Status prawny i uregulowania dotyczące biogazu. Porównanie sytuacji w Polsce i w Szwecji. Magdalena Rogulska

Wprowadzenie-1 Rocznie w Polsce wytwarza się ponad 12 mln ton odpadów komunalnych, w tym ponad 50% odpadów ulegających biodegradacji, które mogą być wykorzystane do produkcji energii. Ten sposób zagospodarowania biodegradowalnej frakcji wymaga nie tyle rozwiązań technicznych i technologicznych, ale przede wszystkim zmian w świadomości społeczeństwa dotyczącej prawidłowej segregacji odpadów. Przykładem dobrych praktyk w obszarze produkcji energii z odpadów jest Szwecja.

Wprowadzenie-2 Odpady komunalne w Szwecji są traktowane jako cenny surowiec energetyczny służący do wytwarzania energii elektrycznej, ciepła oraz paliw transportowych. W segregację odpadów komunalnych zaangażowane są nie tylko władze samorządowe i firmy, ale także a może przede wszystkim społeczności lokalne. Podstawowym założeniem szwedzkiego modelu gospodarki odpadami jest upatrywanie w odpadach - surowców lub źródeł energii. Kluczowe jest rozdzielenie u źródła frakcji mokrej i suchej.

Porównanie gospodarki odpadami Źródło: na podstawie raportu Backman M., Prevent. Reuse. Recycle. Possible Pathways to a More Sustainable Waste Management System in the Region of Zabrze, Lund University / IIIEE /SED Report, Zabrze/ April 2011

Krajowy Program Działań OZE Bazuje na „Polityce Energetycznej Polski do 2030 roku” Przewidywany podział sektora elektroenergetyki na poszczególne technologie OZE: energia wiatru – 48%, biomasa stała - 31%, biogaz – 12%, energia wody – 9% Przewidywany podział sektora ciepła i chłodu: biomasa stała – 78%, en. Słoneczna – 9%, biogaz – 8%, en. geotermalna – 3%, pompy ciepła – 2% Przewidywany podział sektora transportu: biodiesel – 73%, bioetanol – 22%, inne – 3%, en. elektryczna – 2%

Inne zmiany prawne w PL Możliwość wprowadzania biogazu rolniczego do gazowej sieci dystrybucyjnej (rozporządzenie wykonawcze: sierpień 2011) Oczekiwanie na Ustawę o OZE, –zmiana systemu wsparcia – system aukcyjny W lipcu 2013 r. został przyjęty tzw.”mały trójpak” Zmiana w Ustawie o biokomponentach i biopaliwach ciekłych – fundusz na inwestycje związane z biopaliwami – 1,5% akcyzy (rozporządzenie wykonawcze 2013 r.) Zamówienia publiczne – uwzględnienie dodatkowych kryteriów środowiskowych: zużycie energii, emisja CO2, emisje zanieczyszczeń: tlenków azotu, cząstek stałych oraz węglowodorów.

ROZWÓJ RYNKU BIOGAZOWEGO W POLSCE Zgodnie z danymi URE (www.ure.gov.pl ) pod koniec 2013 r. działały następujące instalacje produkcji energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu (CHP): 99 dla gazu składowiskowego (89 w 2012, 66 w 2008) 61,1 MW 81 w oczyszczalniach ścieków (70 w 2012, 35 w 2008) 44,9 MW 42 biogazownie rolnicze (28 w 2012, 3 w 2008) 45,8 MW 2 mieszane 1,7 MW biogazownie rolnicze zarejestrowane są w ARR (Agencja Rynku Rolnego) www.arr.gov.pl

Teoretyczny potencjał biogazu - 2010 Odchody zwierzęce Organiczna frakcja odpadów komunalnych Źródło: B. Igliński et al. Agricultural biogas plants in Poland…, Renewable and Sustainable Energy Reviews 16 (2012)

Biogazownie rolnicze w budowie – marzec 2012 Źródło: B. Igliński et al. Agricultural biogas plants in Poland…, Renewable and Sustainable Energy Reviews 16 (2012)

