Outsourcing ryzyka, rozwiązania ubezpieczeniowe dla sektora gospodarki odpadami Paweł Holnicki-Szulc, AIG Head of Specialty Lines, East Zone EMEA Gdańsk, 24 października 2014

Agenda Odpowiedzialność za szkody w środowisku – podstawy prawne Przykłady szkód w środowisku Nowoczesne ubezpieczenia środowiskowe

Odpowiedzialność za szkody w środowisku – podstawy prawne

Podstawy prawne Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. W sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu Ustawa z 13.4.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia

Ustawa z dnia 13.4.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie Podmiot korzystający ze środowiska jest odpowiedzialny za zagrożenie szkodą lub szkodę w środowisku Szkody w środowisku mogą dotyczyć następujących komponentów środowiska: powierzchni ziemi, wód, gatunków chronionych lub chronionych siedlisk przyrodniczych. Zasada zanieczyszczający płaci Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka dla wskazanych podmiotów Obowiązek podjęcia działań zapobiegawczych Obowiązek podjęcia działań naprawczych Koszty prowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych ponosi podmiot korzystający ze środowiska Podjęcie działań naprawczych wymaga uzgodnienia ich warunków z organem ochrony środowiska Umocowanie prawne dla organów ochrony środowiska – Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska (RDOŚ) – w zakresie zapobiegania i naprawie szkód w środowisku Sankcje karne

Ustawa z dnia 13.4.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie Podmiot korzystający ze środowiska jest zobowiązany do: zgłoszenia RDOŚ i Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska (WIOŚ) o zaistnieniu szkody w środowisku udzielenia informacji na żądanie RDOŚ o bezpośrednim zagrożeniu szkodą w środowisku lub szkodzie w środowisku uzgodnienia warunków przeprowadzenia działań naprawczych, co ma miejsce w decyzji RDOŚ poinformowania RDOŚ o zakończeniu działań zapobiegawczych lub naprawczych RDOŚ nakłada w drodze decyzji, na podmiot korzystający ze środowiska obowiązek przeprowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych Każdy może powiadomić RDOŚ o bezpośrednim zagrożeniu szkodą w środowisku lub szkodzie w środowisku

Masz prawo wiedzieć. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska (art. 74 ust. 3 Konstytucji RP) Ustawa z dnia 3 października 2008 r.o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227ze zm.). Przez informacje o środowisku i jego ochronie należy rozumieć wiadomości o danym środowisku (jego części lub elemencie), dotyczące jego stanu, ocen, zamierzeń, co do przeznaczenia lub wykorzystania, przewidywanego oddziaływania na otoczenie i środków przeciwdziałających temu oddziaływaniu. Zasadą informacji jest jawność, ale w pewnych przypadkach, np. dla ochrony bezpieczeństwa publicznego, praw innych osób, ochrony środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego lub ze względu na tajemnicę handlową, przewidziano wyjątki od zasady dostępu do informacji.

Przykład decyzji RDOŚ ws. nakazu czyszczenia Część pierwsza- odwołanie do ustawy szkodowej Część druga – wskazanie podmiotu odpowiedzialnego i określenie nałożonych działań naprawczych oraz terminu ich wykonania

Przykład decyzji RDOŚ ws. nakazu czyszczenia Część trzecia – Uzasadnienie decyzji Część czwarta – pouczenie o możliwości odwołania

Rodzaje działań naprawczych Dyrektywa 2004/35/CE Podstawowe Kompensacyjne Uzupełniające € € €

Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach Art. 125. Zarządzający składowiskiem odpadów jest obowiązany do ustanowienia zabezpieczenia roszczeń z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku oraz szkód w środowisku w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, w związku z prowadzeniem składowiska odpadów. Zabezpieczenie, o którym mowa w ust. 1, może mieć formę depozytu, gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej lub polisy ubezpieczeniowej. Zabezpieczenie w formie depozytu jest wpłacane na odrębny rachunek bankowy wskazany przez organ wydający decyzję zatwierdzającą instrukcję prowadzenia składowiska odpadów, a zabezpieczenie w formie gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej lub polisy ubezpieczeniowej jest składane do organu wydającego tę decyzję.

