Regionalny system innowacji w Badenii- Wirtembergii Nora Block & Niclas Rüffer 22.05.2014

Innowacyjność obszaru Europy

Patenty w Niemczech Liczba patentów na 10.000 zdolnych do zarobkowania w 2005 roku: Do 4,5 Od 4,5 do 9,5 Od 9,5 do 17.0 Od 17,0 do 27,5 Od 27,5 do 60,0 Źródło danych: Atlas patantowy Regionalny system innowacji w Badenii-Wirtembergii

Wykaz w Badenii-Wirtembergii Cluster Organic Electronics Mannheim Heidelberg Karlsruhe

Uniwersytet w Mannheim Placówki badawcze w pobliżu uniwersytetu Założony w 1967, 5 fakultetów i 12.151 studiujących Mannheimer Przedsiębiorstwo (wybór)) ZEW Placówki naukowe FUCHS PETROLUB AG Profesury honorowe Deloitte Südzucker AG ifm Ernst & Young PWC Profesury fundacyjne BWL Fakultet Bilfinger SE KMPG Nora Sieci między placówkami są bardzo ważne dla TT Uwaga: wybór? „Sieć“ Uniwersytetu Mannheim, połączenia w regionach metropolii Inne placówki? MVV Energie AG Mannheim Business School (MBS) Cooperate Partners Uniwersytet Heidelberg Grupy i inicjatywy studenckie (wybór) Career Fair BASF IHK Rhein Neckar HeidelbergCement Szkoła Wyższa Mannheim MTP – Marketing między teorią a praktyką e.V: Obszar pracy Giełda (AKB) MLP SAP INTEGRA e.V. – Studenckie doradztwo dla przedsiębiorstw AIESEC

Uniwersytet w Heidelberg Najstarszy uniwersytet w Niemczech (założony w 1386) z 177 kierunkami studiów i 12 fakultetami m.in. medycyna, prawo, nauki o gospodarce i o społeczeństwie, nauki przyrodnicze, fizyka i astronomia 31.535 studentów (semestr zimowy 2013/2014) Członkowie inicjatywy doskonałości federacji i krajów → klaster doskonałości Klastry kluczowe BioRN (BMBF promowane od 2008) Forum Organic Electronics (razem z ifm) Kooperacje badawcze z partnerami na miejscu m.in.. DKFZ-ZMBH Allianz; EMBEL Kooperacje przemysłowe i transfer technologii European Molecular Biology Laboratory BioRN (Biotechnika) -> klaster kluczowy (zaliczany do kooperacji przemysłowych & transferu technologii) ZMBH – Centrum Biologii Molekularnej Uniwersytetu Heidelberg Współpraca z U w TT np.. W klastrach kluczowych http://www.uni-heidelberg.de/universitaet/ Quelle Bild: http://www.google.de/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.alumni.uni-heidelberg.de%2Fjubilaeum%2Fbilder%2Fpanorama.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.alumni.uni-heidelberg.de%2Fjubilaeum%2Fprogramm_weiteres.html&h=647&w=1280&tbnid=ajugrkcXdjr6uM%3A&zoom=1&docid=aAOlb1N0AQaeHM&ei=jqZrU9GnM4jnygPz7YCgAg&tbm=isch&client=firefox-a&iact=rc&uact=3&dur=139&page=2&start=15&ndsp=20&ved=0CMsBEK0DMCI

Szkoła Wyższa w Mannheim Szkoła wyższa z ponad 100-letnią tradycją oferująca dziewięć fakultetów główne dziedziny: technika, konstrukcje, nauki społeczne 5.200 studentów Szkoła Wyższa Nauk Stosowanych Ścisłe współprace z przedsiębiorstwami, placówkami, organizacjami Projekty praktyk dla studentów, wyjazdy, współpraca naukowa z placówkami szkół wyższych Regionalny i pozaregionalny transfer nauki i techniki Znaczący innowator regionu metropolii Rhein-Neckar (Ren-Neckar) i ważny partner kooperacyjny dla szkół wyższych, placówek badawczych, przedsiębiorstw, związków, komun, instytucji z obszaru administracji i kultury Steinbeis-Transferzentrum w Szkole Wyższej w Mannheim http://www.hs-mannheim.de/aktuelles.html Stwierdzono kontakt z ifm Czy prof. Gerthen został z nazwiska wskazany jako osoba kontaktowa?

