Integracja walutowa i finansowa - EURO

Pojęcie integracji Integracja walutowa i finansowa wiąże się nierozłącznie z integracją gospodarczą Ma ona zapewnić niezbędne warunki do: funkcjonowania strefy wolnego handlu unii celnej wspólnego rynku unii gospodarczej i walutowej

9 maja 1950 Deklaracja Robera Schumana, francuskiego ministra spraw zagranicznych, zawierająca plan uzależnienia niemieckiego sektora węgla i stali od ponadnarodowej administracji w celu zagwarantowania pokoju w Europie. Inicjatorem przedsięwzięcia był przewodniczący francuskiej Krajowej Organizacji Planowania - Jean Monnet.

wrzesień 1950 Utworzenie Europejskiej Unii Płatniczej w celu wsparcia handlu w Europie, którego rozwój ograniczany był brakiem wymienialności walut. Rozliczanie wpłat i wypłat pochodzących z handlu pomiędzy poszczególnymi krajami odbywa się przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei.

18 kwietnia 1951 Podpisanie Traktatu Paryskiego i utworzenie Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali - EWWiS (European Coal and Steel Community). EWWiS zaczęła funkcjonować 23 lipca 1952 r. i planuje się że, zakończy swą działalność w 2002 r.

Traktat rzymski EWG została utworzona na mocy traktatu rzymskiego z 25 marca 1957 roku Ogólny cel traktatu rzymskiego - dobrowolne połączenie sygnotariuszy (czyli państw członkowskich) oraz porozumienie co do podstawowych zasad określających ich działaność, których, również dobrowolnie, zobowiązują się przestrzegać W dziedzinie polityki walutowej określono cztery podstawowe przepisy

Artykuł 104 – każdy kraj członkowski Wspólnoty prowadzi politykę gospodarczą niezbędną do zapewnienia równowagi całości swego bilansu płatniczego oraz umocnienia zaufania do swojej waluty, czuwając przy tym nad zapewnieniem wysokiego stopnia zatrudnienia oraz stałości cen

Artykuł 106 – kraje członkowskie Wspólnoty gwarantują sobie wzajemnie swobodę obrotu płatniczego i transferu wszystkich transakcji związanych z obrotem towarów, usług i kapitałów, które to transakcje mają być zliberalizowane wewnątrz Wspólnego Rynku

Artykuł 108 – dotyczy różnych form udzielania pomocy krajom członkowskim. W przypadku znacznych zakłóceń bilansu płatniczego kraju członkowskiego, które mogą zagrozić funkcjonowaniu wspólnego rynku, przewiduje się specjalne postępowanie konsultacyjne dotyczące udzielania pomocy.

Artykuł 107 – kraje członkowskie traktują swoją politykę w dziedzinie kursu waluty jako zagadnienie interesujące wszystkich członków Wspólnoty. Jeśli zostanie zmieniony kurs waluty, a krok ten nie był niezbędny do przywrócenia równowagi bilansu płatniczego, i jeśli zmiana kursu w znacznym stopniu wypaczała warunki konkurencji, wówczas inni członkowie Wspólnoty mogą podjąć środki w celu zapobieżenia skutkom tego posunięcia.

Założenia walutowe w EWG Wzrost wzajemnych powiązań gospodarek narodowych krajów członkowskich (zwłaszcza po utworzeniu unii celnej w 1968 r.) Utrata znaczenia narodowej polityki walutowej ze względu na: rynek eurowalut działalność przedsiębiorstw międzynarodowych destabilizujące przepływy kapitału liberalizacja obrotów kapitałowych i gospodarczych silne powiązania ekonomiczne krajów członkowskich

1962 Memorandum Marjolina - wezwanie do powołania Komitetu Prezesów Banków Centralnych EWG w celu koordynowania polityki pieniężnej tych krajów. Komitet został powołany w 1964 r.

Plan Barre’a Pierwszy plan Raymonda Barre’a o możliwościach koordynacji polityk gospodarczych z uwzględnieniem uzgadniania średniookresowych celów polityki gospodarczej państw członkowskich i metod ich osiągania

Plan Barre’a Dotyczył on zbieżności: stopy wzrostu produkcji w kształtowaniu się cen sald bilansu bieżącego sald bilansu płatniczego

Plan Barre’a Reformy procedur uzgadniania polityk gospodarczych Ustanowienie narzędzi krótko- i średniookresowej pomocy dla państwa, które ma problemy z równowagą bilansu płatniczego, pogłębiania konwergencji gospodarczej państw członkowskich

Plan Barre’a Według drugiego planu Wewnątrz EWG powinien być utworzony obszar gospodarczy, na którym występowałby swobodny obrót towarów i usług oraz swobodna mobilność czynników produkcji Na zewnątrz Wspólnota powinna stawać się stopniowo zorganizowanym obszarem gospodarczym i walutowym Zasada stałych relacji kursowych (Barre argumentował, że głównym zagrożeniem unii celnej oraz wspólnej polityki rolnej są niestabilne kursy walutowe)

Na szczycie w Hadze w 1969 roku podjęto decyzję o konieczności budowy unii gospodarczej i walutowej. Szczegółowy plan w tym zakresie przedstawiono w 1970 roku w tzw. planie Wernera. Zakładał on utworzenie unii gospodarczej i walutowej w trzech etapach w ciągu 10 lat i proponował wprowadzenie konwergencji między gospodarkami i walutami sześciu krajów EWG, nie precyzując jednak, z wyjątkiem etapu pierwszego, jakie konkretne działania miałyby zostać podjęte.

Plan Wernera 1970-1971 – realizacja przedsięwzięć ujętych w pierwszym planie Barre’a 1972-1975 – zapewnienie zbieżności rozwoju gospodarczego krajów członkowskich i rozpoczęcie tworzenia jednolitego obszaru walutowego Ograniczenie marży wahań do 1% (uzgodnienie polityki interwencyjnej) Opracowanie w Komitecie Gubernatorów Banków Centralnych głównych założeń polityki kredytowej pod kątem celów wspólnoty Wspólne administrowanie przydzielonymi SDR

1976-1978: Przeniesienie niezbędnych uprawnień na instytucje Wspólnoty Powołanie rady prezesów banków centralnych pod kątem utworzenia wspólnego systemu banków centralnych Utworzenie Europejskiego Funduszu Rezerw Dwuetapowe zlikwidowanie marży wahań i ustalenie parytetów raz na zawsze Wprowadzenie swobodnego obrotu kapitałem Zniesienie granic podatkowych

Cechy planu Wernera Dążenie do pełnej i nieodwołalnej wymienialności walut Zlikwidowanie marży wahań i wprowadzenie parytetów Pełna liberalizacja przepływów kapitałowych Zademonstrowanie nieodwołalności procesu integracji Jeden bilans płatniczy dla całej Wspólnoty i jedna związana z nim polityka

W 1971 r. podjęto decyzje o rozpoczęciu realizacji pierwszego etapu - harmonizacji polityki gospodarczej na obszarze EWG marzec 1972 Utworzenie tzw. węża walutowego w tunelu - systemu stabilizowania kursów walutowych państw Wspólnoty, o dopuszczalnym przedziale wahań (+/-2,25%) wzajemnych kursów walut uczestniczących w systemie, zaś w stosunku do walut zewnętrznych kurs mógł fluktuować w przedziale +/-4,5%

Z powodu załamania w 1973 r. światowego systemu walutowego z Bretton Woods wykonanie planu Wernera zostaje wstrzymane Upadek systemu z Bretton Woods sprawił, iż powstaje system węża walutowego bez tunelu, w którym wzajemne kursy walut europejskich należących do systemu muszą poruszać się w granicach +/-2,25%, jednakże mogą swobodnie fluktuować względem walut pozostających poza systemem. Tym samym europejski "wąż" stanowił najważniejszą strefę zachowującą kursy sztywne, w świecie, w którym od 1973 dominowały kursy płynne.

Ekonomiczne znaczenie "węża" staje się niewielkie z powodu jego niestabilności związanej z częstymi zmianami w składzie krajów należących do systemu. Ostatecznie, z powodu nieprzystąpienia do systemu Wielkiej Brytanii oraz wystąpienia zeń Francji, "wąż" pozostał mechanizmem wiążącym kursy walut małych krajów europejskich z marką niemiecką.

Raport Majrolina Mały postęp od 1969 roku Tendencja do indywidualnego podejmowania decyzji Niesprzyjające wydarzenia (upadek systemu dewizowo-złotego, kryzys naftowy, inflacja, bezrobocie) Brak centralnego podejmowania decyzji -> brak woli politycznej do powstania instytucji określających politykę gospodarczą i walutową

Raport Majrolina - propozycje Utworzenie systemu wewnętrznej i zewnętrznej polityki walutowej EWG (zharmonizowanie polityki wew. i zew.) Utworzenie walutowego funduszu stabilizacyjnego (możliwość zaciągania pożyczek + pomoc krótkoterminowa) Wprowadzenie nowej wspólnej jednostki walutowej (środek płatniczy w obrocie między bankami centralnymi)

Raport Tindemansa Znaczenie węża walutowego Wspólne podejmowanie decyzji dotyczących węża Dobrze funkcjonujący i mocny mechanizm pomocy wzajemnej w przypadku zakłóceń w bilansie płatniczym Zniesienie przeszkód w zakresie swobodnego przepływu kapitałów Angażowanie innych krajów, aby przystąpiły do węża

marzec 1979 Utworzenie, z inicjatywy przewodniczącego Komisji Europejskiej Roya Jenkinsa, kanclerza RFN Helmuta Schmidta i prezydenta Francji Valery'ego Giscarda d'Esting Europejskiego Systemu Walutowego ESW (European Monetary System). Zadaniem EMS była stabilizacja kursów walutowych i koordynowanie działań mających na celu walkę z inflacją. Na EMS składały się: mechanizm kursowy ERM (Exchange Rate Mechanism) europejska jednostka walutowa ECU (ECU - European Currency Unit)

mechanizm kursowy ERM - ustalono sztywny przedział wahań kursów wokół sztywnych kursów centralnych: +/-2,25% - dla walut mocnych zaś +/-6% dla lira włoskiego. Państwa należące ERM były zobowiązane do utrzymania kursów swych walut w ustalonych granicach. W uzasadnionych przypadkach, za zgodą członków ERM, dopuszczalna była zmiana poziomu kursu centralnego waluty kraju członkowskiego. Do ERM przystąpiły wszystkie ówczesne państwa członkowskie EWG z wyjątkiem Wielkiej Brytanii. europejska jednostka walutowa ECU - (ECU - European Currency Unit). Nazwa ecu oznacza także złotą monetę bitą we Francji w XVI i XVII wieku. Dwudziestowieczne ecu nie było walutą, lecz jednostką rozrachunkową, której wartość wyznaczana była na podstawie koszyka walut należących do EMS.

1 lipca 1987 Jednolity Akt Europejski (Single European Act) - plan utworzenia Wewnętrznego Rynku (Internal Market) do 1992 r., na obszarze którego obowiązują cztery swobody: wolnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału.

czerwiec 1988 Szczyt Rady Europejskiej w Hanowerze - powołanie Komitetu Ekspertów pod kierunkiem Jacques'a Delorsa, przewodniczącego Komisji Europejskiej, którego zadaniem było opracowanie planu utworzenia oraz mechanizmu funkcjonowania Unii Gospodarczej i Walutowej UGW.

12 kwietnia 1989 Ogłoszenie Raportu Komitetu Delorsa, w którym nakreślono plan tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. Proces tworzenia UGW podzielono na trzy etapy: - etap I - zniesienie barier w przepływie kapitału wewnątrz Jednolitego Rynku, zacieśnienie współpracy w zakresie polityki gospodarczej i walutowej, - etap II - spełnienie przez państwa członkowskie kryteriów zbieżności (nominalnych wymogów uczestnictwa w UGW), powołanie Europejskiego Instytutu Walutowego - zalążka Europejskiego Banku Centralnego EBC, wyrównywanie poziomu gospodarczego w poszczególnych krajach członkowskich - etap III - wprowadzenie jednolitej waluty zastępującej waluty narodowe, rozpoczęcie działalności przez EBC i Europejskiego Systemu Banków Centralnych.

26/27 czerwca 1989 Rada Europejska na szczycie w Madrycie akceptuje Raport Delorsa jako strategię dla UGW i decyduje o rozpoczęciu I etapu tworzenia UGW 1 lipca 1990 r. 1 lipca 1990 Rozpoczyna się I etap tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. 9/10 grudnia 1991 Szczyt Rady Europejskiej w Maastricht, na którym przyjęto projekt Traktu o Unii Europejskiej określającego działania mające na celu utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej zwieńczone wprowadzeniem wspólnej waluty. 7 lutego 1992 Podpisanie w Maastricht Traktu o Unii Europejskiej (Traktu z Maastricht).

Kryteria zbieżności Mieć inflację nie wyższą niż1,5 punktu procentowego od średniej stopy inflacji w trzech krajach UE, gdzie inflacja była najniższa Mieć długoterminowe stopy procentowe nie przekraczające o więcej niż o 2 punkty procentowe średniej stóp procentowych w 3 krajach UE o najniższej inflacji Mieć deficyt budżetowy nie większy niż 3% PKB Mieć dług publiczny nie większy niż 60% PKB Mieć stabilny kurs wymiany w okresie ostatnich 2 lat, poprzedzających decyzję o członkostwie

1 listopada 1993 Traktat o Unii Europejskiej wchodzi w życie 1 listopada 1993 Traktat o Unii Europejskiej wchodzi w życie. Zgodnie z Art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej "zadaniem Wspólnoty jest, poprzez utworzenie wspólnego rynku i unii gospodarczo-walutowej oraz realizację wspólnej polityki lub działań, popieranie we Wspólnocie harmonijnego, zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej, trwałego i nieinflacyjnego wzrostu z poszanowaniem środowiska naturalnego, wysokiego stopnia zbieżności działań gospodarczych, wysokiego poziomu zatrudnienia i opieki społecznej, podnoszenia stopy życiowej i jakości życia, spójności ekonomicznej i społecznej oraz solidarności między państwami członkowskimi"

1 stycznia 1994 Rozpoczęcie II etapu tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej - uniezależnienie banków centralnych krajów członkowskich Unii od rządów; dalsza integracja polityki gospodarczej. Powołanie Europejskiego Instytutu Walutowego (European Monetary Institute) - zalążka Europejskiego Banku Centralnego. Zadaniem Instytutu było stworzenie podwalin dla funkcjonowania Europejskiego Systemu Banków Centralnych, a także podejmowanie działań w kierunku zacieśnienia współpracy między poszczególnymi państwami członkowskimi w zakresie polityki monetarnej.

15/16 grudnia 1995 Szczyt Rady Europejskiej w Madrycie - nadanie wspólnej walucie nazwy "euro", potwierdzenie ostatecznego terminu wprowadzenia euro w dniu 1 stycznia 1999 r.

grudzień 1996 Szczyt Rady Europejskiej w Dublinie - przyjęcie zasad prawnych dotyczących wprowadzenia euro. Zaakceptowanie Paktu na Rzecz Stabilizacji i Wzrostu (The Stability and Growth Pact) - państwa członkowskie zobowiązują się do utrzymywania deficytu budżetowego na poziomie maksymalnie 3% ich Produktu Krajowego Brutto. Przyjęcie mechanizmu kursowego ERM2 (Exchange Rate Mechanism II) zastępującego ERM z 1979 r. Centralną walutą ERM2 jest euro, nadal obowiązuje przedział wahań +/-15% względem euro. Nowy mechanizm kursowy stanowi punkt odniesienia dla państw UE, które pozostają poza UGW, a także dla państw kandydujących do UE. Uczestnictwo w ERM2 jest dobrowolne, obecnie należą do niego Grecja i Dania. Pakt na Rzecz Stabilizacji i Wzrostu oraz zasady funkcjonowania ERM2 zostały ostatecznie przyjęte na szczycie Rady Europejskiej w Amsterdamie w czerwcu 1997.

1-3 maja 1998 Szczyt przywódców państw UE w Brukseli - zakwalifikowanie krajów uczestniczących w UGW, określenie nieodwołalnych wzajemnych kursów wymiany między walutami państw tworzących UGW, powołanie statutowych władz Europejskiego Banku Centralnego. 31 grudnia 1998 Ustalenie sztywnych kursów walutowych między euro a walutami państw uczestniczących w UGW.

Kryteria te spełniły: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia oraz Włochy. Do UGW nie weszły 4 kraje członkowskie: Wielka Brytania i Dania- przeciwne temu by ich waluty narodowe zostały zastąpione przez euro- oraz Szwecja i Grecja, które wówczas nie spełniły kryteriów zbieżności. Ta ostatnia została dwunastym członkiem UGW w dniu 1 stycznia 2001r.

1 euro (EUR) = 13,7603 szylinga austriackiego (ATS) 1 euro (EUR) = 40,3399 franka belgijskiego(BEF) i luksemburskiego (LUF) 1 euro (EUR) = 5,94573 marki fińskiej (FIM) 1 euro (EUR) = 6,55957 franka francuskiego (FRF) 1 euro (EUR) = 166,386 pesety hiszpańskiej (ESP) 1 euro (EUR) = 2,20371 guldena holenderskiego (NLG) 1 euro (EUR) = 0,787564 funta irlandzkiego (IEP) 1 euro (EUR) = 1,95583 marki niemieckiej (DEM) 1 euro (EUR) = 200,482 eskudo portugalskiego (PTE) 1 euro (EUR) = 1936,27 lira włoskiego (ITL) 1 euro (EUR) = 340,750 drachmy greckiej (GRD)

1 stycznia 1999 Rozpoczęcie III etapu tworzenia UGW - wprowadzenie wspólnej waluty europejskiej. Rozpoczęcie okresu tzw. podwójnej cyrkulacji walut - w obiegu znajdują się waluty narodowe krajów członkowskich i euro; na tym etapie euro stosowane jest jedynie w rozliczeniach bezgotówkowych. Europejski Bank Centralny rozpoczyna działalność polegającą na kształtowaniu polityki monetarnej w całej strefie euro. Polityka ECB prowadzona jest w porozumieniu z bankami centralnymi krajów członkowskich, tworzącymi Europejski System Banków Centralnych.

styczeń 2002 Wprowadzenie banknotów i monet euro do obiegu gotówkowego, rozpoczęcie wycofywania walut narodowych z obiegu. lipiec 2002 Zakończenie procesów dostosowawczych, euro jedynym środkiem płatniczym na obszarze EMU.