Wykonała: Daria Frontczak 2015 r. Przyjaciele Lasu Wykonała: Daria Frontczak 2015 r.

DziĘcioł Dzięcioły stanowią wyjątkową rodzinę ptaków. Kształt i budowa ich ciała, rozmnażanie się i zachowanie odróżniają je od innych grup. Ich zdolność do odszukiwania i zdobywania owadów oraz drążenia dziupli w drzewach dają im przewagę nad innymi ptakami. I te właśnie cechy decydują o ich roli w lesie. Pierwsza z nich związana jest z funkcją sanitarną, którą nasi chirurdzy drzew spełniają. To tacy ptasi lekarze drzew. O tym, że drzewo choruje świadczy obecność dzięcioła, który szuka pożywienia pod korą. To dobry sygnał również dla działkowców. Gdy spostrzeżemy żerującego dzięcioła, warto bliżej przyjrzeć się naszym drzewom, czy oby na pewno im nic nie dolega. Ten lekarz naprawdę rzadko się myli.

Przysmakiem dzięciołów są larwy dobrze nam znanych korników Przysmakiem dzięciołów są larwy dobrze nam znanych korników. To prawdziwa owadzia zmora dla lasów. Nasi chirurdzy po nakłuciu drzewa, długim i lepkim językiem wybierają te szkodliwe owady. Prócz groźnych korników zwinne dzięcioły potrafią szukać w koronach drzew gąsienic, poczwarek motyli i mszyc. Ponieważ wszystkie te owady atakują zdrowe drzewa nazywamy je szkodnikami pierwotnymi. W związku z bardzo dużymi szkodami, które potrafią w lasach wyrządzić szkodniki te zaliczamy również do grupy owadów, mających znaczenie dla gospodarki leśnej. Ich masowe pojawy nazywamy gradacjami. Zanim leśnicy przystąpią do ich zwalczania, na pierwszej linii naturalnej obrony stają właśnie dzięcioły. Zatem funkcja sanitarna polega na wyszukiwaniu przez te ptaki chorych drzew i zwalczaniu drążących je owadów. Tym samym dzięcioły ograniczają populacje szkodników a leśnicy zyskują naturalnych sprzymierzeńców lasu. Często zdarza się jednak i tak, że drzewa po atakach korników i gąsienic motyli nie da się już uratować. Jest na tyle słabe, że interesują się nim również inne groźne owady, żerujące pod korą. Takie szkodniki nazywamy szkodnikami wtórnymi, gdyż nie atakują jako pierwsze drzewa zdrowego, tylko już osłabione przez inne organizmy, jak przez wspomniane korniki. Larwy szkodników wtórnych, do których należą głównie chrząszcze z rodziny kózkowatych, są na szczęście również przysmakiem wielu gatunków dzięciołów.

Druga najważniejsza funkcja, którą pełnią nasi bohaterzy to rynek obrotu nieruchomościami. Dzięcioły zaliczamy do dziuplaków pierwotnych a więc takich gatunków, które same dziuple budują i jako pierwsze w nich mieszkają. Dzięcioły jednak są pod tym względem wyjątkowo „bogate”, gdyż co roku budują sobie nowe domy, kując nowe dziuple. Tym samym stare, opuszczone mieszkania trafiają na rynek wtórny, na którym zainteresowanie jest ogromne. Dziuple pozostawione przez dzięcioły są schronieniem oraz stanowią miejsce gniazdowania dla kilkudziesięciu gatunków ptaków leśnych oraz dla wielu ssaków. Należy również wspomnieć, że niektóre gatunki dodatkowo, prócz dziupli lęgowych wykuwają również dziuple noclegowe, a także dziuple kryjówkowe. Zatem dzięcioły to nie tylko chirurdzy ale i wspaniali leśni inżynierowie. A wszędzie tam, gdzie dzięciołów brakuje, leśnicy starają się to zrekompensować wieszając budki lęgowe dla dziuplaków wtórnych, np. dla muchołówek, sikor czy szpaków. Dzięcioły są naprawdę ważne dla lasów i ich mieszkańców.

Dzik "Sprzymierzeńcy lasu - wrogowie pola" tak często nazywają dziki niektórzy leśnicy i myśliwi. Dzik jak to już wcześniej wspomniano, jest zwierzęciem wykorzystującym dla swego bytowania co najmniej dwa ekosystemy tzn. las i pola. Główną jego ostoją w cyklu rocznym pozostaje jednak biotop leśny. Obecność dzika w lesie akcentuje się jednak bardzo wyraźnie. Z ekologicznego punktu widzenia pełni on bardzo ważną rolę w ochronie lasu. W chwili obecnej w lasach na najuboższych siedliskach występują drzewostany jednogatunkowe. W tych ubogich ekosystemach ważnym problemem są gradacje (masowe występowanie) szkodliwych dla lasu owadów. Dzik często przyczynia się wtedy do przywrócenia równowagi ekologicznej między światem owadów a drzewostanem. Dziki nie są w stanie całkowicie zapobiec powstaniu gradacji, lecz mogą ograniczyć jej rozmiar, jak również częstotliwość pojawów. Z chwilą gdy wzrasta ilość owadów dziki potrafią całkowicie przestawić się na taki rodzaj pożywienia. Istnie bowiem możliwość łatwego znalezienia atrakcyjnego pokarmu na niewielkiej powierzchni. Niestety dziki nie są w stanie ograniczyć takich gradacji owadów, których żadne ze stadiów rozwojowych nie zalega w ziemi, jak np. brudnica mniszka, której gradacje nieraz niszczyły polskie lasy

