Ekonomika ochrony zdrowia wprowadzenie

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Ekonomia Bada problemy ograniczoności zasobów w skali: */ gospodarki narodowej – makroekonomia */ pojedynczego podmiotu gospodarczego (gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwo) - mikroekonomia doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Ekonomika zdrowia Bada problemy ograniczoności zasobów (finansowych, rzeczowych i ludzkich) i racjonalnej ich alokacji w sektorze ochrony zdrowia doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Ograniczone zasoby w ochronie zdrowia powodują: Możliwość wykorzystania zasobów w różny sposób (np. konsekwencje zmian technologii medycznych) Konieczność wyboru miedzy alternatywnymi sposobami wykorzystania zasobów (np. wybór farmakoterapii) Każdy dokonany wybór generuje koszt, który możemy wyrazić w j.p., ale także tzw. koszt alternatywny – tj. koszt utraconych możliwości doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Kluczowe pytania stawiane przez ekonomikę zdrowia: Jaka część ograniczonych zasobów społecznych powinna być przeznaczana na ochronę zdrowia? Czy i które grupy populacji powinny być traktowane priorytetowo w procesie dostarczania świadczeń zdrowotnych? Jak kształtować kadrę i infrastrukturę instytucji opieki zdrowotnej? Jakie konsekwencje może spowodować współpłacenie za usługi medyczne lub zmiana odpłatności za leki? Jakie wprowadzić mechanizmy racjonowania opieki zdrowotnej? Jakie mechanizmy motywacyjne i na kogo nakierowane zastosować wobec świadczeniodawców? doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Ewolucja myśli ekonomicznej w obszarze ekonomiki zdrowia 1) utożsamienie z programami opieki zdrowotnej, ich organizacją i finansowaniem (charakter administracyjny) 2) włączenie analizy relacji miedzy stanem zdrowia a poziomem wydatków na opiekę zdrowotną, zasad ustalania opłat za świadczenia i składek ubezpieczeniowych 3) traktowanie jako nauki o optymalnym wykorzystaniu zasobów przeznaczonych na opiekę zdrowotną doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Zakres współczesnej ekonomiki zdrowia wg Williamsa: Definicja zdrowia i jego wartości Czynniki wpływające na zdrowie (poza opieką zdrowotną) Popyt na opiekę zdrowotną Podaż opieki zdrowotnej Analiza rynku usług medycznych i leków Ocena mikroekonomiczna (farmakoekonomika) Planowanie, budżetowanie, regulacje, monitorowanie Ewaluacja na poziomie całego systemu doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW A. Definicja zdrowia i jego wartości (wskaźniki stanu zdrowia, wartość życia i jego użyteczność) doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW B. Czynniki wpływające na zdrowie – poza opieką zdrowotną: uwarunkowania genetyczne, ryzyko zawodowe, nawyki konsumpcyjne i zachowania prozdrowotne, edukacja, dochód, uwarunkowania rodzinne, otoczenie i środowisko naturalne doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW C. Popyt na opiekę zdrowotną jako pochodna popytu na zdrowie (relacje między potrzebami a popytem; determinanty popytu – cena, uwarunkowania psychologiczne, ubezpieczenia) doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW D. Podaż opieki zdrowotnej (koszty produkcji, funkcja produkcji szpitala, substytucja nakładów, rynek pracy, formy organizacyjne opieki zdrowotnej, sektor farmaceutyczny, instytucje sektora publicznego i prywatnego) doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW E. Analiza rynku usług medycznych i leków (rynek ubezpieczeń zdrowotnych, rynek dostawców świadczeń; warunki rynku regulowanego; równoważenie podaży z popytem) doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW F. Ocena mikroekonomiczna (farmakoekonomika) - ocena alternatywnych przedsięwzięć w opiece zdrowotnej; techniki: koszt-korzyść, koszt-efekt, koszt-użyteczność doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW G. Planowanie, budżetowanie, regulacje, mechanizmy monitoringu (związane z wykorzystaniem metod ewaluacji efektywności i dostępnych instrumentów do optymalizacji systemu zdrowotnego) doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW H. Ewaluacja na poziomie całego systemu ochrony zdrowia jako element wiążący strukturę ekonomiki zd doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Rodzaje systemów ochrony zdrowia doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

System ochrony zdrowia to wszechstronne działania, których podstawowym zadaniem jest: promowanie poprawa zachowanie dobrego stanu zdrowia członków populacji doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

