PRACA Z UCZNIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM NA LEKCJACH JĘZYKA OBCEGO 25. 02 PRACA Z UCZNIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM NA LEKCJACH JĘZYKA OBCEGO 25.02.2014r. Dzieci słabowidzące i niewidzące na lekcjach języków obcych-propozycje dostosowań, kryteria ocen. Zajęcia rewalidacyjne dla dzieci z niepełnosprawnością dotyczącą wzroku- przykłady ćwiczeń.

Przepisy prawne, a udzielana pomoc Rozporządzenie MEN z 17 listopada 2010r. w/s warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach D.U. nr 228, poz. 1489

w § 2. 1. powyższego rozporządzenia zostajemy zapoznani z katalogiem niepełnosprawności dotyczącym resortu oświaty Kształcenie specjalne organizuje się dla dzieci i młodzieży: 1) niesłyszących, 2) słabosłyszących, 3) niewidomych, 4) słabowidzących, 5) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, 6) upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, 7) upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym, 8) z autyzmem, w tym z Zespołem Aspergera, 9) z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. Rozporządzenie MEN z 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psych.-pedagogicznych. D.U. Nr173 z 2008 r. poz.1072

Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. Na podstawie w/w rozporządzenia po przeprowadzeniu badań psychologicznych, pedagogicznych, dostarczeniu przez rodzica właściwego zaświadczenia lekarskiego oraz wypełnieniu wymaganych procedur dzieci i młodzież niepełnosprawna (m. in. niewidząca i słabowidząca) uzyskują orzeczenie do kształcenia specjalnego. Powyższe orzeczenie może być realizowane w szkole specjalnej, integracyjnej lub masowej. Jest to zapisane w jego treści w miejscu „Zalecenia” (druga strona druku).

Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. Rozporządzenie MEN z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach D.U. z 2013r. poz.532

Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. § 3.1 informuje komu udziela się pomocy psychologiczno-pedagogicznej (m.in. Dzieci i młodzież niepełnosprawna), § 5 wyjaśnia kto jest odpowiedzialny za jej organizację, § 6 prezentuje jej inicjatorów, § 7 wymienia formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, § 20-21 precyzuje w/w pomoc dla posiadających orzeczenia ( IPET) Ostatnie cztery paragrafy omawiają sprawy planu działań wspierających i karty indywidualnych potrzeb ucznia, które już nie obowiązują.

Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. Rozporządzenie MEN z dnia 20 sierpnia 2010 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasy-fikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. Dz. U. nr 156, poz. 1046 (ostatnia zmiana dokonana 25 kwietnia 2013r.)

Przepisy prawne, a udzielana pomoc c.d. §10.1 dotyczy zwolnienia z nauki drugiego języka obcego ucznia z wadą słuchu, z głęboką dysleksją rozwojową, z afazją, z niepełno- sprawnościami sprzężonymi, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,

Charakterystyka ucznia słabowidzącego Uczniów słabowidzących b. często cechuje:   nadpobudliwość psychoruchowa, zmienność nastroju, zwolniony proces myślenia, zwolnione (często znacznie) tempo pracy, zaburzona koordynacja wzrokowo – ruchowa, trudności w koncentracji uwagi, trudności i ograniczenia w czasie czytania i pisania, obniżony poziom graficzny pisma i rysunków,

Najbliższe otoczenie ucznia słabowidzącego i jego orientacja w przestrzeni trening orientacji w przestrzeni - poruszanie się po szkole, w jej najbliższym otoczeniu, w klasie, oznaczenia na ciągach komunikacyjnych (oznaczenie kontrastowym kolorem np. żółtą taśmą pierwszego i ostatniego stopnia schodów), zachowanie stałego porządku w otoczeniu ucznia (np. krzesła powinny być dosunięte do stolików, drzwi wejściowe do klasy zamknięte albo całkowicie otwarte, plecaki i torby uprzątnięte), na dużych przeszklonych powierzchniach naklejki z elementem graficznym.  

Zapewnienie odpowiedniego miejsca w klasie miejsce pracy ucznia powinno umożliwić mu swobodne poruszanie się po klasie (podejście do tablicy, mapy, planszy) umiejscowienie takiego stanowiska powinno wynikać z następujących zasad: uczniowie krótkowzroczni powinni siedzieć blisko tablicy i stolika nauczyciela, w pobliżu okna powinni siedzieć uczniowie z takimi chorobami, jak: uraz naczyniówki gałki ocznej, siatkówki, nerwu wzrokowego, dróg wzrokowych, niedorozwój, dalej od okna powinni siedzieć uczniowie dalekowzroczni, uczniowie z dalekowzrocznym i krótkowzrocznym astygmatyzmem, uczniowie ze światłowstrętem i po operacji zaćmy,

