AKTYWNOŚĆ RUCHOWA-JAK PRZECIWDZIAŁAĆ SIEDZĄCEMU TRYBOWI ŻYCIA ?

AKTYWMOŚĆ RUCHOWA JAKO JEDEN Z CZYNNIKÓW KSZTAŁTUJĄCYCH CZŁOWIEKA TO, JAKIM STAJE SIĘ DOJRZAŁY CZŁOWIEK ZALEŻY OD WIELU CZYNNIKÓW, KTÓRE DETERMINUJĄ, STYMULUJĄ I MODYFIKUJĄ JEGO OSOBNICZY ROZWÓJ, SPRAWOŚĆ I ZDROWIE. SĄ TO CZYNNIKI GENETYCZNE ORAZ ZEWNĄTRZPOCHODNE-ŚRODOWISKOWE, SPOŁECZNO-EKONOMICZNE ORAZ STYL ŻYCIA CZŁOWIEKA, W TYM TAKŻE JEGO AKTYWNOŚĆ RUCHOWA. CZYNNIKI ZEWNĄTRZPOCHODNE, SZCZEGÓLNIE RUCH, DZIAŁAJĄ TYM EFEKTYWNIEJ, IM CZŁOWIEK JEST MŁODSZY.

GŁÓWNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZDROWIE CZŁOWIEKA GENETYCZNE - ok. 15% MEDYCYNA KLINICZNA I OPIEKA ZDROWOTNA - ok. 10% ŚRODOWISKO - ok. 20% STYL ŻYCIA - ok. 53%

ZACZYNA SIĘ W RODZINIE I W SZKOLE „DZIECI NIE SŁUCHAJĄ DOROSŁYCH ALE ICH WIERNIE NAŚLADUJĄ” Jeżeli dziecko od samego początku nie znajdzie dostatecznego wsparcia i przykładu wśród swych najbliższych a następnie w szkole nie uczestniczy w atrakcyjnych , intensywnych i częstych zajęciach powoli wrasta w stan hipokinezy. Małe dzieci w rodzinach hipokinetycznych mają z reguły tyle ruchu ile, naciskane potrzebami genetycznymi, same sobie wywalczą a niedobre nawyki przenoszą z pokolenia na pokolenie. To właśnie ten okres w życiu warunkuje w znacznym stopniu, czy ludzie młodzi wstępują w swoje dorosłe życie z kapitałem zdrowia czy też bagażem czynników ryzyka chorób.

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA KORZYSTNIE WPŁYWA NA: „RUCH MOŻE ZASTĄPIĆ NIEMAL KAŻDE LEKARSTWO, ALE WSZYSTKIE LEKI RAZEM NIE ZASTĄPIĄ RUCHU” W. Oczko AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA KORZYSTNIE WPŁYWA NA: METABOLIZM LIPIDÓW I WĘGLOWODANÓW PROCES KRZEPNIĘCIA KRWI UKŁAD NERWOWY UKŁAD KRĄŻENIA UKŁAD ODDECHOWY - UKŁAD RUCHOWY

HIPOKINEZJA-BRAK RUCHU UPOŚLEDZENIE MOTORYCZNOŚCI I WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ ZMNIEJSZENIE ILOŚCI KRĄŻĄCYCH CZERWONYCH KRWINEK-OBNIŻENIE PUŁAPU TLENOWEGO WADY POSTAWY OTYŁOŚĆ CHOROBY PSYCHOSPOŁECZNE: NERWICE, LĘKI, DEPRESJE - ZMNIEJSZENIE ODPORNOŚCI

AKTYWNOŚĆ RUCHOWA JAKO CZĘŚĆ LUDZKIEJ NATURY Człowiek jest przede wszystkim istotą biologiczną. W ciągu tysiącleci ewolucji jego aktywność ruchowa była niezbędnym warunkiem przetrwania i stała się częścią ludzkiej natury. Człowiek pierwotny musiał być silny, sprawny, zdrowy, czyli odporny na choroby i zmienny klimat oraz czujny i orientujący się w terenie. Sprawność ta była bardzo ważna w jego życiu.