Zmiany w Dyrektywie (ELD)? Źródło: Commercial Risk Europe, vol.5, 3 kwietnia 2014

Przykłady szkód środowiskowych

2013: Wyciek zanieczyszczenia ze składowiska odpadów, Słowacja 22 marca 2013 r. w Bańskiej Bystrzycy na Słowacji policja otrzymała wiadomość o odkryciu nieznanej substancji o silnym zapachu unoszącej się na dwóch rzekach: Hlinka i Mostenice. W czasie kontroli odkryto, że źródło zanieczyszczenia znajduje się na terenie składowiska odpadów komunalnych, zarządzanego przez firmę Tezas. Słowacka Inspekcja Ochrony Środowiska pobrała próbki wody na terenie składowiska oraz poza nim. Zostało także wszczęte śledztwo w sprawie odpowiedzialności za spowodowanie zagrożenia zanieczyszczenia środowiska – ewentualna kara pozbawienia wolności na 3 lata. Prawdopodobną przyczyną wycieku było rozszczelnienie nadziemnego zbiornika magazynowego na wody odpadowe. Słowacka Inspekcja Ochrony Środowiska wydała decyzję administracyjną o wykonaniu działań naprawczych. Sprawca zanieczyszczenia poniesie koszty (dotychczas): Działań naprawczych na terenie osób trzecich Pobrania próbek wody oraz ich analiz Koszty monitoringu zanieczyszczonego obszaru oraz terenów okolicznych Koszty procesów sądowych Źródło: www.teraz.sk  

2012: Wilczowola W dniu 11.08.2012, na trasie pomiędzy Zwoleniem i Kozienicami doszło do wypadku. Kierowca ciężarówki wyjeżdżając z łuku drogi stracił panowanie nad pojazdem, który zjechał na lewy pas, a następnie uderzył kabiną w drewniany dom. Samochód ciągnął cysternę z propanem butanem. Cysterna na szczęście nie została rozszczelniona – zbiornik z paliwem tak! Wyciekło 800 litrów oleju napędowego, które następnie wsiąkło w ziemię. Źródło: www.echodnia.eu

2012: Wilczowola Dezycja RDOŚ: Raport GIOŚ:

Polska – redukcja populacji cietrzewia (2008) Styczeń 2008 – jedna z organizacji pozarządowych poinformowała Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska o zagrożeniu szkodą środowiskową w wyniku na skutek realizacji inwestycji polegającej na budowie kolei gondolowej,  nartostrady i systemu dośnieżania. W wyniku prowadzonej inwestycji w rejonie Gór Izerskich doszło do znacznej redukcji populacji cietrzewia oraz do pogorszenia jego warunków siedliskowych Na mocy decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, podmiot odpowiedzialny za szkodę został zobowiązany do: - ograniczenia spadku liczebności populacji cietrzewia poprzez wsiedlanie 10 nowych osobników kuraka corocznie, przez okres 5 lat ograniczenia liczby drapiezników w rejonie Gór Izerskich przeprowadzania prac związanych z przerzedzaniem drzewostu w obrębie siedlisk lęgowych ptaków Source: http://www.eldimplement.biois.com

2012: Katastrofa ekologiczna na rzece Blata, Ołomuniec, Republika Czeska Na terenie spółdzielni rolniczej znajdowało się kilka nadziemnych zbiorników magazynowych na odpady zwierzęce. 7 lipca 2012 w wyniku pęknięcia spodniej części oraz podstawy zbiornika magazynowego doszło do wycieku zanieczyszczenia do systemu kanalizacyjnego, a następnie do pobliskiej rzeki Blata. Wyciekło 400 m3 substancji, co spowodowało zanieczyszczenie rzeki na długości 40 km. Przyczyną awarii były wysokie temperatury, które rozpuściły betonowe dno zbiornika magazynowego. W wyniku zanieczyszczenia rzeki zginęło 8 gatunków ryb. Prace rekultywacje, polegające m.in. na wprowadzeniu do rzeki mikroorganizmów, potrwają ok. 3 lata. Prawdopodobnie rzeka zostanie odnowiona do stanu sprzed szkody za 10 lat. Decyzją Czeskiego Inspektoratu Ochrony Środowiska należało przeprowadzić: Działania prewencyjne Długotrwałe działania naprawcze (pobranie oraz badanie próbek wody, usunięcie zanieczyszczenia oraz monitoring terenu w czasie jego odnowy – 10 lat) Źródło: http://www.ceskatelevize.cz