System ochrony zdrowia Cele: poprawa stanu zdrowia populacji i promowanie społecznego dobrostanu zapewnianie równości w dostępie do opieki zdrowotnej zapewnianie mikro- i makroekonomicznej efektywności wykorzystania zasobów dbałość o skuteczność kliniczną dostarczanej opieki poprawa jakości opieki zdrowotnej i satysfakcji pacjentów zapewnienie długookresowej stabilności finansowej systemu doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Koncepcja pól Lalonda i ich wpływu na stan zdrowia 1) pole biologii człowieka (genetyka, cechy wrodzone, dojrzewanie, starzenie się) – 20% 2) pole środowiska człowieka (socjalne, fizyczne i psychiczne, np. jakość wód, stan gleby) – 20% 3) pole zachowań - styl życia (wzór konsumpcji, zatrudnienie, czynniki ryzyka zdrowotnego i zawodowego, sposób reakcji itp.) – 50% 4) pole opieki zdrowotnej (prewencja, promocja zdrowia, leczenie i rehabilitacja) –10% doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Koncepcja Devera */ System opieki zdrowotnej pochłania aż ok. 90% z całkowitych nakładów na ochronę zdrowia a ma tylko ok.10% wpływ na redukcję umieralności! */ nakłady na kształtowanie stylów życia i edukacja zdrowotna pochłaniają zaledwie ok. 1,5% nakładów a mają ok. 40% wpływ na obniżenie umieralności */ nakłady finansowe na ochronę środowiska naturalnego człowieka –1,5%, posiadają ok. 20% potencjalny wpływ na redukcję umieralności */ wydatki na biologię człowieka wynoszą ok. 7%, a dają ok. 30% potencjalnego wpływu na obniżenie umieralności ludzi doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Stan zdrowia społeczeństwa wg koncepcji Banku Światowego Założenie: stan zdrowia jest funkcją stanu zamożności i wykształcenia społeczeństwa (jest on tym lepszy, im społeczeństwo jest bardziej zamożne i wykształcone) Poprawa stanu zdrowia zwiększa szansę rozwoju kraju, a rozwój gospodarczy warunkuje wzrost zamożności obywateli, co z kolei daje im możliwość lepszego wykształcenia; W tej koncepcji zdrowie nie jest pasywnym elementem rzeczywistości, ale formą kapitału, który należy pomnażać doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Modele systemów ochrony zdrowia doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

1. Model ubezpieczeniowy Bismarcka opiera się na ubezpieczeniach, których celem jest ochrona przed skutkami zdarzeń losowych, mogących być przyczyną pogorszenia sytuacji materialnej ubezpieczonego podstawowymi instytucjami ubezpieczenia są kasy chorych usługi zdrowotne finansowane są przez fundusze ubezpieczeniowe wysokości składek, zgodnie z zasadą solidarności, niezależna jest od dochodów i ryzyka kasy chorych zawierają kontrakty z publicznymi, bądź prywatnymi świadczeniodawcami na wykonanie usług na rzecz ubezpieczonego każdy ubezpieczony posiada polisę zapewniającą świadczenia finansowane w ramach posiadanego ubezpieczenia administracja państwowa nie ma wpływu na zarządzanie finansami kas doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

2. Model budżetowy Beveridge’a usługi zdrowotne świadczone są wszystkim obywatelom finansowane są z budżetu państwa państwowa organizacja służby zdrowia fundusze przekazywane placówce świadczącej usługi medyczne i mają pokryć ogólne koszty jej funkcjonowania państwo odpowiada za dostęp do usług zdrowotnych, który odbywa się dla wszystkich na jednakowych zasadach nadzór i kontrola nad sektorem ochrony zdrowia sprawowane są przez organa administracji państwowej doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW 3. Model Siemaszki model ten obowiązywał w krajach socjalistycznych przyjęcie założenia o pełnej odpowiedzialności państwa za zdrowie i opiekę zdrowotną uprawnienia do świadczeń są w tym modelu prawem obywatelskim model Siemaszki oparty był na czterech głównych filarach: 1) pełny dostęp do ochrony zdrowia dla całej populacji, 2) finansowanie ochrony zdrowia bezpośrednio z budżetu państwa na zasadzie centralnego planowania 3) wyłączność państwowej służby zdrowia, 4) pełny zakres świadczeń całkowicie bezpłatnych dla wszystkich obywateli brak sektora prywatnego w ochronie zdrowia doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

4. Model rezydualny (rynkowy) zwolnienie państwa z obowiązku zapewnienia obywatelom dostępu do świadczeń zdrowotnych, obowiązywanie zasady odpowiedzialności indywidualnej obywateli poziom i sposób ubezpieczenia ryzyka utraty zdrowia staje się wyłącznie kwestią wyborów indywidualnych - usługi zdrowotne dla obywateli finansowane są z ubezpieczeń dobrowolnych dominujące znaczenie przypisuje się prywatnej służbie zdrowia, zgodnie z zasadą, że sektor ochrony zdrowia jest traktowany jako pole normalnej aktywności ekonomicznej - dostęp do ochrony zdrowia uwarunkowany jest stopniem zamożności konsumenta państwo zapewnia opiekę tylko osobom będącym w szczególnej potrzebie organy państwowe odpowiadają za pewne obszary zdrowia publicznego doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

wracamy do zakresu współczesnej ekonomiki zdrowia A zatem: wracamy do zakresu współczesnej ekonomiki zdrowia

Zakres współczesnej ekonomiki zdrowia wg Williamsa: Definicja zdrowia i jego wartości Czynniki wpływające na zdrowie (poza opieką zdrowotną) Popyt na opiekę zdrowotną Podaż opieki zdrowotnej Analiza rynku usług medycznych i leków Ocena mikroekonomiczna (farmakoekonomika) Planowanie, budżetowanie, regulacje, monitorowanie Ewaluacja na poziomie całego systemu doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW