Zarządzanie finansami w podmiotach ekonomii społecznej Krzysztof Brosz Ćwiczenia 2 września 2012 PODYPLOMOWE STUDIA ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ SPOŁECZNĄ

Plan zajęć – czym będziemy się zajmować  Co to jest zarządzanie finansami  Podejście rachunkowe i kontrolingowe  Przykład – rentowność  Przykład – płynność  Przykład – wycena Kontroling Rentowność Płynność Wycena Zarządzanie finansami Plan:

Zarządzanie finansami  Zarządzanie finansami to planowanie, prognozowanie i kontrola realizacji założeń gospodarki finansowej przedsiębiorstwa  Każde przedsiębiorstwo do pracy potrzebuje zasobów (aktywów), te aktywa muszą zaś być jakoś sfinansowane  Zarządzanie finansami polega na poszukiwaniu optymalnych źródeł finansowania aby:  Firma ponosiła najniższy możliwy koszt finansowania  Aby kapitał przeznaczony na finansowanie aktywów zwracał się w możliwie największym stopniu  Aby firma miała zapewnioną stabilność i trwałość finansowania  Za pozyskane przez managera finansowego środki firma wystawia inwestorom papiery wartościowe (walory, które z ich perspektywy są aktywami finansowymi):  Akcje  Udziały  Umowy kredytu, pożyczki  Itp. Plan: Zarządzanie finansami

Zarządzanie finansami  Z tej perspektywy, celem zarządzania finansami jest:  Znalezienie optymalnych źródeł finansowania  Zarządzanie majątkiem obrotowym i trwałym finansowanym z tych źródeł w sposób maksymalizujący korzyści  Utrzymanie płynności pieniężnej  Zagwarantowanie maksymalnej wyceny przedsiębiorstwa Plan: Zarządzanie finansami

Kontroling vs. Rachunkowość Plan: Kontroling Rachunkowość Zarządcza Zajmuje się: - Prognozowaniem zdarzeń gospodarczych i ich wartości - Sprawdzaniem realizacji z planem - Zapewnieniem optymalnego wyniku (kreowaniem go) Finansowa Zajmuje się: - Rejestrowaniem historycznych zdarzeń w firmie - Ma za zadanie możliwie ostrożnie i uczciwie odnotować jakie transakcje miały miejsce i ile są warte Tym będziemy się zajmować

Rentowność – ocena efektywności Plan: Rentowność  Pomiar rentowności jest jednym z najprostszych a przy tym skutecznym instrumentów oceny efektywności przedsiębiorstwa  Oprócz tradycyjnej rentowności (czyli relacji zysku do przychodów), która mówi, jaki procent z przychodów zostaje w formie zysku w firmie mamy co najmniej kilka rodzajów rentowności  Każdy z nich pozwala na ocenę odrębnego aspektu funkcjonowania  Rentowność sprzedaży  Rentowność EBITDA  Rentowność brutto  Rentowność netto  Rentowność kasowa  Rentowność aktywów i kapitału  Rentowność pozwala również wyodrębnić marże – czyli wskaźniki zyskowności na poszczególnych poziomach

Rentowność – ocena efektywności Plan: Rentowność  W naszych analizach posługiwać się będziemy przykładem hipotetycznej piekarni Bułeczka  Właściciel piekarni działał na rynku 3 lata i do tej pory pracował na starej maszynie, osiągając kiepskie wyniki, postanowił więc biznes zawiesić w 2008 roku  Uznał, że może skorzystać z dofinansowania unijnego i pchnąć swoją firmę na nowe tory rozwoju  Przyjął więc sobie następujące założenia:  Za 1 milion złotych kupi nową maszynę (800 tys.) i program komputerowy do jej obsługi (200 tys.)  Zainwestuje 500 tys. złotych swojego kapitału  Drugie 500 tys. otrzyma z Unii w formie dotacji  Inwestycji zamierza dokonać w grudniu 2009 (rok 0)  Maszyna dopiero w roku 2010 (rok 1) zacznie przynosić mu przychody (po roku rozpocznie de facto produkcję  Będzie ją prowadził 4 kolejne lata

Rentowność – ocena efektywności Plan: Rentowność  Właściciel Bułeczki dowiedziawszy się najważniejszych rzeczy o finansach firmy zaczął wypełniać dokumenty za rok 0 inwestycji (2009)  W tym roku założył, że nie osiąga przychodów  Pod koniec tego roku kupuje maszynę i program więc nie poddaje ich jeszcze amortyzacji  Pod koniec tego roku otrzyma też dotację  Znając te założenia  Wypełnimy teraz bilans, RZS i CF za rok 2009