Steinbeis – Technologia. Transfer. Zastosowanie. Quelle Bild: http://www.google.de/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.steinbeis.de%2Ftypo3temp%2Fpics%2Ff2c4519de5.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.steinbeis.de%2Fpublikationen%2Ftransfermagazin%2Ftransfer-042012%2Fsteinbeis-kontaktplattform-fuer-kmu.html&h=600&w=896&tbnid=dyc1g0CKJYkmpM%3A&zoom=1&docid=EY8OxF_Wlh3XgM&ei=MtlsU43MD8muyAOq6oCoBA&tbm=isch&client=firefox-a&iact=rc&uact=3&dur=199&page=4&start=48&ndsp=19&ved=0CPQBEK0DMDE

Steinbeis – Filozofia «Steinbeis wraz ze związkiem centrów ds. transferu udostępnia klientom całą gamę aktualnych kompetencji z zakresu technologii i zarządzania. Steinbeis realizuje konkurencyjny transfer nauki i technik dla przedsiębiorstw jednostkowych oraz małych i średnich przedsiębiorstw. » Wykorzystanie wyników badań Udostępnienie wiedzy Rozszerzenie kompetencji Decentralne działanie w ramach kompetencji centralnych  Quelle: http://www.steinbeis.de/wir-ueber-uns.html Elementy filozofii Steinbeis Z ramek: Wykorzystanie wyników badań Rozszerzenie kompetencji Udostępnienie wiedzy Decentralne działanie w ramach kompetencji centralnych

Steinbeis – ważne kroki z zakresu rozwoju 76383 76383 Steinbeis – ważne kroki z zakresu rozwoju Założenie pierwszej fundacji Steinbeis przez Ferdinanda von Steinbeis Johann Löhn przejmuje zarządzanie fundacją Steinbeis (do 2004) wraz ze wskazaniem osób upoważnionych do technologii transferu (funkcja pełniona do 2006) Założenie centrum doradczego Steinbeis Beratungszentrum GmbH i centrum badawczo-rozwojowego Steinbeis Forschungs- und Entwicklungszentrum 1868 1971 1983 1998 2005 Założenie na nowo fundacji Steinbeis jako fundacji prawa cywilnego Reorganizacja związku Steinbeis → stworzenie Steinbeis GmbH & Co. KG ds. technologii transferu

Steinbeis – Fakty kluczowe Steinbeis-Verbund 978 przedsiębiorstw Obrót łączny 145 milionów Euro Pracownik 1.708 zatrudnionych 3.544 tzw. freelancerów 730 profesorów Steinbeis 2013 978 przedsiębiorstw Obrót łączny * 145 milionów Euro 1.708 zatrudnionych 3.544 tzw. freelancerów 730 profesorów

Steinbeis - Siedziba w Badenii-Wirtembergii (BW) BW znaczący kraj związkowy w odniesieniu do rynku zbytu i zaopatrzenia 60% wszystkich przedsiębiorstw Steinbeis ma swoją siedzibę w Badenii-Wirtembergii 50% obrotu uzyskiwane jest z przedsiębiorstw z siedzibą w BW BW ważny czynnik sukcesu dla Steinbeis Baza naukowa Wymagające środowisko szkół wyższych o różnorodnym wachlarzu koncepcyjnym, instytucje badawcze Jednolita struktura przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwa małe, średnie, duże BW ważny czynnik sukcesu dla Steinbeis Baza naukowa Wymagające środowisko szkół wyższych o różnorodnym wachlarzu koncepcyjnym, instytucje badawcze Jednolita struktura przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwa małe, średnie, duże

Steinbeis Przedsiębiorstwo Steinbeis-Placówki transferowe (STI) Szkoły Wyższej Steinbeis (SHB Steinbeis-Centra Transferu (STZ) Steinbeis-Centra badawcze (SFZ) Steinbeis-Centra doradcze (SBZ) Steinbeis-Uczestnicy (SBT)

