie. Dzięki temu zdobywam nowe umiejętności, doświadczenie, uczę się pracy zespołowej, mam możliwość rozwijania swoich zainteresowań, pomysłów. Jako wolontariuszka z chęcią włączyłabym się w kolejne projekty. Ania Dzięki wolontariatowi poznałem ciekawych ludzi oraz nauczyłem się wielu przydatnych rzeczy, m.in. obsługi faksu, komputera. Dawid

Regulacje prawne USTAWA o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej, o warunkach korzystania z pracy wolontariuszy w placówkach opiekuńczo - wychowawczych. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, o warunkach korzystania z pracy wolontariuszy w poradniach psychologiczno - pedagogicznych.

Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków Podmiot korzystający ze świadczeń wolontariusza ma obowiązek wykupić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, w przypadku, gdy świadczenia te trwałyby krócej niż 30 dni Jeżeli świadczenie wolontariusza trwa dłużej niż 30 dni, wówczas korzystający nie ma obowiązku wykupienia ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, gdyż wolontariusz będzie podlegał ustawie z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach

Wolontariat pracowniczy Polega na inicjowaniu przez firmy działań swoich pracowników na rzecz rozwoju społeczności lokalnej. Pracownicy – wolontariusze świadczą wolontaryjnie różnego rodzaju usługi, wykorzystując przy tym swoje umiejętności i zdolności, a jednocześnie rozwijając talenty w innych obszarach. Firma wspiera pracownika w tych działaniach w różny sposób: przekazuje wsparcie rzeczowe, logistyczne i finansowe, czasem deleguje pracownika jako wolontariusza w czasie pracy.

Wolontariat biznesu Pierwszy program pozarządowy w Polsce ukierunkowany na propagowanie i wspieranie wolontariatu pracowniczego. Program ten łączy firmy, organizacje pozarządowe, administrację publiczną i społeczności lokalne – łączy wszystkie trzy sektory. Jest prowadzony przez sieć Stowarzyszenia Centrum Wolontariatu w Polsce prowadząc działania szkoleniowe, doradcze, konsultacyjne.

Wolontariat biznesu Wolontariat pracowniczy CITI HANDLOWY Wolontariat pracowniczy Telekomunikacja Polska „W trosce o innych” Wolontariat pracowniczy Provident Polska „Tak! Pomagam” Wolontariat pracowniczy ING Bank Polska „Wolontariat ING – pomarańczowe serca” Wolontariat pracowniczy CadburyWedel „Od serca – pomagamy innym” Wolontariat pracowniczy Kredyt Bank i Warta „Chcę pomagać”

Dlaczego powinno nam zależeć, żeby w Polsce było więcej wolontariuszy? Nie tylko ze względu na te kilka czy kilkadziesiąt godzin, jakie osoby pracujące społecznie poświęcą organizacjom realizującym ważne społecznie cele. Może jeszcze istotniejsze jest to, że wolontariusze częściej ufają innym i pewnie dlatego wierzą w sens wspólnego działania oraz w możliwość porozumienia się z innymi, pomimo dzielących ich różnic. Czy obserwując dzisiaj sferę publiczną nie mamy wrażenia, że takich ludzi nam bardzo brakuje?

Jak zostać wolontariuszem?? Kontakt z najbliższym Centrum Wolontariatu, Kontakt na własną rękę z organizacją, w której wolontariusz chce pracować

Od wolontariatu do rzecznictwa 6 października 2010 r. Marszałek Adam Jarubas wręczył nominacje członkom Świętokrzyskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego. To pierwsza tego typu rada w województwie. Jej celem nadrzędnym będzie koordynowanie i doskonalenie współpracy organizacji pozarządowych z administracją publiczną. Jak podkreśla marszałek Adam Jarubas, będzie ona swoistym forum dyskusyjnym, miejscem wymiany poglądów.

Świętokrzyska Rada Działalności Pożytku Publicznego W skład ŚRDPP wchodzi 12 osób: dwóch przedstawicieli Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, trzech przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego, jeden przedstawiciel wojewody oraz sześciu przedstawicieli organizacji pozarządowych, działających w obszarze m.in. edukacji, kultury, ekologii i pomocy społecznej. Podstawą prawną do powołania Rady i określenia jej kompetencji jest znowelizowana ustawa o działalności pożytku publicznego. Ustawa daje Marszałkowi Województwa możliwość powołania Wojewódzkiej Rady Pożytku Publicznego na wspólny wniosek 50 organizacji pozarządowych, prowadzących działalność na terenie województwa. W przypadku Świętokrzyskiego taki wniosek złożyło 57 organizacji.

Przydatne strony www http://www.sejmik.kielce.pl/powstala-swietokrzyska-rada-dzialalnosci-pozytku-publicznego-,23031.html http://www.ngo.pl/x/83813 http://wolontariat.org.pl http://ekonomiaspołeczna.pl

IWONA NAPORA 693-797-726 i.napora@hospicja.pl Dziękuję za uwagę i zapraszam do pracy na rzecz innych i do działań na rzecz rozwoju wolontariatu! IWONA NAPORA 693-797-726 i.napora@hospicja.pl