Kompetencje kariery sprzymierzeńcem w budowaniu przyjaźni z rynkiem pracy dr Joanna Minta VI Ogólnopolski Tydzień Kariery w Centrum Kształcenia Praktycznego „Jak zaprzyjaźnić się z rynkiem pracy?” Wrocław, 24.10.2014r.

Procesy zmieniające świat długowieczność powiązania podnadgraniczne nowe środowiska komunikacji inteligentna automatyzacja wzrost możliwości analitycznych superstruktury organizacyjne Raport "Future Work Skills 2020”, Institute for the Future, Kalifornia, Dla Instytutu Badawczego Uniwersytetu w Phoenix, 2011 eniorzy kontra roboty Długowieczność stanie się zatem istotnym czynnikiem kształtującym rynek pracy. Naukowcy przypominają, że liczba Amerykanów starszych niż 60 lat zwiększy się, w roku 2020, aż o 70 proc. Z problemem starzejących się społeczeństw borykają się także kraje europejskie. Jeśli seniorzy chcą dalej wieść wygodne i dostatnie życie muszą się przygotować na dłuższą aktywność zawodową. Postęp technologiczny i cywilizacyjny zmniejszy równocześnie zapotrzebowanie na niektóre zawody, do tego stopnia, że dla osób je wykonujących przekwalifikowanie stanie się koniecznością, a praca przez całe życie dla jednej firmy stanie się efemerydą. Zdaniem naukowców w przyszłości będziemy mieć do czynienia zinteligentą automatyzacją. Już dziś roboty wyręczają w części pracy m.in. antyterrorystów i lekarzy. W najbliższej dekadzie obszarów, w których maszyny zastąpią ludzi przybędzie. Przejmą głównie obowiązki powtarzalne lub niebezpieczne m.in. w obronności, medycynie. W wielu obszarach ludziom pozostanie jedynie ich obsługa, stanowiąca wyzwanie intelektualne dla operatora, równocześnie ograniczająca ilość potrzebnych do pracy rąk.

Kluczowe umiejętności 2020 nadawanie znaczeń inteligencja emocjonalna sprawność adaptacyjna kompetencje międzykulturowe projektowanie pracy praca z nowymi mediami interdyscyplinarność praca w szumie współpraca w przestrzeni wirtualnej Nadawanie znaczeń – nadawanie sensu i znaczeń elementom otaczającej rzeczywistości, tworzenie wartości dodanej dzięki krytycznej analizie danych w procesie podejmowania decyzji. Powiązane trendy: automatyzacja Inteligencja emocjonalna – zdolność rozpoznawania stanów emocjonalnych, używania własnych emocji i radzenia sobie ze stanami emocjonalnymi zarówno swoimi, jak i innych. Wysoki poziom inteligencji emocjonalnej pozwoli skuteczniej komunikować się w globalnym środowisku pracy i włączać informacje o stanach emocjonalnych do procesów decyzyjnych. Powiązane trendy: automatyzacja, powiązania transgraniczne Sprawność adaptacyjna – biegłość w myśleniu i rozwiązywaniu problemów wymagających wyjścia poza utarte schematy myślenia. Powiązane trendy: automatyzacja, powiązania transgraniczne Kompetencje międzykulturowe – umiejętność pracy w różnych warunkach kulturowych. Organizacje zaczynają postrzegać różnorodność jako bodziec do rozwoju innowacji, a badania wyraźnie wskazują na pozytywne skutki zróżnicowania wiekowego, stylów pracy i myślenia, umiejętności i wiedzy osób tworzących zespół. Powiązane trendy: powiązania transgraniczne, superstruktury organizacyjne Projektowanie pracy z danymi: umiejętność przekształcania danych w abstrakcyjne pojęcia oraz wnioskowanie oparte na danych z wykorzystaniem narzędzi i metod takich jak symulacje, aplikacje biznesowe przy jednoczesnym rozumieniu zasad ich funkcjonowania. Powiązane trendy: boom obliczeniowy, nowe środowiska komunikacji Praca z nowymi mediami: umiejętność krytycznej oceny a także tworzenia treści dla nowych mediów i form komunikacji. Powiązane trendy: nowe środowiska komunikacji, superstruktury organizacyjne, boom obliczeniowy Interdyscyplinarność: biegłość i komfort w łączeniu umiejętności i doświadczeń w celu zrozumienia i pracy nad ideami z różnych dziedzin. Zdolność będzie szczególna potrzeba w branżach, naukach i technologiach działających na styku różnych dziedzin i perspektyw. Powiązane trendy: długowieczność, boom obliczeniowy Praca w szumie: umiejętność selekcji informacji, ich rangowania i priorytetyzacji, a także maksymalizacji zdolności poznawczych poprzez różnorodne narzędzia i techniki. Powiązane trendy:  nowe środowiska komunikacji, superstruktury organizacyjne, powiązania transgraniczne Wirtualna współpraca: umiejętność skuteczne osiąganie celów przy wysokiej jakości komunikacji poprzez współpracę w wirtualnym środowisku. Powiązane trendy:  superstruktury organizacyjne, powiązania transgraniczne Raport "Future Work Skills 2020"  Institute for the Future, Kalifornia dla Instytutu Badawczego Uniwersytetu w Phoenix, 2011