Steinbeis-Przedsiębiorstwo – Stosunki wewnętrzne i zewnętrzne Baza naukowa: np. profesor uczelni wyższej Umowa ramowa Infrastruktura „Głowa” Administracja Ubezpieczenie Marketing Rozwój procesów Ewaluacja Rozwój „Marki“ Steinbeis Certyfikacja naukowców Kontrola jakości Steinbeis Przedsiębiorstwo Kierownik przedsiębiorstwa Steinbeis Steinbeis Centrala Dezentrala Zarządzanie Wdrażanie wiedzy = obrót Klient z branży naukowej Źródło: w nawiązaniu do Friedrichs (2008) Kunde

Steinbeis-System docelowy Cele Samookreślenie Finansowe samookreślenie poprzez działania przedsiębiorcze Przewaga Rozpoznanie i wdrożenie trendów technologicznych i innowacji wcześniej niż rynek Transfer Między bazą wiedzy i pracownikami, poszczególnymi pracownikami, wewnątrz związku Steinbeis, na zewnątrz z partnerami Wykorzys tanie Klient otrzymuj e dostęp do dotychcz as zamknięt ej, aktualnej wiedzy i kompete ncji Rozbudo wa i utrzyman ie doskonał ości Cele Samookreślenie Finansowe samookreślenie poprzez działania przedsiębiorcze Transfer Między bazą wiedzy i pracownikami, poszczególnymi pracownikami, wewnątrz związku Steinbeis, na zewnątrz z partnerami Przewaga Rozpoznanie i wdrożenie trendów technologicznych i innowacji wcześniej niż rynek Wykorzystanie Klient otrzymuje dostęp do dotychczas zamkniętej, aktualnej wiedzy i kompetencji Rozbudowa i utrzymanie doskonałości

Kształcenie i kształcenie zawodowe Steinbeis – Portfolio usług Usługi Doradztwo Doradztwo krótkotrwałe (KMU w BW) Doradztwo dla przedsiębiorstw Doradztwo projektowe Doradztwo ds. dotacji Badanie i rozwój Konkurencyjność dzięki technologiom stosowanym -> optymalizacja produkcji, metod, systemów -> integracja nowych technik w istniejących zastosowaniach i nowych projektach Kształcenie i kształcenie zawodowe Oferta seminariów i warsztatów Prywatna szkoła wyższa Steinbeis (SHB) -> studia licencjackie, magisterskie i doktoranckie Analizy i ekspertyzy Analiza potencjałów przedsiębiorstwa, pomysłów handlowych i biznesplanów -> konkretna pomoc decyzyjna i propozycje rozwiązań Usługi Doradztwo Doradztwo krótkotrwałe (KMU w BW) Doradztwo dla przedsiębiorstw Doradztwo projektowe Doradztwo ds. dotacji Kształcenie i kształcenie zawodowe Oferta seminariów i warsztatów Prywatna szkoła wyższa Steinbeis (SHB) -> studia licencjackie, magisterskie i doktoranckie Badanie i rozwój Konkurencyjność dzięki technologiom stosowanym -> optymalizacja produkcji, metod, systemów -> integracja nowych technik w istniejących zastosowaniach i nowych projektach Analizy i ekspertyzy Analiza potencjałów przedsiębiorstwa, pomysłów handlowych i biznesplanów -> konkretna pomoc decyzyjna i propozycje rozwiązań

Transfer á la Steinbeis (I) Jak można rozwiązać problemy klientów z dziedziny gospodarki? Baza naukowa (uniwersytety, szkoły wyższe, instytuty badawcze) jako możliwość rozwiązania problemów Wissensbasis: Universitäten, Hochschulen, Forschungseinrichtungen ?

Transfer á la Steinbeis (II) Problemy klientów z dziedziny gospodarki „Broker“, który „pośredniczy” między nauką a gospodarką Baza naukowa (uniwersytety, szkoły wyższe, instytuty badawcze) jako możliwość rozwiązania problemów ? A może „broker” spełnia raczej rolę „gatekeepera”? Jak klienci mogą się kontaktować z „brokerami”?

