Polityka Budżetowa Polityka Budżetowa

Wspólnota Europejska, jak każda organizacja międzynarodowa, ma swój budżet (tzw. budżet ogólny). W porównaniu z innymi organizacjami międzynarodowymi pełni on jednak w WE zasadniczo odmienne funkcje. Tylko bowiem nieduża część wydatków budżetu WE (ok. 6%) jest przeznaczana na pokrycie kosztów działania administracji i bieżącą aktywność, natomiast największe wydatki są kierowane na priorytetowe cele przyjęte przez Wspólnotę i jej państwa członkowskie .

Obok budżetu ogólnego Unia wykorzystuje również środki pozabudże­towe, które wspomagają działania integracyjne. Należą do nich Europejski Fundusz Rozwoju (EFR) oraz operacje pożyczkowo-kredytowe realizowa­ne przez Komisję Europejską, a także przez Europejski Bank Inwestycyjny (EN). Europejski Fundusz Rozwoju funkcjonuje od 1959 r. Służy on wsparciu państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP - do grupy tej należą głównie byłe kolonie i terytoria zamorskie państw członkowskich), obecnie na podstawie konwencji z Kotonu. Jest on finansowany ze składek członków UE ustalanych poza budżetem ogólnym.

Komisja ma prawo pozyskiwania środków na rynkach finansowych (w imieniu Wspólnoty) i następnie udostępniania ich w formie pożyczek na działania realizowane poza budżetem ogólnym (te ostatnie są finansowane ze środków pochodzących z państw członkowskich).

EBI jest instytucją finansową (funkcjonuje od 1958 r EBI jest instytucją finansową (funkcjonuje od 1958 r.), której członkami są państwa należące do UE. Jej zadaniem jest przyczynianie się do zrówno­ważonego rozwoju UE i wspieranie wspólnego rynku. Zadanie to realizuje poprzez udzielanie pożyczek i gwarancji (z zasobów własnych, jak i tych, które pozyskuje na rynku kapitałowym) w celu finansowania priorytetowych dla Wspólnoty celów rozwojowych, w tym zwłaszcza na współfinansowanie pro­jektów w ramach polityki spójności/ a także na realizację Strategii Lizbońskiej.

Zasady sporządzania budżetu ogólnego

Zasada jednolitości budżetu Zasada uniwersalności Zasada równowagi Zasada sporządzania budżetu w skali rocznej Zasada specyfikacji wydatków

Uchwalanie budżetu Komisja przygotowuje projekt budżetu, natomiast uchwala go Rada (większością kwalifikowaną) i Parlament Europejski (stanowiąc bezwzględną większością głosów). Na Komisji spoczywa ponadto obowiązek wykonania budżetu.

Skąd pochodzą pieniądze w budżecie UE?  

•Pierwsze źródło - cła rolne i składki cukrowe. •Drugie źródło - cła na pozostałe produkty importowane do UE. •Trzecie źródło - część dochodów z VAT . •Czwarte źródło – bezpośrednie wpłaty państw członkowskich • Pozostałe dochody

Dochody budżetu Wspólnot Europejskich w wybranych latach (w mld euro i w %)  

Na co wydawane są pieniądze europejskich podatników? Budżet ogólny WE nie pokazuje wielkości środków kierowanych do poszczególnych państw członkowskich. Jest on sporządzany według różnych rodzajów wydatków , odzwierciedlających priorytetowe w da­nym czasie cele i działania UE. Z tego dopiero wynikają wielkości wsparcia, jakie przypadają na poszczególne państwa. Wydatki na poszczególne cele są realizowane wg ściśle określonych reguł i procedur opisanych w unijnych aktach prawnych.

Z budżetu UE finansowane są głównie wydatki na rolnictwo, które obejmują: różne instrumenty wsparcia rynkowego gospodarstw rolnych dopłaty bezpośrednie do dochodów rolniczych instrumenty rozwoju obszarów wiejskich i środki towarzyszące

Druga najważniejsza pozycja wydatków, to działania strukturalne, realizowane w ramach szeroko rozumianej polityki spójności. Są to głównie środki dla biedniejszych regionów oraz regionów przeżywających trudności strukturalne (np. w wyniku zamykania kopalń węgla kamiennego, które w da­nym regionie były głównym źródłem utrzymania ludności), także środki na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, tworzenie nowych miejsc pracy itp.

Pomoc przedakcesyjna, to m. in Pomoc przedakcesyjna, to m.in. bezzwrotne środki dla państw kandydujących do członkostwa w UE. Działania zewnętrzne obejmują środki przeznaczone głównie na pomoc humanitarną Wyrównania, to przejściowe wypłaty na rzecz nowych członków UE, wynegocjowane w traktacie akcesyjnym na okres 2004-2006.