Rentowność – ocena efektywności Plan: Rentowność  Wypełnienie prognoz finansowych dla naszego projektu będzie proste, jeśli znać będziemy podstawowe informacje o tym w jaki sposób nasz biznes działa oraz jak będzie się rozwijał  Musimy zebrać następujące dane  Informacje historyczne  Historyczne sprawozdania finansowe, które pozwolą nam ustalić trendy i dotychczasowe wskaźniki finansowe (wskaźnik zadłużenia, wskaźniki rotacji)  W większości konkursów potrzebne są sprawozdania za ostanie 2 lub 3 lata obrotowe  Sprzedaż  Na podstawie dwóch kluczowych parametrów: ceny i poziomu sprzedaży ustalamy jakie będą przychody projektu  Koszty  Na podstawie dotychczasowych danych oraz specyfiki projektu prognozujemy koszty  Źródła finansowania  Ustalamy jak inwestycja będzie finansowana (skąd weźmiemy pieniądze)  Ustalamy warunki na jakich udzielony zostanie kapitał (np. pożyczka – po jakim koszcie, nasze własne pieniądze – ile chcielibyśmy z nich uzyskać)  Założenia do analiz (wytyczne)  W praktyce, w projektach dotowanych z Unii wiele z powyższych dylematów mamy rozstrzygnięte (np. stopa dyskonta, okres projekcji)  Ułatwia to znacznie analizę

Rentowność – ocena efektywności Plan: Rentowność  Sprawozdania  Im więcej danych historycznych uda się nam wyciągnąć tym łatwiej będzie nam analizować  Pełne sprawozdania, wraz z informacją dodatkową, rachunkiem przepływów pieniężnych (rzadko sporządzanym) pozwalają dowiedzieć się sporo o firmie zanim zaczniemy prognozować  Sprzedaż i jej struktura  Informacje o tym co do tej pory firma sprzedawała i jakim skutkiem, jaki był popyt na jej ofertę  Ile którego produktu sprzedała, jakie były koszty sprzedaży  Dotychczasowa oferta i cennik  Informacje ile każdy produkt kosztował, jak wpływało to na sprzedaż  Próba odtworzenia struktury sprzedaży (rzadko te informacje są dostępne)  Po uzyskaniu danych warto:  Ocenić jaki był udział sprzedaży każdego z produktów (lub grup) w sprzedaży ogółem  Wyznaczyć główne koszty stałe i zmienne i ustalić ich relację do kosztów ogółem i do poziomu sprzedaży  Ustalić rentowność (zysk do przychodów)

Rentowność – ocena efektywności (sprzedaż) Plan: Rentowność  Ustalamy co będzie efektem netto inwestycji  Jakie nowe produkty pojawią się w ofercie  W jaki sposób projekt wpłynie na sprzedaż dotychczasowych produktów  Ustalamy jak kształtować się będą ceny  Oceniamy wielkość sprzedaży  Ustalamy wielkość przychodów jako iloczyn ceny i wielkości sprzedaży  Na co uważać:  Pamiętajmy, że w ocenie inwestycji zazwyczaj o około 15% przecenia się przychody i o około 15% nie docenia koszty  Przyjrzyjmy się dotychczasowej sprzedaży, mało prawdopodobne, aby bez wielkiej rewolucji w zarządzaniu zmieniała się znacząco esencja działania firmy  Oceńmy realnie prognozy popytu, nie liczmy na to, że jeśli coś do tej pory się nie sprzedawało w ogóle to po dokonaniu inwestycji nagle zacznie tylko dlatego, że będzie lepsze lub szybsze  Spróbujmy ustalić rzeczywiste ceny i zdolność klientów do ich ponoszenia PozycjaRok t= A Przychody ze sprzedaży 1 000, , , ,00

Rentowność – ocena efektywności (koszty) Plan: Rentowność  Ustalmy jakie dodatkowe, dotychczas niewystępujące koszty spowoduje inwestycja  Oceniamy koszty stałe (koszty zarządu, utrzymania nieruchomości, koszty obsługi firmy) – krótko mówiąc koszty niezwiązane z poziomem sprzedaży  Na podstawie historycznej struktury kosztów oceniamy jakie będą koszty zmienne (związane ze sprzedażą); są to:  Koszty zatrudnienia  Koszty usług obcych  Koszty materiałów i produktów potrzebnych do produkcji  Odrębnie oceniamy amortyzację  Amortyzacja to koszt odzwierciedlający utratę wartości środków trwałych, które wykorzystujemy w produkcji  Trzeba wyróżnić grupy środków trwałych i ustalić odpowiednie stawki amortyzacji  Jeśli firma nie założyła inaczej, stawki pobieramy z załącznika do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych  Ustalamy od kiedy, która grupa środków będzie amortyzowana  Ustalamy sposób amortyzacji (przyjmijmy, że będzie to amortyzacja liniowa)  Ustalamy ewentualne pozostałe koszty inwestycji