Sposób zdobywania pożywienia przez dzika poprzez buchtowanie w znacznym stopniu zmienia również warunki ekologiczne dna lasu. Podczas intensywnego i głębokiego buchtowania dziki zdzierają pokrywę roślinną gleby, spulchniają glebę mineralna, mieszając ją przy okazji ze ściółką i innymi częściami roślin. Przyspiesza to w znacznym stopniu proces humifikacji, sprzyja dostępowi powietrza do wierzchnich warstw gleby. Mniej może istotna, choć bardzo widoczna rola dzika polega na przenoszeniu materii organicznej z jednego ekosystemu do drugiego, tj. z lasu na pole i odwrotnie, poprzez żerowanie i wydalanie kału. Bytując w lesie, a żerując na polach dzik staje się swoistym kanałem transportowym tych substancji, przy czym bilans jest z pewnością korzystniejszy dla lasu, w którym dziki z reguły przebywają przez dłuższy czas. Dzik ma spore znaczenie dla utrzymania higieny łowiska. Z upodabaniem zjada wszelką padlinę, a również uśmierca osłabione i chore osobniki innych gatunków zwierzyny. Likwidując takie osobniki często skutecznie przeciwdziała wybuchowi epizootii. Mimo odżywiania się pokarmem zwierzęcym należy go jednak traktować jako drapieżcę okazjonalnego.

MRÓWKI Mrówki to wyjątkowe owady żyjące w licznych, nawet milionowych społecznościach. Jest to z pewnością jedna z ważniejszych grup owadów, które spotkamy w większości środowisk, najczęściej jednak w lesie. To dość tajemnicze dla nas owady, ale jakże ważne dla życia lasu. Małe, pracowite owady to budowniczowie lasu, którzy łączą w całość poszczególne elementy ekosystemu i uczestniczą w większości procesów przyrodniczych. Ich znaczenie w przyrodzie jest ogromne. Silnie oddziałują na różne grup roślin, bezkręgowców, wpływają na właściwości chemiczne i fizyczne gleb. Są pokarmem dla ptaków i zwierząt, mają ścisły związek z ich biologią. Słusznie uważane są za „sanitariuszki” naszych lasów. Potrafią szybko i sprawnie obrać z tkanek martwe zwierzę ale także regulują liczebność innych owadów, często zapobiegając gradacjom gatunków żerujących na naszych drzewach. W niektórych krajach budzą nawet strach i uważane są za szkodniki, a ich masowe przemarsze zaliczane są do klęsk żywiołowych, podobnie jak naloty szarańczy. Najczęściej kojarzą się z lasem, szczególnie z borem sosnowym, gdzie budują swoje kopce z drobnych gałązek i igieł sosnowych:

Tam gdzie jest odpowiednio dużo mrówek w wyniku rozsądnej gospodarki leśnej, tam rośnie zdrowy las. To mrówki w przypadku gradacji bardzo szybko dostosowują się do zmiany pokarmu i mocno redukują populację potencjalnego szkodnika. Występują w postaci „oporu środowiska” wobec nalotu groźnych dla lasu owadów. Gdy jeden z gatunków potencjalnego „szkodnika” za moment może okazać się zagrożeniem dla lasu, natychmiast stanowi on blisko 100% menu mrówek. Pokarm zwierzęcy zawierający białko jest konieczny mrówkom do rozwoju larw, a wcześniej dla królowych, składających jaja (nawet 300 dziennie). Dlatego też chętnie zjadają padlinę, oczyszczając las z martwych zwierząt różnej wielkości. W ciągu tygodnia potrafią np. oczyścić z tkanek miękkich całą sarnę. Mrówki budują także las poprzez rozsiewanie nasion roślin. Obliczono, że mrówki z jednego kopca potrafią w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego rozprzestrzenić nawet 30 tysięcy nasion. Robotnice transportują do mrowiska nasiona brzóz, sosen czy świerków, czasami porzucając je po drodze. W ten sposób także budują bogaty w gatunki las. Podobnie rozsiewają rośliny runa, istotnie wzbogacając bioróżnorodność i przy okazji upiększając las kwiatami fiołków, zawilców czy śnieżyczek.

PRZYJACIELEM JEST CZŁOWIEK, KTÓRY DBA PRZYRODĘ. SZANUJE LAS, JEGO MIESZKAŃCÓW. STARA SIĘ POZNAĆ ICH ZWYCZAJE I POTRZEBY, NIE NISZCZY, NIE PŁOSZY, NIE ZABIJA. WSPIERA AKCJE NA RZECZ OCHRONY LASÓW. Kto jest więc przyjacielem lasu?