Postawa asertywna

Asertywność- w psychologii termin oznaczający posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych. Jest to umiejętność nabyta, kształtująca się już od najmłodszych lat.

Asertywność to: umiejętność wyrażania opinii, krytyki, potrzeb, życzeń, poczucia winy, umiejętność odmawiania w sposób nie uległy i nie raniący innych, umiejętność przyjmowania krytyki, ocen i pochwał, autentyczność, elastyczność zachowania, świadomość siebie, wrażliwość na innych ludzi, stanowczość, samoocena.

Osoba asertywna ma jasno określony cel i potrafi kontrolować własne emocje, nie poddaje się łatwo manipulacjom i naciskom emocjonalnym innych osób. W sytuacjach konfliktowych, umiejętności asertywne pozwalają osiągnąć kompromis, bez poświęcania własnej godności i rezygnacji z uznanych wartości. Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „nie”, bez wyrzutów sumienia, złości czy lęku.

W istocie, liczne badania wykazują, że ludzie mają tendencję do podporządkowywania się szczególnie normom ustalonym przez grupę, ma to ważne znaczenie adaptacyjne. Często ludzie są skłonni dostosować swoje zachowania i opinie do potrzeb innych, ponieważ chcą być akceptowani i mieć trafny ogląd świata. Te mechanizmy motywacyjne sprawiają, że bardzo trudno jest im odmówić, zwłaszcza osobie, która uchodzi za autorytet albo jest powszechnie lubiana. Pozwala im to zyskać aprobatę i wsparcie ale często powoduje to też utratę przez nich samych jakiejś części własnej tożsamości, odrębności. Stałe podporządkowywanie się innym osobom i uleganie ich prośbom prowadzi do obniżenia się samooceny, pojawienia się stresu, wewnętrznych konfliktów. Każdy odczuwa bowiem także potrzebę samoakceptacji, poczucia kontroli nad własnym życiem. Potrzeby te nie mogą być jednak zaspokojone jeśli wciąż poddajemy się wpływowi innych.

By zachować pozytywny wizerunek samego siebie, konieczne jest uzyskanie stanu równowagi pomiędzy realizacją własnych pragnień a spełnianiem potrzeb innych ludzi. Nie można więc popadać w skrajny egoizm i szczerość czy przeciwnie - w kłamstwa i obłudę. Postawa asertywna stanowi w tym wypadku najlepsze rozwiązanie. Asertywność polega na otwartym mówieniu o tym, czego się pragnie i czego się nie chce. Jeżeli nie zgadzamy się na coś, powinniśmy jasno i wprost wyrazić nasze zdanie, ewentualnie podać powody swojego postępowania bez nadmiernego tłumaczenia się czy usprawiedliwiania. Druga osoba ma obowiązek uszanować naszą decyzję. W rozmowie powinniśmy używać komunikatów typu JA, czyli takich, które odnoszą się bezpośrednio do naszej osoby (np. JA czuję, pragnę, myślę, itd.). Jasne określenie własnych emocji i postaw umożliwia w większym stopniu budowanie szczerych i trwałych więzi z innymi ludźmi.

Asertywność wyraża się w pewnych podstawowych prawach: Masz prawo do robienia tego, co chcesz — dopóki twoja działalność nie rani kogoś innego. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie — nawet jeśli rani to kogoś innego — dopóki twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb — dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania i wyjaśnienia problemu z drugą osobą. Masz prawo z korzystania ze swoich praw. Jeśli z nich nie korzystasz, to godzisz się na odebranie ich sobie.

Postawa asertywna jest więc dobrym przykładem wyrażania siebie Postawa asertywna jest więc dobrym przykładem wyrażania siebie. Tacy ludzie zawsze dążą do wyznaczonych przez siebie celów bez względu na ilość przeszkód. Ujawnianie przez nich własnego zdania czyni z nich ludzi szczerych oraz kształtuje ich poglądy o otoczeniu.