Transfer á la Steinbeis (III) Problemy klientów z dziedziny gospodarki „Broker“, który „pośredniczy” między nauką a gospodarką Baza naukowa (uniwersytety, szkoły wyższe, instytuty badawcze) jako możliwość rozwiązania problemów „Broker“ przynależący do związku ekspertów związku Steinbeis

Transfer á la Steinbeis (IV) Ekspertyza Problemy klientów z dziedziny gospodarki Centrum transferu Steinbeis Źródła wiedzy: uniwersytety, szkoły wyższe instytuty badawcze Kierownik centrów Steinbeis: bardzo często profesorowie uczelni wyższych Rozszerzająca się na skalę światową sieć centrów nakierowanych na transfer → centra transferu, doradztwa, badawcze Aktuelle Forschungsergebnisse & wissenschaftliche Erkenntnisse werden der Wirtschaft zugänglich gemacht

Transfer á la Steinbeis (V) Ekspertyza Problemy klientów z dziedziny gospodarki Centrum transferu Steinbeis Źródła wiedzy: uniwersytety, szkoły wyższe instytuty badawcze Kierownik centrów Steinbeis: bardzo często profesorowie uczelni wyższych Sieci & kooperacje między klientami Rozszerzająca się na skalę światową sieć centrów nakierowanych na transfer → centra transferu, doradztwa, badawcze Nur Netzwerke Transfer aktualnych wyników naukowych & badań gospodarki

Transfer à la Steinbeis (VI) Ekspertyza z gospodarki Klienci z gospodarki Centra Steinbeis

Steinbeis – instytucje & publikacje (wybór) „TRANSFER“ Magazyn Steinbeis-Edycja Seria konferencji ”technologie stosowane“ Dzień Otwarty Steinbeis „Miejsce Steinbeis na rynku“ Steinbeis-Sympozjum

Wykaz w Badenii-Wirtembergii Cluster Organic Electronics Mannheim Heidelberg Karlsruhe

Aglomeracja Rhein-Neckar (MRN) Powstanie MRN 2006 jako modelu partnerstwa publiczno-prywatnego Połączenie w ifm Dotychczasowa pracownica ifm Maria Lauxen-Ulbrich jest kierowniczką Sektora Witalny Rynek Pracy MRN → Promowanie ścisłej współpracy między światem gospodarki, nauki, polityki i administracji, np.: dialog strategiczny między IHK a HWK Zakres zadań: Witalny rynek pracy, promocja nauki, usprawnienie administrowania, energia i środowisko, kultura, marketing stacjonarny, praca publiczna Sukces gospodarczy regionu połączony ściśle ze wspaniałym środowiskiem naukowym i badawczym, oferującym wysoki potencjał innowacyjny Partner m.in. BASF, SAP, Roche http://www.m-r-n.com/ http://www.clusterportal-bw.de/regionen/regionen-detailseite/rhein-neckar/clusterdb/Region/show/

Izba rzemieślnicza (HWK) Mannheim Izba rzemieślnicza Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald Usługodawca w zakresie rzemiosła, konstrukcji i doradztwa Partner około 13.000 zakładów członkowskich z ok. 85.000 zatrudnionymi & 5.000 uczniami (członkostwo obowiązkowe) Połączenie ifm Różne projekty kooperacyjne Prezes HWK Walter Tschischka, jednocześnie Prezes Sektora Promocji ifm Obszary działalności: kształcenie, kształcenie zawodowe, doradztwo Kształcenie i kształcenie zawodowe: doradztwo w zakresie kształcenia aż do egzaminu mistrzowskiego, akademia kształcenia doradztwo: m.in. doradztwo w zakresie zakładania działalności gospodarczej, doradztwo dla przedsiębiorstw, doradztwo w zakresie innowacji i technologii Reprezentowanie rzemiosła względem państwowych i niepaństwowych organizacji na różnych poziomach Tekst i zdjęcie: https://www.hwk-mannheim.de/

