ROLE I ODPOWIEDZIALNOŚCI W PROCESIE DOPUSZCZENIA POJAZDÓW KOLEJOWYCH DO EKSPLOATACJI Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa Plan prezentacji Rodzaje dopuszczeń do eksploatacji pojazdów kolejowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: Tryb krajowy – świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu (jakich dotyczy sytuacji?) Tryb tzw. wspólnotowy – pierwsze zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji dla pojazdów zgodnych TSI i niezgodnych z TSI, dodatkowe zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji dla pojazdów zgodnych z TSI i niezgodnych z TSI, zezwolenia dla pojazdów zgodnych z dopuszczonym typem. Role i odpowiedzialności w tzw. trybie krajowym: Producent Jednostka upoważniona Prezes UTK. Role i odpowiedzialności w tzw. trybie wspólnotowym: Producent – zapewnienie, że wszystkie wymagania określone w stosownych aktach prawnych Unii Europejskiej (włączając w to odpowiednie przepisy krajowe mające zastosowanie do pojazdu – zostają spełnione przez pojazd w kraju dopuszczenia) i wystawienie deklaracji weryfikacji WE/deklaracji weryfikacji pojazdu niezgodnego z TSI Jednostka notyfikowana i podmiot wyznaczony – dokonanie weryfikacji z wymaganiami określonymi w TSI, przepisami i specyfikacjami krajowymi, wytworzenie dokumentacji oceny przebiegu zgodności, wystawienie certyfikatu weryfikacji WE/certyfikatu weryfikacji pojazdu niezgodnego z TSI Prezes UTK - dokonanie sprawdzenia dokumentacji składanej przez wnioskodawcę o wydanie zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji podsystemu i potwierdzenie prawidłowości procedury weryfikacyjnej. Sprawdzenie to powinno się sprowadzać do weryfikacji kompletności, adekwatności oraz spójności dokumentacji przekazanej razem z wnioskiem oraz wydanie decyzji w zakresie zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji pojazdu Przewoźnik i zarządca infrastruktury (po dopuszczeniu pojazdu kolejowego do eksploatacji) – zapewnienie zgodności pomiędzy pojazdem a siecią kolejową, stosowanie odpowiednich procedur SMS oraz dokonywanie oceny znaczenia zmiany z punktu widzenia bezpieczeństwa systemu kolei. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

interoperacyjność systemu kolei Rodzaje dopuszczeń do eksploatacji pojazdów kolejowych krajowe procedury interoperacyjność systemu kolei umowy międzynarodowe Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa Rodzaje dopuszczeń do eksploatacji pojazdów kolejowych – krajowe procedury sieci kolejowe, które są funkcjonalnie wyodrębnione z systemu kolei i przeznaczone tylko na potrzeby pasażerskich przewozów lokalnych, oraz miejskich lub podmiejskich przewoźników kolejowych prowadzących działalność wyłącznie w obrębie tych sieci kolejowych metro linie kolejowe o szerokości toru mniejszej niż 1435 mm bocznice kolejowe Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Rodzaje dopuszczeń do eksploatacji pojazdów kolejowych – tryb tzw Rodzaje dopuszczeń do eksploatacji pojazdów kolejowych – tryb tzw. wspólnotowy pierwsze zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji pojazdu zgodnego z TSI dodatkowe zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji pojazdu zgodnego z TSI pierwsze zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji pojazdu niezgodnego z TSI dodatkowe zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji pojazdu niezgodnego z TSI Zezwolenie dla pojazdu zgodnego z dopuszczonym typem Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Odpowiedzialność wnioskodawcy w tzw. trybie krajowym Złożenie wniosku do wybranej jednostki o przeprowadzenie badań technicznych i wydanie certyfikatu zgodności typu Złożenie kompletnego wniosku o wydanie świadectwa, podpisanego zgodnie z zasadami reprezentacji Zawarcie porozumienia w sprawie przeprowadzenia prób eksploatacyjnych Producent - wystawienie deklaracji zgodności z typem dla kolejnych egzemplarzy zgodnych z typem, dla którego Prezes UTK wydał świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu, po przeprowadzeniu procedury potwierdzenia zgodności z typem Podmiot zamawiający, wykonawca modernizacji, importer, inwestor, zarządca, dysponent, użytkownik bocznicy, przewoźnik – wniosek do jednostki o przeprowadzenie badań technicznych niezbędnych do stwierdzenia zgodności z typem, a po uzyskaniu certyfikatu zgodności z typem – wystawienie deklaracji zgodności z typem. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Odpowiedzialność jednostki w trybie tzw. krajowym Przeprowadzenie badań technicznych pojazdu kolejowego Wydanie opinii technicznej obejmującej zgodność z wymaganiami określonymi we właściwych dla danego typu specyfikacjach technicznych i dokumentach normalizacyjnych, a po przeprowadzeniu prób eksploatacyjnych – wydanie opinii technicznej obejmującej całość procesu dopuszczania do eksploatacji, w tym raporty z badań Wydanie certyfikatu zgodności typu i dokumentacji przebiegu oceny zgodności typu Opracowanie programu prób eksploatacyjnych oraz wykonanie wszelkich czynności określonych w rozporządzeniu dotyczącym świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu, w tym dokonywanie sprawdzeń – zapowiedzianych (minimum 2!!) i niezapowiedzianych; po każdym sprawdzeniu – protokół z przeprowadzonych testów i badań Przeprowadzenie procedury oceny zgodności z typem i wydanie certyfikatu zgodności z typem (jednostka określa zakres badań technicznych niezbędnych do stwierdzenia zgodności z typem) Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Odpowiedzialność Prezesa UTK w trybie tzw. krajowym Możliwość ograniczenia zakresu badań technicznych Sprawdzenie wniosku o wydanie świadectwa pod względem kompletności, spójności i adekwatności Prezes UTK może żądać przeprowadzenia dodatkowych badań w przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa Wydanie zgody na prowadzenie działalności przez jednostkę Cofnięcie świadectwa Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Odpowiedzialność producenta – pojazd zgodny z TSI Wnioskodawca jest odpowiedzialny za zapewnienie, że wszystkie wymagania określone w stosownych aktach prawnych Unii Europejskiej (włączając w to odpowiednie przepisy krajowe mające zastosowanie do pojazdów) zostają spełnione przez pojazd w państwie dopuszczenia. Najważniejsze wymagania (jednak nie wszystkie): wymagania zasadnicze dla systemu kolei ustanowione w Załączniku III do dyrektywy 2008/57/WE wymagania zasadnicze określone w innych dyrektywach wymagania szczegółowe zawarte w Technicznych Specyfikacjach Interoperacyjności wymagania szczegółowe zawarte w NTR (tj. w przypadku gdy TSI nie reguluje danej kwestii) W przypadku gdy brak jest stosownego dokumentu odniesienia (TSI, NTR), producent może wybrać samodzielnie rozwiązanie, które pozwoli na spełnienie wymagań zasadniczych. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Odpowiedzialność producenta – pojazd zgodny z TSI Wystawiający deklarację weryfikacji WE pojazdu kolejowego potwierdza na swoją wyłączną odpowiedzialność, że dany podsystem odnoszący się do pojazdu jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi interoperacyjności systemu kolei. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Odpowiedzialność producenta – pojazd niezgodny z TSI Producent jest odpowiedzialny za zapewnienie, że wszystkie wymagania zasadnicze dotyczące pojazdu zawarte m.in. w rozporządzeniu w sprawie interoperacyjności oraz tzw. Liście Prezesa UTK, zostają spełnione. Producent wystawia deklarację weryfikacji pojazdu niezgodnego z TSI. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Obowiązki Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego Rolą Prezesa UTK jest dokonanie sprawdzenia dokumentacji składanej przez wnioskodawcę o wydanie zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji pojazdu i potwierdzenie prawidłowości procedury weryfikacyjnej. Sprawdzenie to powinno się sprowadzać do sprawdzenia kompletności, adekwatności oraz spójności dokumentacji przekazanej wraz z wnioskiem. Jeżeli krajowa władza bezpieczeństwa stwierdzi niezgodności we wniosku o wydanie zezwolenia (lub w dokumentacji załączonej do wniosku), wówczas jest uprawniona m.in. do podjęcia działań określonych w art. 19 dyrektywy (art. 25e ust. 6-8 ustawy o transporcie kolejowym). kompletność adekwatność spójność Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Obowiązki Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego Krajowe władze bezpieczeństwa nie powinny powtarzać sprawdzeń dokonanych jako część procedury weryfikacji WE, ani nie powinny powielać czynności jednostek notyfikowanych, wyznaczonych lub