Życie, które gaśnie. Na ratunek bioróżnorodności Dr Ryszard Kulik

Czym jest bioróżnorodność? Bioróżnorodność oznacza zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów w obrębie gatunku (różnorodność genetyczna), pomiędzy gatunkami oraz ekosystemami Ekonomia ekosystemów i bioróżnorodność. Raport wstępny 2008

Ziemia jako superorganizm Koncepcja Jamesa Lovelocka samoregulacja (klimat, temperatura, skład atmosfery, obieg węgla)

Bioróżnorodność jest wartością Im bardziej różnorodny ekosystem, tym bardziej stabilny Zaspokojenie naszych potrzeb uwarunkowane jest kondycją ekosystemów, a ta różnorodnością biologiczną

Dobrobyt każdej ludzkiej populacji na całym świecie jest całkowicie i bezpośrednio uzależniony od usług ekosystemowych, a te zakorzenione są w istniejącej różnorodności biologicznej Millennium Ecosystem Assessment 2005

Zanikająca różnorodność biologiczna w ciągu ostatnich 300 lat, obszar zajmowany na całym świecie przez tereny leśne skurczył się o około 40%. Lasy całkowicie zniknęły w 25 krajach, a kolejnych 29 państw straciło ponad 90% swojej pokrywy leśnej. Tendencja ta utrzymuje się nadal. FAO – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa 2005

Zanikająca różnorodność biologiczna szacuje się, że rocznie znika z powierzchni naszej planety 13 milionów hektarów lasów. Za niszczenie obszarów leśnych odpowiada popyt na egzotyczne drewno i produkty wykonane z pozyskanego surowca, a także zamiany tych terenów pod uprawy rolnicze i hodowlę Living Planet Report 2012

Zanikająca różnorodność biologiczna Od 1900 roku świat stracił około 50% terenów podmokłych. Moser i in.1996

Zanikająca różnorodność biologiczna Około 30% raf koralowych – które często cechuje wyższy poziom bioróżnorodności niż lasy tropikalne – zostało poważnie uszkodzonych w wyniku rybołówstwa, zanieczyszczeń, chorób i blaknięcia koralowców Wilkinson 2004

Zanikająca różnorodność biologiczna W środowisku morskim populacja ryb zmniejszyła się o 90% od kiedy rozpoczęto połowy na skalę przemysłową Millennium Ecosystem Assessment 2005

Zanikająca różnorodność biologiczna 23% ssaków, 12% ptaków, 32% gadów jest obecnie zagrożonych wyginięciem, podobnie jak 25% drzew iglastych Millennium Ecosystem Assessment 2005

Zanikająca różnorodność biologiczna Szacuje się, że tempo wymierania gatunków spowodowane działalnością człowieka jest tysiąckrotnie szybsze niż tempo „naturalne” typowe dla długofalowej historii Ziemi Millennium Ecosystem Assessment 2005

Usługi ekosystemów Usługi ekosystemów, to korzyści, jakie ludzie czerpią z przyrody. Obejmują one bezpośrednie dobra warunkujące nasze przetrwanie jak: żywność, woda pitna, farmaceutyki oraz pośrednie korzyści, nie mniej ważne dla naszego życia, jak: regulacja klimatu, miejsce rekreacji czy kontrola erozji gleby

Usługi zaopatrzeniowe Pożywienie (+-) Woda (-) Drewno, materiały budowlane (-) Skóry zwierząt, włókna roślinne (+-) Zioła i leki naturalne (-) Zasoby genowe (-)

Regulacja Oczyszczanie powietrza z zanieczyszczeń (-) Pochłanianie dwutlenku węgla (- +) Neutralizowanie szkodliwych substancji w glebie i wodzie (-) Zapylanie roślin, żyzność gleby (-) Rozprzestrzenianie się chorób (- +)

Wartości pozamaterialne Wrażenia estetyczne (-) Rekreacja i ekoturystyka (- +) Doświadczenia duchowe i religijne (-)

Degradacja usług ekosystemów Wzrost (+) Degradacja (-) +/- Plony Zwierzęta hodowlane Akwakultura Sekwestracja węgla Drewno Włókna Woda (regulacja) Choroby (regulacja) Rekreacja i ekoturystyka Połowy ryb Żywność (dzika przyroda) Drewno jako źródło energii Zasoby genetyczne Biochemikalia Słodka woda Powietrze (oczyszczanie) Regionalna i lokalna regulacja klimatu Regulacja erozji Woda (oczyszczanie) Szkodniki (regulacja) Zapylanie Substancje toksyczne (reulacja) Wartości duchowe, religijne Wartości estetyczne MA Synthesis SDM (p. 6): “Approximately 60% (15 out of 24) of the ecosystem services evaluated in this assessment (including 70% of regulating and cultural services) are being degraded or used unsustainably. Ecosystem services that have been degraded over the past 50 years include capture fisheries, water supply, waste treatment and detoxification, water purification, natural hazard protection, regulation of air quality, regulation of regional and local climate, regulation of erosion, spiritual fulfillment, and aesthetic enjoyment. The use of two ecosystem services—capture fisheries and fresh water—is now well beyond levels that can be sustained even at current demands, much less future ones. At least one quarter of important commercial fish stocks are overharvested (high certainty). (See Figures 5, 6, and 7.) From 5% to possibly 25% of global freshwater use exceeds long-term accessible supplies and is now met either through engineered water transfers or overdraft of groundwater supplies (low to medium certainty). Some 15–35% of irrigation withdrawals exceed supply rates and are therefore unsustainable (low to medium certainty). While 15 services have been degraded, only 4 have been enhanced in the past 50 years, three of which involve food production: crops, livestock, and aquaculture. Terrestrial ecosystems were on average a net source of CO2 emissions during the nineteenth and early twentieth centuries, but became a net sink around the middle of the last century, and thus in the last 50 years the role of ecosystems in regulating global climate through carbon sequestration has also been enhanced.” Millennium Ecosystem Assessment 17

Każdy z nas może bezpośrednio doświadczać konsekwencji załamywania się usług ekosystemowych Przykłady?

Jak zapobiec tragedii? Rok 2010 został przez ONZ ogłoszony Rokiem Bioróżnorodności. I co z tego? „To, co dzisiaj widzimy jest całkowitą klęską. (…) Żaden kraj nie wypełnia swoich celów dotyczących ochrony przyrody. Bioróżnorodność zanika na niespotykaną dotychczas skalę” Ahmed Djoghalf, sekretarz wykonawczy Konwencji o różnorodności biologicznej ONZ Secretariat of the Convention on Biological Diversity 2010

Co możesz zrobić? Kupuj lokalne, sezonowe, ekologiczne produkty Uprawiaj ogród, pozostaw część dzikiej przyrodzie Ogranicz spożycie mięsa i nabiału Ciesz się pięknem przyrody Stawaj w obronie lokalnej przyrody Wspieraj organizacje ekologiczne