Izba handlowo-przemysłowa (IHK) Rhein-Neckar IHK obejmuje 73.000 przedsiębiorstw członkowskich (członkostwo obowiązkowe) Połączenie w ifm Różne projekty kooperacyjne; np.. Studia z zakresu przedsiębiorstw rodzinnych Zakres zadań Kompetentne reprezentowanie gospodarki względem państwa i spółki Usługi zorientowane gospodarczo M.in. Doradztwo zalożycielskie & promocja przedsiębiorstwa, kształcenie i kształcenie zawodowe Skuteczne przeprowadzanie zadań zwierzchnich Obiektywne doradztwo oficjalnych decydentów http://www.rhein-neckar.ihk24.de/

Mafinex Technologiezentrum GmbH Mafinex jako inkubator miasta Mannheim Oferuje technologicznie nakierowanym założycielom i młodym przedsiębiorcom najlepsze szanse na start w pierwszych latach und jungen Unternehmern Przygotowanie infrastruktury (pomieszczenia) i doradztwo / osieciowanie Koordination und Zusammenarbeit mit anderen Gründungs- und Wirtschaftszentren http://www.mafinex.de/

Mafinex Technologiezentrum GmbH Doradztwo / osieciowanie: Np. koncepcje firmowe, biznesplany, środki promocji, finansowanie Pośrednictwo w kontaktach z uniwersytetami, szkołami wyższymi, sieciami gospodarczymi, władzami Wsparcie marketing & dystrybucja Kooperacja w obrębie centrum Współpraca z ifm w zakresie promocji zakładania działalności i outsourcingu Kierownik przedsiębiorstwa dr Claudia Rabe jest byłą pracownicą ifm http://www.mafinex.de/

Organ Electronics Fotowoltaika organiczna (OPV) Organic Light Emitting Diods (OLED)

Lokalizacja Forum Organic Electronics

Integracja Forum Organic Electronics w łańcuch tworzenia wartości Freudenberg Heidelberger Druckmaschinen Pepperl + Fuchs Poly IC tesa scribos Trumpf Würth Solar Bosch EnBW European Media Laboratory NEC OSRAM Opto Semiconductors Philips Technology Roche Diagnostics SAP BASF SE Merck Research & DevelopmentMaterials Conception Devices Production Systems Marketing & Sales of Applications Market Technical University of Darmstadt Heidelberg University Karlsruhe Institute of Technology Max-Planck-Institute Mainz Center for Solar Energy and Hydrogen Research (ZSW) Technical University of Darmstadt Heidelberg University Karlsruhe Institute of Technology Mannheim University of Applied Sciences Center for Solar Energy and Hydrogen Research (ZSW) Technical University Braunschweig Heidelberg University Karlsruhe Institute of Technology University of Mannheim Mannheim University of Applied Sciences

Inter-personal network December 2007 of cluster actors (anonymized) Osoba Połączenie

Inter-personal network after foundation of InnovationLab in 2008 Osoba Połączenie

Inter-personal network after winning the cluster competition 2009 Osoba Połączenie

Inter-personal network 2010 Osoba Połączenie

Inter-Organisational Network of the Forum Organic Electronics Organizacja Połączenie

Fraunhofer - Spółka ds. promocji nauk stosowanych e.V. Źróło obrazu: http://www.google.de/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.izi.fraunhofer.de%2Fuploads%2Ftx_templavoila%2FFraunhofer_IZI_Innenansicht_01.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.izi.fraunhofer.de%2Fueber-uns.html&h=210&w=524&tbnid=MNFzcHpKnDmk0M%3A&zoom=1&docid=-xNg-tbac1A_YM&ei=b6FwU-DnIbLvygO1qICABw&tbm=isch&client=firefox-a&iact=rc&uact=3&dur=1821&page=2&start=14&ndsp=17&ved=0CJUBEK0DMBI

Fraunhofer – Schemat kierunkowy » Spółka Frauenhofer promuje i prowadzi ukierunkowane na zastosowanie badania o powiązaniu międzynarodowym mające na celu bezpośrednie wykorzystanie na rzecz gospodarki oraz na korzyść spółki. « Przemysł Badanie zamówień i związku Uniwersytety Kooperacje przemysłowe Fraunhofer 1 Strona modeli wizerunku i grafika 1 Strona dane i fakty 2 grafiki interfesów Niclas: 3 folie dotyczące rzeczywistych kooperacji Organizacje badawcze Kooperacje strategiczne & tematyczne

