SEMINARIUM Odnawialne źródła energii (OŹE) – promocja, finansowanie i wsparcie inwestycji wykorzystania biomasy i energii słonecznej Warszawa, 21 kwietnia 2004 OŹE w zrównoważonej polityce energetycznej Polski i Unii Europejskiej, instrumenty wsparcia, dyrektywy UE i implikacje ich wprowadzenia w Polsce Ryszard Wnuk rwnuk@kape.gov.pl Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA ul. Pożaryskiego 28, 04-703 Warszawa Telefon/faks: +48 22 8127674 lub 8127675 www.kape.gov.pl

Energetyka w UE. Fakty 50 % zależność Unii Europejskiej od dostaw surowców i paliw energetycznych z importu, jeżeli nie będzie podjęta wspólna akcja; 45 % import ropy naftowej z krajów Bliskiego Wschodu (w tym krajów niepewnych politycznie); 40 % gazu ziemnego jest dostarczane z Rosji; 5,6 % obecnej produkcji energii pochodzi ze źródeł odnawialnych; stawiany jest 12 % cel udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym UE w 2010 roku; 35 % energii elektrycznej jest pochodzenia nuklearnego; 94 % zanieczyszczeń atmosfery CO2 związanych z działalnością człowieka pochodzi z sektora energetycznego; 90 % wzrostu emisji CO2 jest związanych z transportem; 8 % redukcja gazów cieplarnianych wyznaczona jako cel w latach 1990-2010.

Ku nowej polityce energetycznej, która powinna równoważyć ekonomiczne, społeczne i środowiskowe cele zrównoważonego rozwoju zmniejszać ryzyko poważnych perturbacji w pracach systemów energetycznych i ich otoczeniu ekonomicznym i społecznym oraz środowisku wynikać z procesów opartych na ciągłym postępie nauki i dopływie informacji uwzględniać w procesach decyzyjnych interesy wszystkich uczestników rynku

Zrównoważona polityka energetyczna Główne cele: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, zapewnienie konkurencyjności gospodarki, ochronę środowiska. Zrównoważona polityka energetyczna jest to polepszenie dobrobytu społeczeństwa w aspekcie długotrwałym poprzez dążenie do utrzymania równowagi pomiędzy: bezpieczeństwem energetycznym, zaspokojeniem potrzeb społecznych, konkurencyjnością gospodarki, ochroną środowiska.

Porównanie systemów energetycznych Konwencjonalny system energetyczny nacisk na wzrost PKB przewaga paliw kopalnych polityka energetyczna skoncentrowana na wytwarzaniu scentralizowane usługi energetyczne scentralizowane wytwarzanie energii dominowanie celów ekonomicznych Zrównoważony system energetyczny nacisk na długoterminowe cele ekonomiczne i środowiskowe wzrost wykorzystania OZE polityka energetyczna ukierunkowana na ochronę zasobów naturalnych generacja rozproszona rosnące zaufanie do systemów średniej skali wyważenie pomiędzy celami społecznymi, środowiskowymi i ekonomicznymi

Wyznaczniki ZSE Miarą prowadzenia przez dany kraj polityki zrównoważonego rozwoju jest głównie: realizacja polityki z Kioto (redukcja emisji gazów cieplarnianych do atmosfery), inowacyjność w sektorze energetyki, wzrost efektywności energetycznej gospodarki, wzrost udziału energii z odnawialnych źródeł energii (OŹE) w bilansie energetycznym kraju.

Najnowsze inicjatywy UE Priorytety dotyczące sektora energetycznego: bezpieczeństwo dostaw energii wypełnianie postanowień Kioto liberalizacja rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego w UE wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych efektywność cieplna budynków efektywność energetyczna urządzeń elektrycznych

Główne dokumenty UE (EE i OŹE) Biała Księga – Energia przyszłości: „Odnawialne źródła energii - Raport technologiczny dla strategii Wspólnoty i plan działania”, 1997, Europejski Program Zapobiegający Zmianie Klimatu (EPZK) - czerwiec 2000/01, Zielona Księga – Ku europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego - listopad 2000. Karta Energetyczna i Protokół Karty Energetycznej o efektywności energetycznej i odnośnych aspektach ochrony środowiska, Plan działania w celu poprawy efektywności energetycznej we Wspólnocie Europejskiej - 1997

Lp. Rodzaj odnawialnego źródła energii Jednostki 1995 Stan planowany w roku 2010 1. Energia wiatru GW 2,5 40 2. Duża energetyka wodna 82,5 91 Mała energetyka wodna 9,5 14 3. Ogniwa fotowoltaiczne (PV) GWp 0,03 3 4. Energia biomasy Mtoe 44,8 135 5. Energia geotermalna – en.el. 0,5 1   Energia geotermalna - ciepło GWt 1,3 5 Cieplna energia słoneczna mln m 2 6,5 100 Systemy słoneczne pasywne 35 6. Inne

w roku 2030: Zielona Księga debata o bezpieczeństwie energetycznym, obecnie UE importuje około 50% swego zapotrzebowania, w roku 2030 będzie to ok 70%, aktualne zużycie energii: 41% ropa naftowa, 22% gaz, 16% węgiel (węgiel kamienny, brunatny i torf), 15% energia jądrowa, 6% odnawialne źródła energii. w roku 2030: ropa naftowa (38%), gaz (29%), paliwa stałe (19%), odnawialne źródła energii (8%) i energia jądrowa (zaledwie 6%).