Zapewnienie odpowiedniego miejsca w klasie cd. właściwe oświetlenie miejsca pracy ucznia (światło białe, najlepiej punktowe, nie wytwarzające ciepła) – zgodne z zaleceniami lekarza okulisty, zapewnienie dodatkowego oświetlenia np. lampka z regulowanym ramieniem, ławka z matowym blatem (zielonym, brązowym lub granatowym) – matowy blat nie odbije światła i nie spowoduje olśnienia, stanowi również kontrast dla białej kartki, zapewnienie dziecku podpórki do czytania (płaskie ułożenie tekstu na stole powoduje wadę postawy, szybkie zmęczenie ucznia m.in. poprzez stałe napięcie mięśni ramion i szyi, następuje zły obieg krwi, co powoduje z kolei niedokrwienie oczu). Przydatne jest także tzw. „ okienko” do czytania, czyli prostokąt ciemnego kartonu z wyciętym otworem, który pozwala widzieć tylko jedną linijkę tekstu. Pomocny może być również podkładany pod czytaną stronę ciemny papier zmniejszający jego jasność lub arkusz folii, np. żółtej, umieszczany na tekście w celu uzyskania lepszego kontrastu,

Zapewnienie odpowiedniego miejsca w klasie cd. zapewnienie odpowiednich pomocy optycznych (dziecko powinno mieć możliwość korzystania z lupy, monookularu, powiększalnika, odpowiedniego oprogramowania komputerowego – np. linijki brajlowskiej itp.), umożliwienie korzystania z odpowiednich przyborów szkolnych – zeszyt gładki / o powiększonej liniaturze / segregator, odpowiednie dla dziecka narzędzie do pisania (mazak, cienkopis, czarna kredka, w ostateczności ołówek – koniecznie miękki), odpowiednie podręczniki (czcionka dostosowana do wady wzroku dziecka).

Dostosowanie pracy ucznia słabowidzącego na lekcjach pozwolenie na sporządzanie notatek na lekcji z użyciem stosowanego przez dziecko sprzętu (laptopa/maszyny brajlowskiej), a w przypadku wykonywania notatek w formie pisemnej zezwolenie na użycie dyktafonu, wydłużanie limitu czasu przeznaczonego na napisanie sprawdzianu, wykonanie polecenia (szczególnie pisemnego), maksymalne wykorzystywanie słuchu i dotyku przez uczniów słabowidzących – słowne wyjaśnianie przez nauczyciela wszystkiego co robi, co pisze na tablicy, co jest widoczne na prezentowanej planszy), pozwalanie na dotykowe poznawanie oglądanych przedmiotów, zapewnić dziecku indywidualne tablice gramatyczne, plansze z rozbiorami zdań, definicje trudniejszych pojęć itp. (poza prezentacją w/w w klasie),

Dostosowanie pracy ucznia słabowidzącego na lekcjach cd. stosowanie (na testach, sprawdzianach) powiększonej czcionki (jej wielkość powinna być dobrana indywidualnie przez każdego ucznia) - chyba, że dziecko pracuje z lupą, zadane ćwiczenia, teksty do przeczytania powinny być powiększone (ksero lub podręcznik z powiększonym drukiem, szczególnie ćwiczenia z miejscem na wpisanie informacji), więcej miejsca przeznaczonego na wpisanie odpowiedzi, informacji (na kartach ćwiczeń, kserowanych szablonów sprawdzianów), dziecko z wadą wzroku nie powinno pisać, rysować ołówkiem (należy go zastąpić wyraźniejszym kolorem np. czarną kredką lub mazakiem), dziecko może pisać w zeszycie z pogrubioną liniaturą,

Dostosowanie pracy ucznia słabowidzącego na lekcjach cd. zapoznając się z lekturami może korzystać z „biblioteki książki mówionej”/ audiobooków, pomoce dydaktyczne w postaci rysunków powinny być schematyczne, uproszczone, jak najczęstsze stwarzanie możliwości na ustne weryfikowanie posiadanej przez ucznia wiedzy (np. ustna możliwość poprawy sprawdzianu), w uzasadnionych przypadkach można też zastąpić pracę pisemną odpowiedzią ustną, stosowanie przerw w pracy ucznia (częstsze wysilanie wzroku jest nieszkodliwe a nawet go trenuje, jednak wykonywanie tych samych czynności dłuższy czas męczy wzrok), powinno się wtedy wprowadzić fazy relaksu. stosowanie na lekcji zmiennego rodzaju zajęć, ćwiczenia angażujące receptory wzrokowe nie powinny trwać dłużej niż 15 – 20 minut.

Ocenianie ucznia z wadą wzroku ocenie nie powinien podlegać efekt końcowy wykonanej pracy, ale przede wszystkim wywiązanie się ucznia z wymagań wynikających ze specyfiki przedmiotu (posiadanie odpowiednich materiałów – przygotowanie do zajęć, terminowość zwrotu zadanych prac domowych itp. ), uwzględnianie możliwości ucznia i włożonego przez niego wysiłku, nie należy obniżać ocen za stronę graficzną pisma (oceniać uczniów słabowidzących jak dysgraficznych).