Rentowność – ocena efektywności (RZiS) Plan: Rentowność  Po ustaleniu przychodów i kosztów możemy wypełnić prognozę rachunku zysków i strat – jest to podstawa planowania i analizy rentowności  W tym miejscu należy odwołać się do koncepcji systemów kosztów:  Istnieje wielu sposobów typowania rodzajów kosztów  Nas interesować będzie przede wszystkim system oparty na kosztach stałych i zmiennych  Rachunek kosztów pełnych (wszystkie koszty są dzielone na nośniki)  Rachunek kosztów zmiennych (tylko koszty związane z nośnikami są na nie dzielone, pozostałe pozostają kosztami okresu)  Rachunek kosztów zmiennych dzieli koszty na stałe i zmienne (który to podział nakłada się na podział kosztów produkcyjnych i ogólnego zarządu  Dzięki temu możemy precyzyjniej określić rzeczywistą rentowność produkcji i sprzedaży i dokładniej oddzielić czynniki wpływające na rentowność całej firmy  Wskaźnikiem rentowności produkcji i sprzedaży jest bowiem marża pokrycia (czyli stopień pokrycia kosztów zmiennych)

Plan: Rentowność  Rachunek kosztów zmiennych lepiej oddaje faktyczne wartości kosztów produkcji i działalności wiążąc je bezpośrednio z nośnikami Rentowność – ocena efektywności (RZiS)

Rentowność – ocena efektywności (wskaźniki) Plan: Rentowność WskaźnikRelacja2013 Rentowność sprzedaży wynik ze sprzedaży/przychody ze sprzedaży23,19% Rentowność bruttowynik brutto/przychody ogółem28,74% Rentowność nettowynik netto/przychody ogółem22,99% Rentowność aktywów (ROA)wynik netto/aktywa ogółem17,63% Rentowność kapitału (ROE)wynik netto/kapitał własny19,89%

Płynność pieniężna Płynność Plan:  Zarządzanie płynnością jest jednym z podstawowych zadań managera finansowego  Aby zaplanować płynność potrzebujemy:  Przygotowanego rachunku wyników  Przygotowanego bilansu  Wskaźników rotacji  Planowanie rachunku przepływów

Płynność pieniężna (wskaźniki) Płynność Plan: PłynnośćRelacja2013 Current Ratio (bieżąca) aktywa obrotowe/zobowiązania krótk.+krótk. Rezerwy i rozliczenia6,80 Quick Ratio (szybka) aktywa obrotowe bez zapasów/zobowiązania krótk.+krótk. Rezerwy i rozliczenia6,44 Cash Ratio (gotówkowa) gotówka/zobowiązania krótk.+krótk. Rezerwy i rozliczenia5,33 KON nadwyżka (niedobór) środków obrotowych nad zobowiązaniami krótkoterminowymi Golden Rule stopień pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym (>1)3,90 Jakość nadwyżki finansowej przepływy pieniężne z działalności op./wynik netto + amortyzacja0,79 Rentowność kasowa sprzedaży przepływy pieniężne z działalności op./przychody ogółem26,9% Rentowność kasowa majątkuprzepływy pieniężne z działalności op./aktywa20,6% Rentowność kasowa kapitałuprzepływy pieniężne z działalności op./kapitał23,3%

Wycena - NPV Plan: Wycena  NPV – Net Present Value czyli wartość bieżąca netto to suma zdyskontowanych przepływów netto z całego okresu projektu  Praktycznie oblicza się ten wskaźnik sumując zdyskontowane przepływy (wpływy- wydatki)  Aby obliczyć NPV musimy więc ustalić wartość FCF (Free Cash Flow) czyli wolnych przepływów pieniężnych PozycjaRok t= Nakłady inwestycyjne Koszty (bez amortyzacji) +/- Zmiana kapitału obrotowego A Wydatki COF Dotacje Przychody Wartość rezydualna B Wpływy CIF C Wolny przepływ FCF (B-A) D Stopa dyskonta10% E Wskaźnik dyskonta 1,00000,90910,82640,75130,6830 F DCF (C*E) NPV (suma DCF) IRR