Europejski Program Zapobiegający Zmianie Klimatu (EPZK) zainicjowany w czerwcu 2000 roku, trzy grupy przedsięwzięć: pierwsza grupa - przedsięwzięcia, których realizacja przyczyni się do redukcji emisji CO2 w wymiarze ok. 240 Mt rocznie, dyrektywy: wdrażającej schemat handlu emisjami, w sprawie efektywności energetycznej budynków 2002/91/EC, dyrektywa w sprawie biopaliw 2003/30/EC, dyrektywa w sprawie przetargów publicznych związanych z efektywnością energetyczną.

EPZK (II) druga grupa przedsięwzięć, których wprowadzenie przyczyni się do zmniejszenia CO2 o 140 Mt rocznie, dyrektywy: o kogeneracji (2004), o usługach energetycznych i minimalnych standardach wydajności energetycznej dla sprzętu elektrycznego; trzecia grupa to środki potrzebne w przyszłych przedsięwzięciach. np. promocja ciepła wytwarzanego z odnawialnych źródeł energii, dobrowolne umowy w przemyśle, zachęty podatkowe oraz dalsza poprawa technologii paliw i pojazdów.

- 12% zużycia energii brutto DYREKTYWA nr 2001/77/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY w sprawie promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii elektrycznej wskaźnikowe cele krajowe powinny być zgodne z celem ogólnym dla roku 2010 czyli: - 12% zużycia energii brutto - 22,1% udziału energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych Określenie spójnego systemu wsparcia Konieczność świadectw pochodzenia Uproszczenie procedur administracyjnych

Proces rozszerzenia UE Najważniejsze zagadnienia dla Polski: opracowanie skutecznej narodowej polityki energetycznej, tworzenie wewnętrznych rynków energii (gazu, en.elekt.), przyśpieszenie procesu liberalizacji rynku i prywatyzacji sektora energii, paliw płynnych, potrzeba unowocześnienia lub zamknięcia istniejących elektrowni na paliwa stałe, tworzenie zapasów rezerw promocja efektywności energetycznej i kogeneracji oraz większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, rozwój narzędzi sterowania popytem, zapewnienie bezpieczeństwa nuklearnego.

OŹE w Polsce – polityka, legislacja Strategia rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce Celem strategicznym jest zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 roku i do 14% w 2020 roku w strukturze zużycia nośników pierwotnych Prawo energetyczne (1997) i inne Rozporządzenie o obowiązku zakupu energii elektrycznej i ciepła ze źródeł odnawialnych (2003)

Instrumenty regulacji bezpośredniej Wsparcie na rzecz zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł odnawialnych Instrumenty regulacji bezpośredniej Instrumenty rynkowe (ekonomiczno- fiskalne) Instrumenty wspomagające Informacja, promocja Edukacja Badania i rozwój

Porównanie kosztów wytwarzania energii PV: >400 €/MWh

Development of New Technologies DSM Badania i rozwój technologii w Unii Europejskiej – Generacja rozproszona Development of New Technologies DSM Benefits for the EU Business as usual RTD Actions in DER Today 2000 2010 2015 2020 2025 10 20 30 40 50 % of electricity generated with RES+DG in the EU

inwestycje ekologiczne: BOŚ, NFOŚiGW, EKOFUNDUSZ Finansowanie (I) inwestycje ekologiczne: BOŚ, NFOŚiGW, EKOFUNDUSZ inwestycje termomodernizacyjne: Fundusz Termomodernizacyjny Fundusze akcesyjne Skuteczna strategia finansowa powinna m.in.: wiązać partnerów, którzy mają silne ekonomiczne pobudki do działania, obejmować projekty o atrakcyjnej stopie zwrotu, stosować odpowiednią strukturę finansowania.

EkoFundusz

Finansowanie (II) wsparcie finansowe ze strony rządu, stworzenie mechanizmów rynkowych dla inwestycji OŹE popieranie niekonwencjonalnych metod finansowania np. TPF, ESCO, selekcja ekonomicznie atrakcyjnych obszarów finansowania i opracowanie mechanizmów wspierających, udział Polski w programach UE jako skuteczny mechanizm finansowania polityki efektywności energetycznej w kraju, ustanowienie priorytetów dla OŹE w procedurach instytucji finansowych wspierających ekologię.

Współpraca międzynarodowa KAPE S.A. Programy Unijne 5 Program Ramowy (ENIRDGnet, OPET Building) 6 Program Ramowy (EU-DEEP) SAVE np.: Finansowanie przez Stronę Trzecią przedsięwzięć efektywności energetycznej w przemyśle (CLEAR III - EAST) ALTENER: Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii ze szczególnym uwzględnieniem krajów Europy Środkowo-Wschodniej (REPROMO) Tworzenie rynku dla biomasy w Europie (BioXchange) Promocja wykorzystania biomasy do ogrzewania dużych obiektów (BIOHEAT II) Planu działania na rzecz zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii (REACT) - Opisanych, zanalizowanych 60 instrumentów wsparcia rozwoju wykorzystania OŹE w krajach UE i Polsce www.kape.gov.pl

Wymiana doświadczeń w ramach projektu BIOHEAT II Koszty inwestycyjne systemów grzewczych wykorzystujących biomasę Lokalne systemy ciepłownicze Domy jednorodzinne Systemy grzewcze dużych budynków

Wymiana doświadczeń w ramach projektu BIOHEAT II

Austria – rozwój rynku paliw drzewnych i systemów grzewczych je wykorzystujących

Dziękuję za uwagę www.kape.gov.pl CLEAR III EAST http://collaboration.clearcontract.net ENIRDGnet www.dgnet.org EU-DEEP www.prodige.com www.eu-deep.com OPET - Building www.opet-building.net BIOHEAT www.bioheat.info REACT www.react.novem.nl/index.htm REPROMO www.repromo.org

Ogrzewanie na biomasę Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Węgorzewie

2 kotły na biomasę 500 kW i 250 kW