Wspólna kontrola celna perspektywy rozwoju na granicy polsko-ukraińskiej Bartosz Gruszecki Naczelnik Urzędu Celnego w Przemyślu e-mail: bartosz.gruszecki@prz.mofnet.gov.pl

Prawny aspekt pojęcia Międzynarodowa Konwencja w sprawie harmonizacji granicznych kontroli towarów: - dążyć do zorganizowania wspólnych kontroli towarów i dokumentacji poprzez zastosowanie wspólnej infrastruktury Konwencja Kyoto: - na wspólnym przejściu granicznym organizować wspólne kontrole, w każdym przypadku, gdy to możliwe kodeks graniczny Schengen: - wspólnie prowadzone przejście graniczne, na którym straż graniczna państwa członkowskiego i straż graniczna państwa trzeciego przeprowadzają następujące po sobie kontrole zgodnie ze swoim prawem krajowym oraz na podstawie umowy dwustronnej

Wspólna kontrola z punktu widzenia zarządzania granicą elementem znacznie szerszej koncepcji – Zintegrowanego Zarządzania Granicą (IBM – Integrated Border Management) spełnia wszystkie z 3 filarów koncepcji optymalne rozwiązanie - pojedyncze zatrzymanie pojazdu (one-stop border post OSBP)

Rodzaje wspólnej kontroli z punktu widzenia uwarunkowań prawnych: kontrola wykonywana wspólnie przez funkcjonariuszy takich samych organów kontrolnych państwa wydającego i przyjmującego (sensu stricto) kontrola wykonywana kolejno, najpierw przez funkcjonariuszy organów kontrolnych państwa wydającego, a następnie przez funkcjonariuszy organów kontrolnych państwa przyjmującego (kontrola w jednym miejscu ) z punktu widzenia uwarunkowań infrastrukturalnych: po jednej stronie granicy po dwóch stronach granicy z punktu widzenia zakresu kontroli: w ruchu podróżnych w obrocie towarowym

Korzyści wynikające ze wspólnej kontroli szybkość i przyjazność przekroczenia granicy (perspektywa klienta) ograniczenie nakładów inwestycyjnych w zakresie organizacji infrastruktury kontrolnej (perspektywa finansowa) lepsze, bezpośrednie możliwości współpracy i wymiany informacji pomiędzy służbami kontrolnymi (perspektywa współpracy) ujednolicanie i optymalizacja standardów działania służb (perspektywa procesów wewnętrznych)

Ewentualne ryzyka tworzenie się grup nieformalnych wśród funkcjonariuszy obu państw osłabianie wewnętrznej integracji w ramach organizacji zakłócenia logistyczne

Ramy prawne wspólnej kontroli na granicy polsko-ukraińskiej Kodeks graniczny Schengen (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 562/2006 z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice , ( Dz.U. L 105 z 13.4.2006, z późn. zm.) umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o współpracy przy dokonywaniu kontroli osób, towarów i środków transportu przekraczających polsko-ukraińską granicę państwową (Dz.U. Nr 144 poz. 1205 z 2002)

Kodeks graniczny Schengen zmiana Kodeksu z 26 czerwca 2013r. rozszerzenie możliwości tworzenia wspólnie prowadzonych przejść granicznych: na terytorium państwa członkowskiego  na terytorium państwa trzeciego  na terytorium państwa członkowskiego i państwa trzeciego

Zasady organizacji wspólnej kontroli na podstawie umowy kijowskiej organy kontrolne każdego z państw przeprowadzają kontrole na przejściach granicznych drugiego zgodnie z prawem swojego państwa i z takimi samymi skutkami prawnymi, jakby wykonywali te czynności na terytorium swojego państwa wykonujący kontrolę na terytorium drugiego państwa nie muszą mieć zezwolenia na pobyt, ani na pracę mogą nosić mundury, odznaki, broń, używać psów służbowych korzystać z własnych środków transportu i oddanych im do dyspozycji budynków dokumenty z kontroli nie mogą być sprawdzane przez drugie państwo mogą posługiwać się własnymi środkami łączności radiowej pod warunkiem, że nie będą zakłócały takich samych urządzeń państwa, na terenie którego pracują

Zasady organizacji wspólnej kontroli na podstawie umowy kijowskiej (Art. 5 ust. 1) Kontrolę osób, towarów i środków transportu jako pierwsi dokonują funkcjonariusze organów kontrolnych tego Państwa, którego terytorium one opuszczają. Prawo tego Państwa, związane z wykonywaniem kontroli, przestaje działać z chwilą, gdy funkcjonariusze jego organów oświadczą, że zakończyli kontrolę. zastosowano wariant określony jako „kontrola w jednym miejscu”

Dotychczasowe doświadczenia wynikające z funkcjonowania wspólnej kontroli na granicy polsko-ukraińskiej na podstawie prowadzonych projektów pilotażowych: Zosin-Ustiług (eksperymentalnie od 1997 r., następnie na podstawie umowy kijowskiej) Krościenko-Smolnica (od 2003 r.) na podstawie EURO2012 Medyka Dorohusk Korczowa Hrebenne na podstawie nowo utworzonych przejść granicznych na terytorium Polski: Budomierz-Hruszew (od 2013 r.) Dołhobyczów-Uhrynów (od 2014 r.)

Perspektywy rozwoju wspólnej kontroli na granicy polsko-ukraińskiej Jaki zakres ruchu objąć wspólna kontrolą? Jak wykorzystać istniejącą infrastrukturę? Który kierunek ruchu odprawiać po polskiej stronie? „Wspólna kontrola” czy tylko „kontrola w jednym miejscu”?

Proponowane kierunki rozwoju wspólnej kontroli na granicy polsko-ukraińskiej przejście z etapu „kontroli w jednym miejscu” do etapu wspólnej kontroli sensu stricto (polegającej na wspólnych inspekcjach tych samych służb różnych krajów) punktem wyjścia jest zmiana umowy kijowskiej przewidująca, że analogiczne służby kontrolne (organy celne i odpowiednio służby graniczne) obu państw wykonują swoje czynności jednocześnie okresowe wprowadzanie wspólnej kontroli na przejściach objętych projektem EURO2012 w momentach spiętrzenia ruchu w dalszej perspektywie wprowadzenie wdrożenie wspólnej kontroli w ruchu podróżnych na tych przejściach granicznych w przypadku powodzenia projektów – wdrożenie wspólnej kontroli na wszystkich polsko-ukraińskich, drogowych przejściach granicznych

Dziękuję za uwagę ! Bartosz Gruszecki Naczelnik Urzędu Celnego w Przemyślu e-mail: bartosz.gruszecki@prz.mofnet.gov.pl