RYS HISTORYCZNY CHINY EGIPT Dzieci i młodzież uprawiały: gry i zabawy, łucznictwo, tańce, muzykę. Sporty przygotowywały młodzież do służby wojskowej i życia w grupie. A były to jazda na rydwanach, łucznictwo, rzut kamieniem, oszczepem. Bardzo popularne były zapasy i boks. Powszechne było także pływanie. Znali również od dawna gimnastykę. EGIPT Istniały już wtedy, w czasach starożytnych szkoły wojskowe, w których chłopcy uczyli się sztuki walki ale nie tylko, bo także tańców wojennych, które później upowszechniały się i wśród ludności cywilnej. Popularne były walki na kije, ćwiczenia atletyczne a także zapasy. Uprawiano boks pływanie i wioślarstwo.

INDIE CESARSTWO RZYMSKIE Hindusi wielką wagę przywiązywali do czystości ciała. Myli ręce i zęby przed każdym posiłkiem. Ćwiczenia fizyczne uprawiane były głównie w celu usprawnienia organizmu i dla obronności kraju. Ćwiczono powożenie rydwanów, jazdę na słoniach a także strzelanie z łuku, używanie dzid, mieczy i toporów. Polowano na lwy, jelenie, ptactwo. Ze sportów, znane były zapasy. Hindusi stosowali także specyficzne techniki masażu jako środek leczniczy i usprawniający. Popularny był również taniec. CESARSTWO RZYMSKIE Młodzi rzymianie ćwiczyli ciało, gdyż uważali, że sprawne ciało to najlepsze zabezpieczenie na starość. Podstawowe ćwiczenia to strzelanie z łuku, polowanie, rzucanie dzidą. Rozpowszechnione pływanie, które było uznawane za sport o dużych walorach zdrowotnych. Palestry, czyli czworokątne boiska, na których odbywały się rozmaite ćwiczenia połączone często były z łaźniami. Maksyma, która dotyczyła życia codziennego „mens sana in corpore sano”.

STAROŻYTNA GRECJA Grecja „od zawsze” była kolebką piękna i rozumu. To właśnie „wynalazkiem” Greków są igrzyska sportowe, teatr, filozofia. To oni dostrzegli jak szczególne znaczenie ma połączenie dobra z pięknem ciała. Platon połączył te dwa wątki, aby uzyskać obraz człowieka doskonałego i nazwał ten ideał kalokagatią. Harmonia doskonałości cielesnej i duchowej, której efektem miało być wychowanie prawego i uczciwego obywatela. Sport i nauka były elementami tego wychowania. Liczyło się nie tylko zgłębianie wiedzy w zakresie nauk ścisłych, ale szczególną rolę przywiązywano do sprawności fizycznej.

Wszędzie gdzie pojawiali się Grecy wraz z nimi pojawiały się gimnazjony, stadiony, sprzęt sportowy oraz nauczyciele wychowania fizycznego zwani pajdotrybami. Znali oni nie tylko sztukę trenerską, zasady higieny i tajniki ówczesnej medycyny, naczelnym ich zadaniem było wychowanie młodego pokolenia i budzenie w nim zamiłowania do różnego rodzaju dyscyplin sportowych. To właśnie w starożytnej Helladzie zrodziły się podstawy systemu wychowawczego, na którym opiera się do dzisiaj cała cywilizacja zachodnia.

NA PRZESTRZENI WIEKÓW Umiłowanie piękna ciała ludzkiego, kult dla sprawności fizycznej i zdobyczami cywilizacyjnymi oraz kulturą starożytnych Greków zamarło na ponad tysiąc lat. Epoka Średniowiecza całkiem pogrzebała starożytne ideały, ciało ludzkie nie tylko nie było podniesione w tym okresie do rangi piękna i fascynacji, ale wręcz było czymś wstydliwy i pieczołowicie skrywanym. Sprawność fizyczna miała znaczenie jedynie w wychowaniu rycerskim. W epoce Odrodzenia pojawiły się próby wskrzeszenia we Włoszech szkół –gimnazjonów opartych o grecki model wychowania. Odrodzone w epoce humanizmu antyczne ideały spowodowały rozwój dbałości o doskonałość fizyczną. Druga połowa XIX wieku to rozwój prywatnego szkolnictwa angielskiego, które zaczęło przeżywać swój rozkwit w Europie, właśnie dzięki wykorzystaniu wychowawczej roli sportu-w tym przypadku przede wszystkim gier sportowych. Rozwój angielskiego sportu szkolnego i międzyszkolnego opartego na zasadzie „fair play” wywarł szczególny wpływ wychowawczy na osobowość i moralną postawę młodzieży.