Fraunhofer – Fakty kluczowe Strony umowy i zleceniodawcy Przedsiębiorstwa przemysłowe Przedsiębiorstwa usługowe Otwarta karta Największa organizacja do spraw stosowanego badania w Europie 67 instytutów i placówek badawczych ok. 23.000 pracowników/-nic Ponad 2 miliardy EUR pojemności badawczej rocznie Międzynarodowa współpraca z pośrednictwem filii na cały świecie Tematy badawcze zdrowie, odżywianie i środowisko ochrona i bezpieczeństwo informacje i komunikacja komunikacja i mobilność energia i mieszkanie produkcja istotna dla zapasów Patenty/ Prawa ochronne istotni & aktywni zgłaszający patent 2013 → 733 zgłoszeń wynalazków, w tym 603 zgłoszeń patentowych Instytuty i placówki badawcze o różnych specjalizacjach

Wykaz w Badenii-Wirtembergii (BW) Źróło mapy: http://www.google.de/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.cityreview.de%2Fimages%2Flandkreise-8.png&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.cityreview.de%2Fbaden-wuerttemberg%2F&h=401&w=400&tbnid=YMXvYIE3_TPyoM%3A&zoom=1&docid=ndRn-687vDHoJM&ei=2gJqU6qQC5SGyQOziYG4DA&tbm=isch&client=firefox-a&iact=rc&uact=3&dur=457&page=2&start=20&ndsp=28&ved=0CMoBEK0DMCM

Perspektywa Źródło zdjęcia: http://www.gruenderzentrum.rwth-aachen.de/wp-content/uploads/RWTH-Aachen_SuperC.jpg

RWTH Aachen jako część integralna regionu dla start-upów Aachen Inicjatywa Aachen region dla start-upów z wydajną siecią zainteresowanych założeniem przedsiębiorstwa obecnie obejmuje ok. 40 placówek doradczych m.in. RWTH Źródł reion start-upów Aachen: http://www.aachen.de/DE/wirtschaft_technologie/service/existenzgruendungsberatung/gruenderregion_aachen/index.html Referat 4.1 do spraw transferu technologicznego, promocja badań i rozwój kariery Aachen Entrepreuneurship centrum start-upów Promocja potencjału założycielskiego na RWTH przez:

Aachen Entrepreneurship – centrum ds Aachen Entrepreneurship – centrum ds. zakładania działalności gospodarczej Podstawy Cele Ukierunkowanie na temat przedsiębiorczości 2000 założenie przez RWTH Aachen, IHK Aachen i kasy oszczędnościowe Wykorzystanie wysokiego potencjału RWTH 2003 dołączenie do katedry przyrodniczych i nauk o gospodarce (WIN) profesora Brettela Wraz z referatem 4.1 do spraw promocji technologii pierwsze miejsce rozruchu dla zainteresowanych założeniem przedsiębiorstwa

Aachen Entrepreneurship – Centrum ds Aachen Entrepreneurship – Centrum ds. zakładania działalności gospodarczej Zadania Background → Wspieranie w procesie zakładania działalności w trzech sektorach Mobilizacja zakładających działalność Wykształcenie zakładających działalność / pierwszorazowe doradztwo Coaching zakładających działalność Trening start-upów Stałe wspieranie start-upów w ramach indywidualnego zakładania przedsiębiorstwa Rozwój biznesplanu Udział w konkursach na biznesplan Praca w grupie start-upów Wsparcie w zakresie finansowania

Referat 4.1 ds. techniki transferu, promocja badań i rozwój kariery Cele & Zadania Oprócz kolegium dla start-upów pierwszy konsultant start-upów z RWTH Kompetencje w zakresie patentowania i licencjonowania Pośrednictwo w nakierowanych na stosowanie F&E wynikach RWTH Raport s. 30