Zmieniająca się wraz z upływem czasu rola wydatków na poszczególne cele odzwierciedla ewolucję procesu integracji. I tak na przykład ,duże wydatki na politykę spójności, przewidziane zostały dopiero w budżecie na 1988 r.

Generalnie, do najważniejszych tendencji po stronie wydatków ze wspólnotowego budżetu w okresie od początku istnienia Wspólnot należy zaliczyć: początkowo rosnący, a od końca lat 80. - malejący udział łącznych nakła­dów na finansowanie WPR (jakkolwiek udział ten jest nadal znaczący - ok. 42% wszystkich wydatków); skokowe zwiększenie w końcu lat 80. nakładów na politykę spójności; w latach. 90. uległy one dalszemu wzrostowi (w kategoriach absolutnych i względnych), a od początku XXI wieku ich udział zwiększył się, głównie kosztem pewnego ograniczenia wydatków na WPR; od 2000 r. Wspólnota przeznacza pewne środki na wsparcie przygotowań państw kandydujących do tego ugrupowania; powoli rosną wydatki na działania zewnętrzne, w tym w ramach WPZiB, jakkolwiek ich absolutny poziom jest nadal niewielki wyrównaniu z innymi pozycjami budżetu UE.

Znaczenie budżetu UE dla państw członkowskich Dość niski budżet UE nie oznacza, że ma on małe znaczenie dla gospodarek państw członkowskich. Po pierwsze, nie finansuje on wielu działań, które są typowe dla państw narodowych, jak bezpieczeństwo państwa (wojsko i policja), podstawowa służba zdrowia, podstawowe szkolnictwo itd. Po drugie, przy­jęte zasady oznaczają w praktyce, że jakkolwiek wszystkie państwa wpłacają do budżetu wg jednolitych zasad (przy pewnych jednak odstępstwach, w tym w postaci rabatu brytyjskiego( i „rabatu od tego rabatu"), to jednak otrzymują z niego środki niejako wg potrzeb, a precyzyjniej mówiąc, wg przyjętych priorytetów finansowania działań integracyjnych.

Płatnicy netto i beneficjenci netto Innym kryterium oceny znaczenia budżetu UE dla państw członkowskich jest porównanie transferów, z jakich państwo korzysta, z wnoszonymi wpłata­mi, a więc określenie pozycji netto danego państwa wobec budżetu ogólnego.

Harmonizacja podatków pośrednich i bezpośrednich Od początku funkcjonowania Wspólnot Europejskich przyjęto zasadę nie dyskryminacyjnego obciążenia podatkami towarów krajowych i zagranicznych. Oznacza to, iż produkty importowane nie mogą być opodatkowane wyżej niż takie same produkty krajowe.

PODATKI POŚREDNIE Podatek od wartości dodanej (VAT) Pierwszym krokiem w kierunku zbliżenia systemów podatkowych było ujednolicenie rodzaju podatków pośrednich stosowanych w krajach ówczesnej EWG. Na przełomie lat 60. i 70. we wszystkich krajach wprowadzono podatek od wartości dodanej (VAT), który zastąpił istniejący w niektórych krajach wielofazowy podatek od obrotu (tzw. podatek kaskadowy).

Akcyzy Harmonizacja podatków akcyzowych przebiegała we Wspólnocie powoli z uwagi na duże różnice w strukturze i poziomie stawek w poszczególnych krajach. Wprowadzono ją wobec trzech grup towarów: olejów mineralnych, alkoholi oraz wyrobów tytoniowych. Kraje członkowskie mogą stosować akcyzę także w odniesieniu do innych towarów, pod warunkiem że nie będzie mieć ona charakteru dyskryminacyjnego.

PODATKI BEZPOŚREDNIE Harmonizacja podatków bezpośrednich - w przeciwieństwie do podatków pośrednich - nie jest przewidziana w Traktacie o WE, jakkolwiek możliwa na mocy art. 100 Traktatu o WE. Podatki od spółek Uważa się, że powinna ona mieć miejsce harmonizacja tych podatków, aby warunki konkurencji między przedsiębiorstwami były identyczne we wszystkich krajach członkowskich. Nie powiodły się jednak dotychczasowe próby harmonizacji podatków od spółek w UE.

Opodatkowanie oszczędności Różnice w tym względzie między krajami członkowskimi są znaczne. Podatek od dochodu z lokat kapitałowych jest pobierany m.in. w Niemczech, w Belgii, Francji, Irlandii i Danii. Nie ma go natomiast w Luksemburgu, ani w W. Brytanii. Opodatkowanie wynagrodzeń osób fizycznych W Unii Europejskiej nie ma ujednoliconego podatku od dochodów osób fizycznych. Komisja uważa, że podatki takie są instrumentem polityki gospodarczej państw członkowskich i nie proponuje ich harmonizacji.

Dziękujemy za uwagę Jarosław Charliński Sebastian Rogoziński Konrad Cichalewski