jednostek oceniających ryzyko – z zastrzeżeniem weryfikacji spójności i adekwatności dokumentacji dołączanej do wniosku. Krajowe władze bezpieczeństwa nie powinny dokonywać dogłębnych analiz i sprawdzeń dokonanych przez producenta (wykonawcy modernizacji), jednostkę notyfikowaną, wyznaczoną, CSM, ani jednostkę oceniającą ryzyko. Krajowe władze bezpieczeństwa mogą zwrócić się o wyjaśnienia jednostki notyfikowanej tylko w przypadku uzasadnionych podejrzeń i wątpliwości mając na uwadze zasady proporcjonalności i niedyskryminacji. Wątpliwości mogą być związane z weryfikacją spójności i adekwatności wniosku lub z doświadczeniami NSA związanymi z innymi podsystemami. Prezes UTK może żądać dostarczenia dodatkowych informacji, przeprowadzenia analiz zagrożeń lub badań na sieci kolejowej w celu sprawdzenia zgodności technicznej pojazdu kolejowego z siecią kolejową i wymogami bezpieczeństwa. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Jednostki dokonujące weryfikacji i ocen Jednostki notyfikowane Dokonują weryfikacji zgodności z wymaganiami zawartymi w TSI i wystawiają certyfikaty weryfikacji WE na podstawie umowy zawartej z producentem Dokonują weryfikacji interfejsów pomiędzy podsystemami, do których dany podsystem zostaje włączony Jednostki wyznaczone i podmioty uprawnione Dokonują sprawdzeń analogicznych, jak jednostki notyfikowane, lecz dokumentami odniesienia są przepisy i specyfikacje krajowe (np. w przypadku punktów otwartych, wymagań krajowych niepokrytych przez TSI) Podmioty uprawnione dokonują weryfikacji pojazdu niezgodnego z TSI z zasadniczymi wymaganiami określonymi w krajowych specyfikacjach technicznych i dokumentach normalizacyjnych W Polsce jednostki notyfikowane wykonują jednocześnie zadania dedykowane jednostkom wyznaczonym Jednostki oceniające Weryfikują procedury zarządzania ryzykiem Sporządzają raporty w sprawie oceny bezpieczeństwa w przypadku gdy niezbędne jest wykorzystanie wspólnej metody bezpieczeństwa w zakresie oceny i wyceny ryzyka (CSM RA) Jednostka notyfikowana po przeprowadzeniu weryfikacji WE dokumentuje jej przebieg i wytwarza dokumentację przebiegu weryfikacji WE podsystemu. Podmiot uprawniony po przeprowadzeniu weryfikacji pojazdu niezgodnego z TSI wystawia certyfikat weryfikacji pojazdu niezgodnego z TSI wraz z dokumentacją techniczną. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Obowiązki podmiotu uprawnionego – pojazd niezgodny z TSI Podmiot uprawniony dzieli certyfikat weryfikacji pojazdu niezgodnego z TSI na dwie części: dotyczącą zgodności pomiędzy pojazdem kolejowym a siecią kolejową, dotyczącą zgodności pojazdu z pozostałymi wymaganiami określonymi w krajowych specyfikacjach technicznych i dokumentach normalizacyjnych. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

Obowiązki zarządcy infrastruktury i przewoźnika kolejowego Każdy zarządca infrastruktury i przewoźnik kolejowy jest odpowiedzialny za odpowiednią (swoją) część systemu kolei. Przewoźnik kolejowy jest całkowicie odpowiedzialny za bezpieczny przewóz z wykorzystaniem jego pojazdów. Rola zarządcy infrastruktury sprowadza się do zarządzania infrastrukturą (zapewnienia bezpiecznych warunków prowadzenia ruchu). Na zarządcy infrastruktury nie spoczywają inne obowiązki niż wydanie pozwolenia na przejazd. Zarządca infrastruktury nie powinien nakładać dodatkowych (poza uzyskaniem zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji dla pojazdu kolejowego) wymogów na przewoźników kolejowych. Rozdzielenie obowiązków eksploatacyjnych pomiędzy zarządcę infrastruktury a przewoźnika kolejowego jest określone w TSI OPE. Zarządca infrastruktury, czy przewoźnik kolejowy nie zawsze jest podmiotem posiadającym odpowiednie kompetencje do bezpośredniego zarządzania ryzykami powstałymi w związku z ich działalnością. Niezbędne jest wówczas skorzystanie z usług podmiotów zewnętrznych, wraz z przeniesieniem części odpowiedzialności za zarządzanie ryzykiem przez te podmioty - uwzględnienie takiego działania w ramach SMS. Urząd Transportu Kolejowego, Al. Jerozolimskie 134, 02-305 Warszawa

URZĄD TRANSPORTU KOLEJOWEGO Dziękuję za uwagę URZĄD TRANSPORTU KOLEJOWEGO Al. Jerozolimskie 134 02-305 Warszawa e-mail: utk@utk.gov.pl www.utk.gov.pl W prezentacji wykorzystano grafikę ogólnie dostępną na portalu http://pixabay.com.