Plan kampusu naukowego w Aachen Cel: połączenie gospodarki i nauki Przykład Standford University: Silicon Valley Największe nakierowane na badania środowisko badawcze w Europie Stworzenie 10.000 nowych miejsc pracy Powstanie 19 klastrów badawczych na 800.000 m² włączenie przedsiębiorstw krajowych i międzynarodowych Rozpoczęcie 02/2010, oddanie do 2017 http://www.rwth-aachen.de/go/id/elf/ Źródło grafiki: http://www.google.de/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.fen.rwth-aachen.de%2Fglobal%2Fshow_picture.asp%253Fid%253Daaaaaaaaaafpljx&imgrefurl=https%3A%2F%2Fwww.fen.rwth-aachen.de%2Fcms%2FFEN%2F~djuq%2FPartner%2F&h=1238&w=1200&tbnid=A_N0KC9hNnxvxM%3A&zoom=1&docid=dXFcPV-z79iYJM&ei=exppU527MsSVyAPS7oCwBA&tbm=isch&client=firefox-a&iact=rc&uact=3&dur=424&page=2&start=42&ndsp=43&ved=0COsBEK0DMC8 Fraunhofer można znaleźć także pod adresem: http://www.google.de/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.ilt.fraunhofer.de%2Fcontent%2Fdam%2Filt%2Fde%2Fimages%2FPublikationen%252520und%252520Presse%2FPressemeldungen%2Fpm2013%2F03_KPF_Lageplan.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.ilt.fraunhofer.de%2Fde%2Fpublikationen-und-presse%2Fpressemitteilungen%2Fpm2013%2Fpressemitteilung-15-07-2013.html&h=560&w=1000&tbnid=OTblQ4A-jiTTbM%3A&zoom=1&docid=dB2w93wUeaTAWM&ei=exppU527MsSVyAPS7oCwBA&tbm=isch&client=firefox-a&iact=rc&uact=3&dur=325&page=3&start=85&ndsp=41&ved=0COACEK0DMFY

Plan kampusu naukowego w Aachen http://www.rwth-aachen.de/go/id/elf/ Źródło grafiki: http://www.google.de/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.fen.rwth-aachen.de%2Fglobal%2Fshow_picture.asp%253Fid%253Daaaaaaaaaafpljx&imgrefurl=https%3A%2F%2Fwww.fen.rwth-aachen.de%2Fcms%2FFEN%2F~djuq%2FPartner%2F&h=1238&w=1200&tbnid=A_N0KC9hNnxvxM%3A&zoom=1&docid=dXFcPV-z79iYJM&ei=exppU527MsSVyAPS7oCwBA&tbm=isch&client=firefox-a&iact=rc&uact=3&dur=424&page=2&start=42&ndsp=43&ved=0COsBEK0DMC8 Fraunhofermozna znaleźć także tu: http://www.google.de/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.ilt.fraunhofer.de%2Fcontent%2Fdam%2Filt%2Fde%2Fimages%2FPublikationen%252520und%252520Presse%2FPressemeldungen%2Fpm2013%2F03_KPF_Lageplan.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.ilt.fraunhofer.de%2Fde%2Fpublikationen-und-presse%2Fpressemitteilungen%2Fpm2013%2Fpressemitteilung-15-07-2013.html&h=560&w=1000&tbnid=OTblQ4A-jiTTbM%3A&zoom=1&docid=dB2w93wUeaTAWM&ei=exppU527MsSVyAPS7oCwBA&tbm=isch&client=firefox-a&iact=rc&uact=3&dur=325&page=3&start=85&ndsp=41&ved=0COACEK0DMFY

Referencje Einwiller, R.; 2010. Innovationsindex 2010; Baden-Württemberg: Die Erfolgsgeschichte geht weiter. Friedrichs, S.; 2008. Steinbeis 1983-2008. Steinbeis-Edition Patentatlas, 2005.

Niclas Rüffer Wissenschaftlicher Mitarbeiter Na Państwa pytania odpowie chętnie: Nora Block Wissenschaftliche Mitarbeiterin block@ifm.uni-mannheim.de Niclas Rüffer Wissenschaftlicher Mitarbeiter nrueffer@mail.uni-mannheim.de Wissenschaftliche Mitarbeiterin / Wissenschaftlicher Mitarbeiter ergänzen ???