2011: Pożar zakładu produkcji tworzyw sztucznych, Chropyně, Republika Czeska 8 kwietnia 2011 r. w mieście Chropyně doszło do pożaru zakładu zajmującego się produkcją wyrobów z tworzyw sztucznych. Ogień zdewastował prawie cały areał zakładu produkcyjnego. Prawdopodobnie przyczyną pożaru było działanie podpalenie. Pożar osiągnął ogromne rozmiary, a dzięki silnemu wiatrowi rozszerzał się także na okoliczne tereny. Likwidacja pożaru trwała 4 dni. Ogłoszony został najwyższy stopień zagrożenia pożarowego. Substancje toksyczne, pochodzące ze spalania materiałów i produktów znajdujących się na terenie zakładu, przenosiły się z wiatrem na okolicę, co spowodowało konieczność ewakuacji mieszkańców – ewakuowano ok. 300 osób. Koszt przeprowadzenia badań (pobranie próbek gleby i roślin) – ok. 4.000 EURO. Ubezpieczenie środowiskowe pokryłoby: Odpowiedzialność za szkodę na majątku oraz zdrowiu na terenie Ubezpieczonym oraz na terenie osób trzecich Prace naprawcze na terenie własnym oraz osób trzecich Szkodę środowiskową (Dyrektywa o odpowiedzialności za środowisko EC 2004/35) – usunięcie skutków pożaru – popiołu Koszty procesów sądowych Źródło: http://www.novinky.cz http://kromerizsky.denik.cz

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska www.gios.gov.pl; zawiera m.in. rejestr poważnych awarii i rejestr zdarzeń o znamionach poważnej awarii

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Przykład na podstawie Rejestru zdarzeń o znamionach poważnej awarii prowadzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska

520 zgłoszonych „zdarzeń ELD” od 2007r. Zdaniem Pani Anny Kozińskiej z Ministerstwa Środowiska oraz Pani Edyty Pomichowskiej z Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, w latach 2007 – 2012 do organów ochrony środowiska wpłynęło 520 zawiadomień o bezpośrednich zagrożeniach i szkodach w środowisku.* (*) Źródło: Warsztaty pt. „Implementation challenges and obstacles of the Environmental liability Directive (ELD)”. Bruksela, 16.01.2013

Statystyki PSP Zasady ewidencjonowania zdarzeń przez jednostki PSP Zgodnie z Rozporządzeniem Komendanta Głównego PSP dot. zasad ewidencjonowania zdarzeń przez jednostki PSP zdarzenia dzielone się na: P- POŻARY MZ – miejscowe zagrożenia – inne niż pożar zdarzenia wynikające z rozwoju cywilizacyjnego, działań człowiek lib naturalnych sił przyrody, swarzające zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a wśród nich: zagrożenia chemiczne – zdarzenia będące następstwem uwolnienia do otoczenia substancji niebezpiecznych, stwarzających zagrożenie dla życia, mienia lub środowiska, zagrożenia ekologiczne - zdarzenia będące następstwem działalności człowieka lub sił natury zagrażające środowisku (powietrze, woda, gleba). Przywrócenie stanu środowiska sprzed zdarzenia odbywa się przy użyciu sprzętu specjalistycznego i środków oddziaływujących na elementy środowiska,