Idea sportu i zainteresowanie starożytnymi koncepcjami wychowawczymi opartymi na ćwiczeniach gimnastycznych, w XIX wieku obejmuje swym zasięgiem całą Europę- w tym i ziemie polskie. Ćwiczenia fizyczne zostają wprowadzone do szkół jako przedmiot obowiązkowy. Związane to jest ze wzrastającą świadomością wartości płynących ze sportu oraz postępem wiedzy o człowieku, jego zdrowiu i korzyściach płynących z aktywnego trybu życia. W tym okresie następuje odrodzenie ruchu olimpijskiego, a w 1896 igrzyska zostają wznowione.

CZY MY JESTEŚMY AKTYWNI ? Udogodnienia cywilizacyjne, środki komunikacji, automatyzacja, różnego rodzaju maszyny-zmniejszają do minimum aktywność fizyczną w życiu codziennym ludzi. Z roku na rok telewizja i komputery zabierają człowiekowi coraz więcej czasu i zmuszają go do siedzącego trybu życia. Postępujący proces urbanizacji i uprzemysłowienia powoduje zmniejszenie się terenów zielonych, zanieczyszczenie gleby, wód i powietrza oraz kurczenie się przestrzeni wykorzystywanych do rekreacji.

DLACZEGO JEST TAK JAK JEST ? NIE ZADAWALAJĄCA KONDYCJA BIOLOGICZNA I SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO POLSKA NA 99 MIEJSCU NA ŚWIECIE JEŚLI CHODZI O AKTYWNOŚĆ RUCHOWĄ JEDNO Z CZOŁOWYCH MIEJSC W EUROPIE POD WZGLĘDEM UMIERALNOŚCI NA CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA I CHOROBY NOWOTWOROWE WŚRÓD MŁODZIEŻY SZKOLNEJ CO CZWARTY UCZEŃ WYKAZUJE ODCHYLENIA OD PRAWIDŁOWEGO STANU ZDROWIA

ILE RUCHU Ruch wtedy jest skuteczny, gdy realizowany jest w odpowiedniej częstotliwości, intensywności i objętości. UNIWERSALNY WZORZEC AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ DLA DOROSŁYCH 3 X30 X130 DLA DZIECI-2-3 GODZINY DZIENNIE 3-4 X 10-15 X 140-150

JAKI RUCH ZASADA I Decydujące znaczenie wspomagające i stymulujące ma ruch czynny; taka aktywność, która uruchamia większość układów i organów naszego organizmu. ZASADA II Z wszelkich form aktywności fizycznej, bez względu na to jak są zachwalane i reklamowane, najwszechstronniejsze i najkorzystniejsze są ćwiczenia wytrzymałościowe angażujące duże grupy mięśniowe, układ krążenia i procesy metaboliczne. Takie kryteria najlepiej spełniają różne formy marszu, truchtu i biegu, biegu na nartach, pływanie, jazda na rowerze, taniec.

ZASADA III Zmiany, jakie powoduje aktywność fizyczna w rozwoju osobniczym są odwracalne. Ich efekty zanikają po zaniechaniu aktywnego ruchowo stylu życia.

PODSTAWOWE ZADANIE Zadaniem zmierzającym do poprawy sytuacji w polskim społeczeństwie powinno być (wg. Z. Cendrowskiego) przyjęcie zasady, że „wdrażamy dzieci do ruchu nie dlatego, że w przyszłości mogą zdobywać medale, ale dlatego, że jest im to potrzebne dla zdrowia i budowania swej pozycji w życiu jest zasadne, podobnie jak i uznanie, że dobrze organizowany sport dzieci i młodzieży może przyczynić się do jednego i drugiego.

ZADANIA NAUCZYCIELA W PROMOCJI AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ EFEKTYWNE PROWADZENIE ZAJĘĆ WYJAŚNIANIE ZNACZENIA RUCHU DLA ZDROWIA I ŻYCIA WYKAZYWANIE ZAGROŹEŃ Z NIEDOBORU RUCHU ORAZ Z NADMIERNEJ INTENSYWNOŚCI NIE SKUPIAĆ SIĘ WYŁĄCZNIE NA OSIĄGNIĘCIACH SPORTOWYCH ROZBUDZANIE POTRZEBY AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

OPRACOWANO NA PODSTAWIE Janusz Bielski - „ Życie jest ruchem” Zbigniew Cendrowski - „ Przewodzić innym” Anna Myszkowska - „ Historia sportu i kultury fizycznej” Katarzyna Gurmińska - „ Starożytne i współczesne znaczenie kalokagatii” Jerzy Piwoński - „ Aktywność ruchowa – jak przeciwdziałać siedzącemu trybowi życia”