Zajęcia rewalidacyjne/specjalistyczne, ich cele oraz przykłady ćwiczeń maksymalne rozwinięcie możliwości dzieci słabowidzących w zakresie posługiwania się wzrokiem przy wykonywaniu codziennych czynności, stymulowanie procesów poznawczych tj.: myślenia, pamięci, uwagi, doskonalenie kompensacji polisensorycznej (ćwiczenia dotykowe, słuchowe, ruchowe), doskonalenie umiejętności posługiwania się przyrządami optycznymi takimi jak: lupy, powiększalniki kieszonkowe i nie optycznymi (kontrast, światło „okienko”), ćwiczenia relaksacyjne wzroku „leniwe ósemki”, palming itp. (szczegółowo opisane na stronie internetowej „Propozycje ćwiczeń opracowanych przez dr Bates`a”).

Ćwiczenia usprawniające funkcje wzrokowe układanie pociętych liter, rozpoznawanie liter wśród zestawów innych liter, rozpoznawanie podobnych i odmiennych liter w wyrazach, składanie sylab w sensowne wyrazy za pomocą suwaków (dopasowywanie do usłyszanego słowa), układanie wyrazów (z rozsypanki literowej), wg wzoru i z pamięci bez wzoru, składanie pociętego obrazka (połączone z ćwiczeniami słownikowymi),

Ćwiczenia usprawniające funkcje wzrokowe cd. tworzenie obrazka z poszczególnych elementów (połączone z ćwiczeniami słownikowymi), dopasowywanie części obrazków do całości, wyszukiwanie różnic między obrazkami, dobieranie zdań do obrazków, dobieranie wyrazów, całych wersów do słyszanego tekstu piosenki, uzupełnianie luk w wyrazach, zdaniach, tekście, zagadki, rebusy, krzyżówki.

Ćwiczenia słuchowe, dotykowe „głuchy telefon”, ćwiczenia z wykorzystaniem tekstów piosenek obcojęzycznych, kalambury słownikowe, „kim jestem z zawodu” – w dwóch wersjach, umówiony sygnał na usłyszane (ustalone wcześniej słowo) z potoku słów, w tekście itp., formowanie liter, całych wyrazów z kawałków drutu, pisanie wyrazów na plecach, pomoce z wykorzystaniem „przestrzennych” liter.

Uwagi uczniów markery i tablica, miejsce na wpisywanie odpowiedzi na sprawdzianie, teście, w ćwiczeniach, sprzęt do ćwiczeń słuchowych, powtórzenie polecenia (niekoniecznie głośniej, ale wolniej), a dłuższe polecenia podawać kolejno jako krótsze zadania, przy prezentowaniu ilustracji ustne opisanie jej i zezwolenie na obejrzenie z bliska.

Informacje dodatkowe Ośrodek Wsparcia Edukacji Osób z Dysfunkcją Wzroku w Chorzowie, ul. Hajducka 22, tel. (32) 348-30-51 Biblioteka Centralna Polskiego Związku Niewidomych Zakład Pracy Chronionej im. dr. Włodzimierza Dolańskiego 00-216 Warszawa ul. Konwiktorska 7  tel/fax 022 635-33-20 email: biblioteka@biblioteka-pzn.org.pl www.biblioteka-pzn.org.pl Polski Związek Niewidomych Okręg Śląski,41-500 Chorzów ul. Katowicka 77, tel. 32 241 3737, tel. 32 771 0922, e-mail: slaski@pzn.org.pl

Koła w poszczególnych miastach Koło PZN w Rudzie Śląskiej: 41-709 Ruda Śląska ul. Chorzowska 9, tel. (32) 248-71-42, e-mail: pznrudaslaska@gmail.com  Koło PZN w Siemianowicach Śląskich: 41-100 Siemianowice Śląskie ul. Powstańców 54, tel. (32) 228-17-39 e-mail: siemianowice@slaski.pzn.org.pl www.slaski.pzn.org.pl/siemianowice Koło PZN w Świętochłowicach: 41-600 Świętochłowice ul. Bytomska 13, tel. (32) 444-86-14, 791 448 417 e-mail: swietochlowice@slaski.pzn.org.pl www.pznswietochlowice.hpark.pl

Wzrok na wesoło Pacjent pyta okulistę: - Panie doktorze, czy to prawda, że jeśli będę jadł dużo warzyw, to będę miał dobry wzrok? - Oczywiście. Weźmy na przykład takiego zająca – czy widział pan kiedykolwiek zająca w okularach? Po zbadaniu pacjenta okulista mówi: - Proszę pana! To cud, że pan do mnie w ogóle trafił.

„Dla szczęścia człowieka mądrość jest ważniejsza niż wiedza” „Dla szczęścia człowieka mądrość jest ważniejsza niż wiedza”. Phil Bosmans Za uwagę dziękują: Maria Kijak – Parzybut Aleksandra Zdebik