Biogazownie „utylizacyjne” Brak definicji i jednoznacznego miejsca w systemie wsparcia Zmiany w prawie w zakresie gospodarki odpadami zwiększają zainteresowanie tą technologią Sposoby zagospodarowania biogazu – na potrzeby własne? Konieczność zorganizowania systemu selektywnej zbiórki (u źródła) Wymagany rozbudowany system przyjęcia i przetwarzania odpadów Odpadowy wsad do biogazowni może zapewnić dodatkowe przychody z tytułu opłaty utylizacyjnej Kwestia zagospodarowania osadu pofermentacyjnego

Biogazownia utylizacyjna spalanie kompostowanie odzysk energii składników odżywczych fermentacja metanowa odzysk energii i składników 11 11

Definicje (Ustawa o odpadach z 14 grudnia 2012 r.) Bioodpady – ulegające biodegradacji odpady z ogrodów i parków, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, gastronomii, zakładów zbiorowego żywienia, jednostek handlu detalicznego, a także porównywalne odpady z zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność; Biogazownia instalacją odzysku (recykling organiczny) Produkt pofermentacyjny - podstawowy produkt instalacji Biogaz - produkt uboczny Recykling – odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii (…) Odzysk energii – termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii W krajowych przepisach brak pojęcia odzysku materiałowego i energii w jednej instalacji. Za: E. Krasuska, prezentacja z konferencji „Rozwój biogazowni w Polsce - nowe prawo”, 05.09.2013, Warszawa.

Możliwość wykorzystania doświadczeń szwedzkich w Polsce Niepewny system wsparcia dla „zielonej energii” – alternatywą wykorzystanie biogazu w transporcie Najtańsze biopaliwo na rynku polskim (analizy PIMOT) Możliwi odbiorcy: floty pojazdów, autobusy miejskie, pojazdy komunalne, samorządy, odbiorcy indywidualni, producenci biogazu) Coraz więcej pojazdów NGV na rynku Biogaz jest objęty zerową stawką podatku akcyzowego, brak innego wsparcia Zmiany w gospodarce odpadami – szansa na pozyskanie surowca energetycznego Polsko-szwedzki projekt w Zabrzu pn. „Produkcja biogazu z odpadów żywnościowych oraz obornika – przedstawienie podejścia systemowego do zarządzania odpadami organicznymi dla polskich gmin” 13 Źródło: www.sysav.se 13

Efekty działalności informacyjno-promocyjnej Krinova Study Tour, Szwecja marzec2012 seminaria projektu GasHighWay, targi GasShow MPO Warszawa – przetarg na 27 pojazdów bezpylnych zasilanych CNG Komunalnik Sp. z o.o. z Kętrzyna: Kilkutygodniowe testy 2 autobusów CNG oraz pojazdu usług komunalnych Konferencja „Paliwo CNG lekarstwem na kryzys ?” dot. wdrożenia CNG i biometanu do zasilania pojazdów komunikacji miejskiej oraz usług komunalnych.

Czynniki sukcesu inwestycji biometan/CNG Długoterminowa polityka tworząca stabilne ramy prawne dla wysokonakładowych inwestycji (biometan/CNG) Kluczowa rola regionalnych i lokalnych władz w PPP, inicjujących przejście flot na CNG/biometan, powstawanie instalacji dla biogazu z odpadów etc. Dobre praktyki krajowe Społeczne kampanie informacyjne Wdrożenie projektów wymaga partnerstwa w całym łańcuchu przetwórczym: od producenta do końcowych użytkowników Perspektywa kształtowania cen paliw gazowych jest lepsza niż dla paliw konwencjonalnych, a technologia NGV jest komercyjnie dostępna

Podsumowanie POTRZEBNE SĄ PROJEKTY PILOTAŻOWE W Polsce potencjał rynku biogazowego, w tym opartego o segregowane odpady komunalne, jest duży, wpisuje się w cele prawodawstwa UE i krajowego (OZE i gospodarka odpadami) ALE istnieje szereg barier rozwoju tego sektora, do których m.in. należą: Wciąż opracowywane regulacje prawne (Ustawa o OZE, Prawo Energetyczne, Prawo Gazowe) – niepewny poziom wsparcia w przyszłości Długie procedury administracyjne (do 3 lat) Pominięcie biogazowni utylizacyjnych w systemie POTRZEBNE SĄ PROJEKTY PILOTAŻOWE

ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY!!! Magdalena Rogulska m.rogulska@pimot.org.pl Mikael Backman mikael.backman@iiiee.lu.se ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY!!! www.energyplatform.net