Rola Samorządu Województwa w procesie rewitalizacji – doświadczenia projektu NODUS Bogumiła Wiśniewska Spotkanie koordynatorów projektów URBACT II realizowanych w Polsce Katowice 7-8 października 2010

Projekt NODUS realizowany w ramach programu URBACT 2 Mieszkalnictwo i Planowanie – włączenie miejskich polityk rewitalizacyjnych do ogólnych zasad polityki rozwoju regionalnego Czas realizacji: maj 2008 – maj 2010 Partnerzy projektu: Barcelona/Katalonia (Hiszpania) – partner wiodący, Emilia Romagna (Włochy), Województwo Mazowieckie (Polska), Alba Iulia (Stowarzyszenie gmin, Rumunia), Miasto Amsterdam (Holandia), Miasto Dobrich (Bułgaria), Miasto Katowice (Polska). Ekspert projektu – Ivan Tosic – Instytut Badań Metropolitalnych – Budapeszt

Cel projektu NODUS Skoordynowanie regionalnego planowania przestrzennego z miejskimi politykami rewitalizacyjnymi oraz wzmocnienie pozytywnego oddziaływania miejskich projektów rewitalizacyjnych na rozwój regionalny poprzez zmaksymalizowanie pozytywnego oddziaływania stosownych polityk regionalnych, które przyczyniają się do sukcesu prowadzonych przez miasta działań rewitalizacyjnych.

Lokalne Grupy Wsparcia w ramach programu URBACT 2 Lokalna Grupa Wsparcia Województwa Mazowieckiego Warszawa – Biuro ds. Polityki Lokalowej, Radom, Grodzisk Mazowieckie, Stowarzyszenie Forum Rewitalizacji, Szkoła Główna Handlowa, Urząd Marszałkowski – Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego.

Główne problemy partnerów projektu w zakresie rewitalizacji Katalonia, Emilia Romagna, Amsterdam – zintegrowane działania rewitalizacyjne, zarządzane z poziomu regionalnego/krajowego Polska – Mazowsze, Katowice – działania głównie na poziomie lokalnym, finansowane z funduszy Unijnych na podstawie Lokalnych Programów Rewitalizacji Alba Julia (Rumunia), Dobrich (Bułgaria) – początek działań rewitalizacyjnych

Przemiany przestrzeni miejskiej w czasie Strategie: A1 degradacja A2 stan stabilny A3 gentryfikacja A4 spójność, najlepsze praktyki Drift through Urban urban space value Market Public and time change intervention S p A 3 Position a c of communities e in fragmented urban space . A t0 A 4 Which strategies ? A1 decline A tn A 2 A2 steady state A3 gentrification A 1 A4 coherence best practice t t n t x Time

Ewolucja działań rewitalizacyjnych Modernizacja – polegająca głównie na pracach czysto remontowych na wybranych obszarach (lata 70-te) Połączenie działań modernizacyjnych, ekonomicznych i społecznych na obszarze wymagającym wsparcia (początek lat 90-tych) Zintegrowane działania rewitalizacyjne – trzecia faza rewitalizacji (XXI wiek)

Trzecia faza rewitalizacji Poprawa niekorzystnej sytuacji poprzez kompleksowe i zintegrowane działania międzysektorowe, z naciskiem na współpracę: poziomą – między sąsiednimi gminami lub dzielnicami pionową – między różnymi poziomami administracyjnymi poprzeczną – integracja polityk oraz współpraca wszystkich typów planowania Łączenie planowania przestrzennego i rewitalizacji miejskiej, pozwalająca przenieść działania rewitalizacyjne na poziom planowania ponadlokalnego (oddziaływanie rewitalizacji poza granice miast)

Rekomendacje Działaniom rewitalizacyjnym przewodniczyć powinna odpowiednia instytucja (na poziomie ponadlokalnym lub miejskim) poprzez: rozwijanie programów rewitalizacyjnych zgodnie z istniejącymi planami i strategiami przestrzennymi. kontrolę efektów oddziaływania tych projektów. środki finansowe na inicjowanie interwencji na wybranych obszarach.