Kontekst rynku pracy Zmiany rzeczywistości zawodowej: Globalizacja i cyfryzacja rzeczywistości: migracje zawodowe i/lub zarobkowe alokacje zasobów i środków konkurencyjny i nieprzewidywalny rynek pracy peryferyjne stanowiska pracy w peryferyjnych firmach Zmiany rzeczywistości zawodowej: zmiany relacji między pracodawcami a pracownikami „całożyciowe” zatrudnienie vs czasowe umowy o pracę zmiany warunków, szans i możliwości zatrudnienia „tymczasowi” pracownicy, projektowe stanowiska

(A. Giddens, 2001, s. 112) Dziś „nowoczesność stawia przed jednostką całą gamę rozmaitych możliwości, a równocześnie (…) nie udziela wskazówek, które z nich powinno się wybrać” (A. Giddens, 2001, s. 112) Dziś życie jednostek w pewien sposób porządkują ich osobiste kalendarze lub kalendarze planów życiowych. Organizują one czas jednostki włączając znaczące zdarzenia z jej życia w jej własny ciąg zdarzeń.

Cechy współczesnych karier Kariery zawodowe cechuje dziś przede wszystkim: różnorodność kształtu oraz form zatrudnienia, duża mobilność, częste przejścia międzyorganizacyjne, ciągłe doskonalenie się w ramach jednej branży lub okresowe zmiany specjalności, a nie rzadko całkowite przekwalifikowywanie się, zanik przynależności organizacyjnej, jednostkowe zindywidualizowanie.

Umiejętności konstruowania kariery refleksyjność (Giddens 2001, Beck 2002) umiejętność opanowania lęków i niepewności (Beck 2002) umiejętność podejmowania decyzji z uwzględnieniem perspektywy czasowej (Nota, Soresi 2010) umiejętność tworzenia „mentalnego obrazu” przeszłości, teraźniejszości i przyszłości” (Savickas 1991) gotowość do radzenia sobie z przewidywalnymi zadaniami oraz z nieprzewidywalnymi sytuacjami (Savickas 1991) otwartość na niespodziewane zdarzenia (Krumboltz 2009)

Kluczowe kompetencje współczesnych pracowników (Savickas, 2011) adaptacyjność odporność i radzenie sobie ze zmianą ryzyko vs. satysfakcja i nagroda konstruowanie własnej tożsamości znaczenie i sens tożsamości znajomość i akceptacja samego siebie refleksyjność rozumienie samego siebie, uwzględnianie swoich mocnych stron umiejętność zbalansowania życia zawodowego i pozazawodowego narracyjność „zatrudnialność” – zdolność i gotowość do bycia zatrudnionym

Wskaźnik Kompetencji Kariery (Career Competencies Indicator) (Haase, Francis-Smythe 2005) umiejętność wyznaczania celów i planowania kariery zawodowej, umiejętność samopoznania, umiejętności związane z osiąganiem wydajności i efektywności w wykonywanych zadaniach, umiejętności związane z karierą (jak np., praca w zespole, rozwiązywanie problemów, zarządzanie czasem, dostosowywanie się do zmian lub nieprzewidzianych sytuacji itp.) umiejętność poznania „polityki” organizacji (struktur, formalnych i nieformalnych relacji, itp.), umiejętność budowania relacji w ramach sieci kontaktów oraz mentoringu, umiejętność autoprezentacji i zdobywania informacji zwrotnych.

Kompetencje związane z konstruowaniem kariery - holenderski Kompas Kariery (Career Compass) Co potrafię? - refleksyjna ocena własnych zdolności w odniesieniu do własnej kariery - POTENCJAŁ Co chcę osiągnąć? Dlaczego działam? – refleksyjne określenie własnej motywacji, przyglądanie się swoim pragnieniom, potrzebom i wartości w kontekście własnej kariery - MOTYWACJA Gdzie mogę robić to co chcę? – poszukiwanie swojej przestrzeni zawodowej uwzględniającej potencjał i motywację jednostki- PRACA Jak mogę to zrobić? – refleksyjne projektowanie i tworzenie własnej kariery, świadome podejmowanie decyzji – KONSTRUOWANIE KARIERY Kto może mi w tym pomóc? – określanie i budowanie sieci kontaktów - NETWORKING Career Compass. A toolkit for career professionals, 2011, Euroguidance, The Netherlands

W jakich obszarach warto wspierać młodych ludzi, aby potrafili zaprzyjaźnić się z rynkiem pracy?

Zakład Pedagogiki Społecznej i Poradoznawstwa Instytut Pedagogiki, dr Joanna Minta Zakład Pedagogiki Społecznej i Poradoznawstwa Instytut Pedagogiki, Dolnośląska Szkoła Wyższa ul. Strzegomska 55, 53-611 Wrocław e-mail: jminta@vp.pl