Przyczyny miejscowego zagrożenia Liczba miejscowych zagrożeń za dany okres, w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku w rozbiciu na rodzaj miejscowego zagrożenia. Dane statystyczne KG PSP [źródło: www.kgpsp.gov.pl]   Rok LP. Przyczyny miejscowego zagrożenia 2010 2011 1 Silne wiatry 25531 29210 2 Przybory wód 36388 13188 3 Opady śniegu 22116 2785 4 Opady deszczu 93091 24917 5 Chemiczne 2606 2278 6 Ekologiczne 2943 3729 7 Radiologiczne 13 8 Budowlane 1716 1632 9 Infrastruktury komunalnej 2149 1481 10 W transporcie drogowym 58937 54075 11 W transporcie kolejowym 354 336 12 W transporcie lotniczym 238 186 Na obszarach wodnych 7820 4178 14 Medyczne 7580 8984

Przyczyny miejscowego zagrożenia Liczba miejscowych zagrożeń za dany okres, w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku w rozbiciu na rodzaj miejscowego zagrożenia. Dane statystyczne KG PSP [źródło: www.kgpsp.gov.pl]   Rok LP. Przyczyny miejscowego zagrożenia 2011 2012 1 Silne wiatry 29211 28990 2 Przybory wód 13189 4130 3 Opady śniegu 2785 3707 4 Opady deszczu 24918 12024 5 Chemiczne 2278 3793 6 Ekologiczne 3729 4582 7 Radiologiczne 13 8 Budowlane 1632 1933 9 Infrastruktury komunalnej 1481 2028 10 W transporcie drogowym 54076 48608 11 W transporcie kolejowym 336 345 12 W transporcie lotniczym 186 120 Na obszarach wodnych 4178 4480 14 Medyczne 8985 10654

Nowoczesne ubezpieczenia środowiskowe

X Zakres polisy środowiskowej Tereny chronione Tereny zamieszkałe Czyszczenie terenu ubezpeiczonego Szkody osobowe i szkody w mieniu na terenie ubezpieczonym Przerwa w działalności Szkoda w środowisku Koszty obrony sądowej Czyszczenie terenu nieubezpieczonego Tereny zamieszkałe Ośrodek wypoczynkowy Szkody osobowe i szkody w mieniu na terenie nieubezpieczonym

PIER Europe – skuteczne wsparcie na wypadek incydentów środowiskowych Jedyna w swoim rodzaju usługa na wypadek incydentów środowiskowych. Dostęp do wysoko wykwalifikowanej kadry specjalistów, w tym z zakresu: - minimalizacji skutków zanieczyszczenia, - opracowywania i wdrażania planów naprawczych, - koordynacji prac czyszczenia , - konsultingu i inżynierii środowiska, etc. Usługa dostępna w 32 krajach, 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę. Obsługa w 40 językach. To gwarancja sprawnej i profesjonalnej pomocy dla posiadaczy polis środowiskowych AIG Wsparcie wizerunkowe – Dostęp do specjalistów ds. kontaktu z mediami, co pozwoli sprawnie i skutecznie odbudować wizerunek firmy. Gwarancja profesjonalnej obsługi w przypadku incydentu środowiskowego. Niezależnie od jego zasięgu ani rozmiarów. Klienci AIG mogą liczyć na profesjonalną pomoc dostosowaną do specyfiki zaistniałej sytuacji.

PIER Europe – skuteczne wsparcie na wypadek incydentów środowiskowych Lista przykładowych firm konsultingowych, które w przypadku incydentu środowiskowego , stanowią profesjonalne wsparcie dla klientów AIG: - ARCADIS Polska Sp. z o.o. - ENVIRON – Europe; - Geosyntec – COWI Polska Sp. z o.o. - Environmental Resources Management (ERM); - Louis Berger SAS; - AMEC.

Dziękuję za uwagę Paweł Holnicki-Szulc Regional Manager, CEE & Mediterranean pawel.holnicki@aig.com

AIG is the marketing name for the worldwide property-casualty, life and retirement, and general insurance operations of American International Group, Inc. Products and services are written or provided by subsidiaries or affiliates of American International Group, Inc. Not all products and services are available in every jurisdiction, and insurance coverage is governed by actual policy language. Certain products and services may be provided by independent third parties. Insurance products may be distributed through affiliated or unaffiliated entities. Certain property-casualty coverages may be provided by a surplus lines insurer. Surplus lines insurers do not generally participate in state guaranty funds and insureds are therefore not protected by such funds.