Sytuacja na Mazowszu Regionalna Polityka Rewitalizacyjna Lokalna Polityka Rewitalizacyjna Lokalne Programy Rewitalizacji

Lokalne Programy Rewitalizacyjne na Mazowszu Źródło: Opracowanie MBPR na podstawie danych ze SGH – listopad 2009

BRAK KOORDYNACJI POLITYKI REWITALIZACYJNEJ W REGIONIE Mała skala oddziaływania projektów Słaba jakość LPR-ów Skala projektów uzależniona od możliwości finansowych Projekty zapisane w LPR-ach są w głównie modernizacyjno -remontowe Rozproszenie realizowanych projektów rewitalizacyjnych Podporządkowanie LPR-ów pod fundusze UE Brak kompleksowych projektów rewitalizacyjnych Nieefektywne wykorzystanie pieniędzy na projekty rewitalizacyjne Brak komplementarności projektów Upolitycznienie działań władz lokalnych (kadencyjność działań władz) Brak informacji na temat potrzeb rewitalizacyjnych w regionie BRAK KOORDYNACJI POLITYKI REWITALIZACYJNEJ W REGIONIE Brak ram prawnych (ustaw) w zakresie rewitalizacji Brak współpracy między aktorami na poziomie lokalnym Słabe zainteresowanie gmin w tworzeniu polityki rewitalizacyjnej Brak organów zajmujących się rewitalizacją na poziomie regionalnym Niski poziom wiedzy władz lokalnych na temat rewitalizacji (brak specjalistów) Ograniczone środki na projekty rewitalizacyjne w budżetach gmin

Rekomendacje dla Mazowsza MAZOWIECKA REGIONALNA RADA DO SPRAW REWITALIZACJI Główne założenia: -  Integracja programowania rewitalizacji w miastach z celami polityki przestrzennej województwa, - Skoordynowanie miejskich polityk rewitalizacyjnych na poziomie regionalnym, -  Promowanie większej integracji działań przestrzennych na obszarach wymagających interwencji, - Analiza i zbieranie danych na temat potrzeb i działań rewitalizacyjnych podejmowanych na terenie województwa.

Członkowie Rady

Zakres działalności Rady Doradztwo dla Samorządu Wojewódzkiego w zakresie działań rewitalizacyjnych w regionie, w tym integracji z polityką przestrzenną oraz polityką rozwoju; Pozyskiwanie danych oraz informacji dotyczących potrzeb rewitalizacyjnych w skali ponadlokalnej – zlecanie i opiniowanie zakresu badań na temat zagadnień rewitalizacyjnych w województwie (skala problemu w województwie, potrzebne nakłady na projekty rewitalizacyjne)

Zakres działalności Rady Wypracowanie metodyki oceny potrzeby wsparcia z poziomu regionalnego Utworzenia bazy dobrych praktyk, wymiana doświadczeń oraz promocja działań w zakresie rewitalizacji, Przygotowanie województwa do wprowadzenia Inicjatywy JESSICA Praca nad przygotowaniem Mazowieckiego Programu Rewitalizacji.

Analiza SWOT Silne Strony Słabe Strony Reprezentuje wszystkie zaangażowane strony w proces rewitalizacji Brak kompetencji zapisanych w prawie (ustawach) – tylko ciało doradcze Koordynacja pracy Rady przypadać ma na instytucję łączące kompetencje w zakresie planowania przestrzennego i programowania polityki rozwoju województwa Nieporównywalne i skąpe informacje dotyczących skali zjawisk kryzysowych w miastach w skali regionu – brak kompletnych studiów bazowych Pogląd na problem rewitalizacji z poziomu regionalnego Brak środków finansowych na działalność badawczą i informacyjną Rady Działalność przy samorządzie województwa

Analiza SWOT Szanse Zagrożenia Skoordynowanie polityk rewitalizacyjnych w regionie Upolitycznienie Rady Efektywniejsze wydania pieniędzy na działania rewitalizacyjne Brak zainteresowanie działalnością Rady władz lokalnych Wprowadzenia Inicjatywy JESSICA Brak zainteresowania środowiska Regionalnego udziałem w pracach Rady Skoordynowania działań rewitalizacyjnych i polityki zagospodarowania przestrzennego Duże rozproszenie danych dotyczących rewitalizacji Lepsza współpraca między samorządami Mało czasu na podjęcie działań Ograniczenie rozlewania się zabudowy Wykorzystanie doświadczenia Katalonii w zakresie tworzenia polityki rewitalizacji na poziomie regionalnym Możliwość wykorzystania pozytywnych doświadczeń warszawskiego Komitetu Monitorującego ds. rewitalizacji

Dziękuje za uwagę Bogumiła Wiśniewska Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie www.mbpr.pl bwisniewska@mbpr.pl